Bài 2: Chống lũ từ “rốn” lũ Quảng Bình

Ở nơi trung tâm của tâm lũ

Cùng với huyện Lệ Thủy, huyện Quảng Ninh là một trong hai tâm lũ của “rốn” lũ Quảng Bình. Trong hai năm 2020 và 2021, đặc biệt là đợt mưa lũ lịch sử tháng 10-2020, toàn tỉnh Quảng Bình có 25 người thiệt mạng, thì riêng huyện Quảng Ninh chiếm tới 7 người. Đây là con số thiệt hại về người cao nhất trong số các huyện của tỉnh Quảng Bình ở mùa mưa bão lịch sử năm 2020.

Đến năm 2021, cũng khoảng tháng 10, mặc dù tình hình mưa lũ nhẹ hơn, không gây thiệt hại nhiều về người như năm 2020 nhưng huyện Quảng Ninh có tới 14 thôn bị chia cắt hoàn toàn do nước lũ dâng cao.

Tại huyện Quảng Ninh, xã Tân Ninh lại là trung tâm của tâm lũ. Ngay năm 2021, xã Tân Ninh bị ngập lụt nặng, có thôn bị chia cắt hoàn toàn.

Cán bộ xã Tân Ninh cùng với dân quân tự vệ kiểm tra cửa cống thoát nước lũ.

Trên con đê vừa được gia cố, đồng chí Nguyễn Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Tân Ninh đang cùng với cán bộ xã và dân quân tự vệ kiểm tra những đoạn cửa cống thoát nước. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí chủ tịch xã cho biết: “Chúng tôi phải kiểm tra những cửa cống xả lũ một cách thường xuyên. Đây là những vị trí rất quan trọng để xử lý tình huống, điều tiết dòng chảy khi nước lũ dâng cao. Những cửa cống thoát lũ này phải luôn ở trạng thái hoạt động ổn định. Đặc biệt, đây là thời điểm trước mùa mưa bão năm 2022, nên định kỳ hằng tuần UBND xã phải cử cán bộ cùng dân quân tự vệ kiểm tra, vận hành từng cửa cống thoát lũ, bảo đảm chúng hoạt động thật tốt và không bị kẹt cứng”.

Chia sẻ về phương án phòng, chống thiên tai năm 2022, đồng chí Nguyễn Văn Hoan cho biết, trước mỗi mùa mưa bão, xã đều kiện toàn Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; đồng thời, chủ động phương châm 4 tại chỗ: Lực lượng tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ.

Dẫn chúng tôi đi kiểm tra những con thuyền đang được đặt ngay ngắn tại sân của UBND xã, đồng chí Chủ tịch xã cho biết: “Những phương tiện chỉ đơn giản như thế này thôi nhưng cực kỳ hiệu quả trong những tình huống nước lũ dâng cao. Gia đình thì có thuyền nhỏ, chính quyền, đoàn thể thì có thuyền to hơn. Việc ngập lụt khi có mưa to là chuyện thường xuyên xảy ra nên mỗi người đều biết chèo thuyền. Chúng tôi luôn xác định sống chung với nước lũ và đối mặt với nước lũ. Nếu như từ chính quyền và người dân cùng chủ động thì câu nói: “Ở giữa tâm bão, sức gió bằng không” sẽ phù hợp với tình hình của địa phương chúng tôi”.

Đồng chí Nguyễn Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Tân Ninh bên những chiếc thuyền - phương tiện cứu hộ tại chỗ và đi lại trong mùa mưa lũ.

Nhà chống lũ, nhà cộng đồng- giải pháp hiệu quả mùa mưa bão

Theo con số thông kê, hiện nay toàn tỉnh Quảng Bình có khoảng 3.000 ngôi nhà chống lũ. Các mô hình nhà chống lũ gồm có: Nhà cộng đồng tránh lũ, nhà dân kê nền thấp, nhà kê nền cao, nhà kê nền linh hoạt, nhà hai gác, nhà phao… với kết cấu vững chãi phù hợp với địa hình và các loại thiên tai khác nhau, từ lũ quét, lũ bùn, lũ ống… Khi nghe tin bão, người dân thường sẽ mua lương thực dự trữ, chuyển đồ đạc quan trọng và gia súc, gia cầm đến gác tránh lũ; sửa chữa gia cố nhà phao.

Qua khảo sát, đa số các nhà phòng, chống bão lụt đều không bị thiệt hại trong những đợt lũ lụt đã qua. Tại những nơi ngập lụt sâu, đến mức 2,5m, thì nước lụt nằm phía dưới sàn vượt lũ từ 0,5 đến 1,5m. Ngoài việc là nơi tránh trú của các thành viên trong gia đình, nhà phòng, chống bão lụt còn là nơi trú ẩn của những nhà hàng xóm xung quanh.

Một ngôi nhà tránh lũ đang trong quá trình hoàn thiện trước mùa mưa bão năm 2022 tại Quảng Bình.

Theo ông Trần Sỹ Tiến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh văn phòng Ban chỉ đạo Phòng, chống thiên tai tỉnh Quảng Bình, hiệu quả của nhà phòng, tránh bão lụt giúp người dân giảm thiệt hại do thiên tai gây ra là thực tế ai cũng hiểu rõ. Cái khó hiện nay việc tiếp cận hỗ trợ và vay vốn ưu đãi để làm nhà tránh bão lũ. Mức hỗ trợ của ngân sách và mức cho vay của ngân hàng chính sách xã hội chưa đủ để hoàn thành một ngôi nhà phòng, tránh bão lụt, trong khi khả năng huy động nguồn lực tự xây nhà ở của hộ nghèo còn hạn chế.

