Những năm qua, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với các công nghệ mũi nhọn (trí tuệ nhân tạo-AI, dữ liệu lớn-big data, y học chính xác, công nghệ gen, tế bào gốc, y tế số, y tế từ xa...) đã tác động mạnh mẽ đến y học hiện đại. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với y học quân sự phải nhanh chóng đổi mới để vừa bảo đảm sức khỏe cho bộ đội trong mọi tình huống, kể cả chiến tranh công nghệ cao vừa nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bộ đội và nhân dân.
Quán triệt các chủ trương của Trung ương, nhiệm kỳ qua, Quân ủy Trung ương đã lãnh đạo, chỉ đạo công tác nghiên cứu, ứng dụng KHCN y học quân sự đạt nhiều thành tựu quan trọng: Làm chủ nhiều kỹ thuật tiên tiến như ghép đa tạng, phẫu thuật robot, y học hạt nhân, can thiệp mạch. Năng lực nghiên cứu, sản xuất vaccine, sinh phẩm y tế được nâng cao, phục vụ tốt công tác phòng, chống dịch; công tác nghiên cứu y học quân sự đặc thù (biển, đảo, hàng không, phòng, chống vũ khí hóa học, sinh học...) đạt nhiều kết quả thiết thực.
Các chương trình hợp tác quốc tế được mở rộng, nhiều công trình khoa học có giá trị thực tiễn cao được công bố trên những tạp chí uy tín quốc tế. Đồng thời xây dựng được đội ngũ cán bộ khoa học, chuyên gia đầu ngành có trình độ cao, uy tín trong nước và quốc tế, từng bước khẳng định thương hiệu, vị thế học thuật của y học quân sự Việt Nam. Đây chính là nền tảng quan trọng để toàn quân tiếp tục phát triển y học theo hướng hiện đại, hội nhập.
Nhiệm kỳ qua, tỷ lệ quân số khỏe toàn quân luôn được duy trì ổn định ở mức trên 99%, trong đó, tỷ lệ cán bộ có sức khỏe tốt ngày càng tăng. Các quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng đã chủ động bám sát nhiệm vụ và diễn biến dịch bệnh, kịp thời triển khai các biện pháp phòng, chống, tổ chức khám sức khỏe định kỳ, tầm soát bệnh nghề nghiệp, bảo đảm sức khỏe bộ đội trong huấn luyện cường độ cao, công tác dài ngày trên biển, đảo, biên giới cũng như tham gia những nhiệm vụ quốc tế.
Đặc biệt, hệ thống các bệnh viện trong Quân đội đã từng bước hình thành nền tảng y tế số, phát triển bệnh viện thông minh, ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh, triển khai khám, chữa bệnh từ xa, kết nối dữ liệu sức khỏe liên thông giữa các tuyến, hỗ trợ chẩn đoán kịp thời cho quân, dân y ở cơ sở, nâng cao năng lực phòng, chống dịch và quản lý sức khỏe cộng đồng.
Toàn quân đã thực hiện hàng nghìn công trình nghiên cứu khoa học các cấp, nhiều sản phẩm được ứng dụng có giá trị thực tiễn cao, góp phần quan trọng trong công tác phòng, chống dịch bệnh, nâng cao sức khỏe bộ đội. Cùng với đó, ngành quân y luôn chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực “vừa hồng, vừa chuyên”, mở rộng hợp tác quốc tế, tiếp nhận chuyển giao nhiều công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng KHCN y học quân sự.
Trong thành tựu chung đó, ngành quân y nói chung và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 nói riêng không ngừng nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, bảo đảm sức khỏe cho cán bộ, chiến sĩ, góp phần quan trọng để toàn quân hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Các bệnh viện, viện nghiên cứu và lực lượng quân y các đơn vị trong toàn quân đã tích cực đổi mới tư duy, sáng tạo và hội nhập, coi việc ứng dụng KHCN là động lực then chốt để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.
