Một báo cáo của tổ chức Đài quan sát xung đột và môi trường (CEOBS) của Anh cùng đối tác đã ước tính, quân đội các nước chịu trách nhiệm cho 5,5% lượng khí thải trên thế giới. Mặc dù vậy, LLVT không bị ràng buộc bởi thỏa thuận khí hậu quốc tế và thực tế là dữ liệu do một số quân đội cung cấp về nỗ lực cắt giảm lượng khí thải của mình cũng chưa đầy đủ. “Nếu được coi là một quốc gia thì họ sẽ nằm trong tốp đầu các nước phát thải nhiều nhất”, báo cáo ví von.

Giữa lúc tình trạng gia tăng nhiệt độ toàn cầu liên tiếp xác lập kỷ lục mới, nhiều nhóm hoạt động về môi trường và nhà khoa học đã hối thúc quân đội các nước tiết lộ lượng khí thải của họ. Reuters cho biết, vào tháng 2 vừa qua, các tổ chức môi trường cũng gửi một bức thư tới Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) kêu gọi cơ quan này thực hiện thống kê khí thải quân sự.

Họ lập luận rằng, tình trạng khẩn cấp về khí hậu hiện nay đặt ra yêu cầu cần phải đề cập khí thải liên quan đến xung đột và quân sự trong quy trình của UNFCCC. Đáp lại, UNFCCC cho biết chưa có kế hoạch cụ thể nào đối với nỗ lực trên, nhưng vấn đề này có thể được đưa ra thảo luận tại các hội nghị thượng đỉnh trong tương lai, bao gồm Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia UNFCCC (COP28) do Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đăng cai tổ chức vào cuối năm nay.

Binh sĩ NATO tham gia cuộc tập trận thường niên Spring Storm tại Estonia vào tháng 5-2023. Ảnh: nato.int 

Lâu nay, tác động của chiến tranh và quân sự đối với khủng hoảng khí hậu trở thành vấn đề “ai cũng biết nhưng lại tránh nói tới”, đặc biệt là khi khí thải từ máy bay chiến đấu, tàu chiến cho tới các cuộc tập trận được miễn trừ khỏi những hiệp ước khí hậu quốc tế, bắt đầu từ Nghị định thư Kyoto năm 1997 về giảm khí thải nhà kính rồi tới Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Tuy nhiên, điều này đang thay đổi. Theo Reuters, trong 5 tháng đầu năm 2023, đã có 17 báo cáo liên quan đến lĩnh vực khí thải quân sự được các tổ chức môi trường và học giả công bố, cao gấp 3 lần so với năm 2022 và bằng tổng 9 năm trước đó. Đại học Oxford và Đại học Queen Mary (Anh) dự kiến phối hợp tổ chức một hội nghị vào tháng 9 tới nhằm hình thành nghiên cứu mới có thể giúp tạo ra thay đổi đối với các yêu cầu báo cáo khí thải quân sự.

Trong khi đó, một số tín hiệu tích cực đã được ghi nhận gần đây. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)-liên minh quân sự lớn nhất thế giới-cho biết đã thiết kế một phương pháp để các nước thành viên báo cáo lượng khí thải quân sự của họ. Mặt khác, NATO đặt mục tiêu khí hậu đầu tiên là phấn đấu giảm ít nhất 45% lượng phát thải khí nhà kính ở cả lĩnh vực dân sự và quân sự vào năm 2030, đồng thời đạt trung hòa carbon vào giữa thế kỷ này. New Zealand đang tìm hiểu xem có nên bổ sung các lĩnh vực vốn đã bị loại trừ trước đó vào báo cáo hay không, chẳng hạn như khí thải từ những hoạt động quân sự ở nước ngoài.

Việc quân đội Mỹ, từng bị coi là tổ chức phát thải khí nhà kính hàng đầu thế giới, cử đại diện tới COP27 ở Ai Cập cũng đánh dấu một động thái dịch chuyển lớn bởi đó là lần đầu tiên một phái đoàn Lầu Năm góc tham dự hội nghị thượng đỉnh khí hậu toàn cầu. Đồng thời, sử dụng nhiên liệu và khí thải của quân đội Mỹ cũng giảm đáng kể. Reuters dẫn thống kê từ Cơ quan Hậu cần quốc phòng (DLA) thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, quân đội nước này mua 85 triệu thùng dầu trong năm 2022 so với gần 100 triệu thùng vào năm 2018, còn lượng phát thải giảm từ 51 triệu tấn của năm 2021 xuống 48 triệu tấn trong năm ngoái.

VĂN HIẾU

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.