Sau trận lũ lịch sử tháng 10-2020, mô hình nhà tránh lũ cộng đồng được lãnh đạo tỉnh Quảng Bình đưa ra thảo luận và kêu gọi xã hội hóa, nhằm giúp người dân vùng “rốn” lũ có nơi trú tránh. Đây là giải pháp phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai tại chỗ được khuyến khích ở các huyện, thị bị ngập sâu, nước chảy xiết trong lũ. Điểm đặc biệt của nhà chống lũ, ngoài chức năng phòng tránh bão lũ thì bình thường được sử dụng là nhà sinh hoạt cộng đồng. Những ngôi nhà chống bão lũ cộng đồng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình không chỉ là nơi hội họp, sinh hoạt của người dân mà còn góp phần giảm thiểu các thiệt hại về người và của do thiên tai gây ra.

Theo Sở Xây dựng tỉnh Quảng Bình, các công trình nhà tránh lũ cộng đồng được xã hội hóa có mức giá từ 2 đến 3 tỷ đồng/căn, được thiết kế kiên cố bằng bê tông cốt thép, kết cấu kiểu nhà sàn, có trụ bê tông nâng sàn cao vượt lũ và mái cũng được đổ bê tông để chống bão. Để phát triển, nhân rộng mô hình này cần sự vào cuộc của các tổ chức, cá nhân có lòng hảo tâm, hỗ trợ cho các đối tượng dễ bị tổn thương ở vùng lũ Quảng Bình, đồng thời góp phần quan trọng trong thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo của địa phương.

Trận mưa lũ lịch sử năm 2020 khiến nhiều huyện, xã của tỉnh Quảng Bình ngập nặng. Ảnh: Qdnd.vn

Chủ động, sẵn sàng giúp dân trong mùa mưa bão

Theo Thượng tá Đoàn Sinh Hòa, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình, ngay từ cuối tháng 4, Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình đã ban hành Kế hoạch Tổ chức lực lượng, phương tiện phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2022. Theo đó, trên cơ sở kế hoạch chung của Bộ CHQS tỉnh, chỉ huy các đoàn phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn đã nắm chắc lực lượng, phương tiện tham gia trên địa bàn đảm nhiệm; tổ chức họp đoàn, giao nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên tham gia.

Khi có tình huống xảy ra, các lực lượng khẩn trương triển khai tiếp nhận lương thực, thực phẩm, nước uống, thuốc chữa bệnh, nhiên liệu, trang thiết bị; kiểm tra tình trạng kỹ thuật của phương tiện và sẵn sàng cơ động làm nhiệm vụ, đồng thời nắm chắc diễn biến tình hình thiên tai, xác định đường cơ động, chỉ huy hành quân bảo đảm an toàn; phối hợp với ban CHQS các huyện, thị xã, thành phố, chính quyền địa phương và các lực lượng trên địa bàn để triển khai thực hiện nhiệm vụ ứng cứu, phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, chủ động xử lý các tình huống xảy ra nhằm hỗ trợ tốt nhất cho nhân dân trên toàn tỉnh trong mùa mưa lũ năm 2022.

Lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Bình tìm kiếm người dân mất tích trong mưa lũ năm 2021. Ảnh: Qdnd.vn

Đối với khu vực biên giới, vùng biển, lực lượng Bộ đội Biên phòng cũng đã xây dựng kế hoạch; đồng thời xác định nhiệm vụ ứng phó sự cố, tìm kiếm cứu nạn là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình của quân đội.

Thượng tá Ngô Văn Bình, Phó chủ nhiệm Chính trị Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình cho biết: Trước mùa mưa bão năm 2022, đơn vị đã quán triệt và thực hiện tốt các chỉ thị, mệnh lệnh về kế hoạch ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của các cấp. Thường xuyên theo dõi nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu, chỉ đạo xử lý hiệu quả các vụ việc do thiên tai, tai nạn, cháy nổ, cháy rừng ở khu vực biên giới, vùng biển. Theo dõi nắm chắc diễn biến thời tiết để có biện pháp phòng ngừa, ứng phó kịp thời; chủ động rà soát kế hoạch, phương án ứng phó với bão, đặc biệt là các cơn bão lớn có khả năng đổ bộ vào đất liền, hoặc thiên tại, thảm họa như lũ ống, lũ quét, ngập lụt, sụt lở đất, hoàn lưu gây mưa sau bảo. Bảo đảm tình trạng kỹ thuật tốt cho các phương tiện, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ.

Đơn vị chủ động lực lượng cùng chính quyền địa phương và nhân dân ứng phó kịp thời, có hiệu quả sự cố, tai nạn, thiên tai xảy ra trên địa bàn và cơ động ứng phó với tình huống ở địa bàn nội địa. Tổ chức kiểm tra công tác chuẩn bị ứng phó sự cố, thiên tai của các đơn vị, một số địa bàn trọng điểm trước mùa mưa bão hoặc trước mỗi cơn bão có khả năng đổ bộ, ảnh hưởng trực tiếp tới địa bàn tỉnh… 

(còn nữa)

NHÓM PHÓNG VIÊN