Những kết quả toàn diện đó không chỉ khẳng định vị thế học thuật, uy tín chuyên môn và vai trò tiên phong của ngành quân y mà còn thể hiện rõ trách nhiệm chính trị, nhân văn của đội ngũ thầy thuốc Quân đội đối với sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.
Trong bối cảnh y học thế giới phát triển mạnh mẽ, nếu không có chiến lược với những bước đi đột phá thì rất dễ bị tụt hậu, mất lợi thế ngay cả trong lĩnh vực vốn được coi là thế mạnh truyền thống của quân y. Quán triệt chủ trương lãnh đạo của Quân ủy Trung ương, thời gian tới cần xác định rõ tầm nhìn, mục tiêu chiến lược, trọng tâm là xây dựng nền y học quân sự hiện đại, tiệm cận trình độ các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới, đủ sức đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe bộ đội, nhân dân trong mọi tình huống.
Đến năm 2030 phấn đấu làm chủ và phát triển các công nghệ lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư như AI, big data, công nghệ gen, tế bào gốc, y học tái tạo; đồng thời tự chủ sản xuất vaccine, sinh phẩm chẩn đoán và thuốc thiết yếu, đặc biệt là các sản phẩm phục vụ quốc phòng, an ninh. Xây dựng 2-3 trung tâm nghiên cứu y học quân sự đạt chuẩn quốc tế, vừa là hạt nhân học thuật vừa là động lực lan tỏa cho toàn ngành.
Để hiện thực hóa những mục tiêu trên cần tiến hành đồng bộ các giải pháp, trong đó chú trọng đổi mới mạnh mẽ tư duy, hành động trong lãnh đạo, tổ chức thực hiện công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe bộ đội, nhân dân gắn với phát triển y học quân sự hiện đại. Coi KHCN y học là một bộ phận trọng yếu của chiến lược quốc phòng, an ninh; phát triển KHCN y học quân sự với cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ rõ ràng, có trọng tâm, nhằm tạo ra sản phẩm khoa học có giá trị ứng dụng cao vào thực tiễn.
Đầu tư trọng điểm cho các lĩnh vực mũi nhọn và hiện đại hóa cơ sở vật chất, nâng cấp phòng xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế, xây dựng được các phòng labo đủ mạnh để nghiên cứu tạo ra những sản phẩm công nghệ ứng phó với chiến tranh sinh học, hóa học. Cần phát triển đồng bộ y học dự phòng, chú trọng tầm soát bệnh nghề nghiệp, chăm lo toàn diện đến sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần cho bộ đội, đặc biệt là những lực lượng hoạt động trong điều kiện đặc thù. Tăng cường liên kết chặt chẽ với hệ thống y tế dân sự để cùng chia sẻ nguồn lực, phát triển hài hòa và hiệu quả.
Cần xây dựng cơ chế đặc thù trong tuyển dụng, đãi ngộ, bổ nhiệm, thăng quân hàm đối với chuyên gia đầu ngành, nhà khoa học trẻ tài năng; có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ để thu hút nhân lực chất lượng cao. Tạo môi trường nghiên cứu tự chủ, sáng tạo, trao cơ hội đảm nhận các đề tài lớn, qua đó khuyến khích đội ngũ cán bộ y tế vừa là thầy thuốc giỏi vừa là nhà khoa học, nhà đổi mới. Đồng thời triển khai chiến lược đào tạo nhân lực bài bản, gắn với quy hoạch cán bộ lâu dài, bảo đảm sự kế thừa và phát triển liên tục.
Với quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo sát sao của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, ngành quân y nói chung và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 nói riêng quyết tâm tiếp tục đổi mới, đột phá, vươn lên làm chủ KHCN, xây dựng nền y học quân sự hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thiếu tướng, PGS, TS NGUYỄN HOÀNG NGỌC, Bí thư Đảng ủy, Phó giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Tiến tới Đại hội XIV của Đảng xem các tin, bài liên quan.