Một nghiên cứu được công bố cuối tháng 1-2023 do tờ báo Nikkei Asia (Nhật Bản) dẫn lại cho biết, điều kiện nhà vệ sinh công cộng ở hai thành phố lớn nhất Việt Nam xếp ở vị trí áp chót. Theo đó, tính theo số nhà vệ sinh công cộng trên ki-lô-mét vuông thì Hà Nội xếp vị trí 66/69 và TP Hồ Chí Minh xếp thứ 67/69 thành phố du lịch thế giới, chỉ đứng trước vị trí cuối bảng là thành phố Johannesburg (Nam Phi) và thành phố Cairo (Ai Cập).

Tờ báo uy tín của Nhật Bản nhận định: Hà Nội và TP Hồ Chí Minh có đủ thứ mà khách du lịch mong muốn như thức ăn ngon, lịch sử kiến trúc sâu sắc, cuộc sống sôi động, hấp dẫn... trừ nhà vệ sinh. Việt Nam là đất nước miền nhiệt đới tự hào với nhiều thắng cảnh nổi tiếng thế giới nhưng chỉ thu hút 3,6 triệu khách du lịch nước ngoài vào năm 2022, không đạt mục tiêu 5 triệu lượt khách quốc tế như kỳ vọng.

Du khách tham quan Hà Nội. Ảnh: Báo Điện tử Đảng Cộng sản 

Bảng xếp hạng điều kiện nhà vệ sinh công cộng tại 69 thành phố du lịch trên thế giới được cho là giúp du khách chọn “điểm đến một cách thận trọng”. Tuy nhà vệ sinh chỉ là “vấn đề nhỏ” nhưng lại là một trong những phần rất quan trọng đối với nhu cầu sinh hoạt của bất cứ du khách nào khi dịch chuyển đến những nơi xa lạ. Vì khi đi du lịch ở nước ngoài, hầu hết mọi thứ đối với du khách đều “lạ nước, lạ cái” thì việc khó tìm (hay không tìm thấy) nhà vệ sinh công cộng để giải quyết nhu cầu cá nhân khiến họ cảm thấy không thoải mái, thậm chí khó chịu.

Theo các chuyên gia du lịch, việc được sử dụng nhà vệ sinh công cộng không chỉ là nhu cầu và quyền chính đáng, mà đây còn là vấn đề về nhân phẩm, hòa nhập và tôn trọng đối với du khách quốc tế. Theo khảo sát của một chuyên trang du lịch uy tín trong nước, vấn đề vệ sinh (trong đó có vệ sinh môi trường, vệ sinh ở các khu du lịch, nhà vệ sinh công cộng) là một trong những vấn đề khiến du khách quốc tế chưa hài lòng khi đi tham quan, du lịch tại Việt Nam.

Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (WTO), năm 2019, Việt Nam thu hút lượng khách nước ngoài kỷ lục với hơn 18 triệu lượt người, còn Thái Lan và Singapore lần lượt thu hút 39 triệu và 19 triệu lượt khách quốc tế. Trong khi tỷ lệ khách nước ngoài trở lại Thái Lan và Singapore lần lượt là 82% và 89%, thì ở Việt Nam tỷ lệ này chỉ hơn 10%. Điều này cũng phù hợp với nhận định của Tổng cục Du lịch đưa ra năm 2017 là “ 80% khách du lịch nước ngoài không trở lại Việt Nam”.

Việc du khách ngoại quốc không trở lại nước ta vì nhiều lý do như công tác quản lý điểm đến chưa chuyên nghiệp; chất lượng dịch vụ chưa tốt; sản phẩm du lịch đơn điệu; nhân viên du lịch thiếu trình độ, kỹ năng; chính sách visa chưa có nhiều ưu đãi... Khi những vấn đề mang tính chất cốt yếu như vậy chưa được giải quyết căn cơ, lại cộng thêm với nỗi “bí bách” của du khách khi thiếu vắng nhà vệ sinh công cộng, nhà vệ sinh đạt chuẩn, thì họ mang tâm lý “một đi không trở lại” là điều dễ hiểu.

“Bảo đảm vệ sinh môi trường, xây dựng môi trường du lịch văn minh, an toàn, thân thiện” được xác định là một trong những giải pháp cơ bản đã được nêu ra tại Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16-1-2017 của Bộ Chính trị (khóa XII) “Về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”. Chủ trương xác định đã 6 năm nay, nhưng xem ra vấn đề bảo đảm vệ sinh môi trường nói chung, việc xây dựng nhà vệ sinh công cộng nói riêng tại các khu du lịch, các đô thị du lịch ở nước ta hình như vẫn “bảng lảng” như mây, như gió, mà chưa đi vào hiện thực. Ví như, TP Hồ Chí Minh có đề án xây dựng 1.000 nhà vệ sinh công cộng trên địa bàn từ năm 2016, nhưng đến nay, đề án vẫn nằm trên giấy với lý do không có đất để xây dựng.

Thời gian qua, nhiều nơi người ta cứ hô hào là phải tăng cường quảng bá, xúc tiến du lịch, xây dựng hình ảnh, thương hiệu điểm đến mang tầm cỡ “quốc gia, châu lục, quốc tế”, nhưng lại bỏ ngỏ vấn đề “nhỏ mà không nhỏ” là xây dựng các nhà vệ sinh công cộng đạt chuẩn khiến du khách quốc tế khi đến Việt Nam thêm ngao ngán!

DƯƠNG HIỆP