Có được thành công ấy đều nhờ vào sự nỗ lực không ngừng nghỉ của người dân làng Tranh (tức làng Tranh Khúc bây giờ) trong việc phát triển sản phẩm làng nghề thành thương hiệu OCOP 3 sao, OCOP 4 sao. Qua đó, bánh chưng đất Việt sẽ ngày càng khẳng định được vị thế mình trên khắp 5 châu, được nhiều người tiêu dùng yêu mến đón nhận.

OCOP - hướng đi tất yếu của thời đại

Suốt 60 năm qua, bà Đặng Thị Mỹ Tho vẫn miệt mài gắn bó với nghề cha truyền, con nối của làng Tranh cho đến khi vượt khỏi lũy tre làng xuất ngoại. Để đứng vững trong thời điểm “trăm người bán vạn người mua”, bà Tho cho rằng, sản phẩm bánh chưng làng Tranh cần có sự cải tiến mới là đạt tiêu chuẩn OCOP - đây là hướng đi tất yếu của thời đại.

Công đoạn chọn và rửa lá dong là khâu vất vả nhất, cũng là khâu quan trọng nhất để đảm bảo an toàn thực phẩm.  

Theo lời của bà Tho, bánh chưng của làng Tranh từ khâu chọn nguyên liệu đều rất khắt khe, yêu cầu có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đặc biệt là không chất phụ gia, không chất bảo quản, tuân thủ vệ sinh an toàn thực phẩm, được cấp chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, cấp logo, mã vạch riêng giúp khách hàng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Nhờ có hướng đi đúng đắn đã giúp sản phẩm bánh chưng của gia đình bà Tho đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao. Từ tệp khách hàng trong nước tại thị trường chợ phiên, siêu thị, nhà hàng thì nay đã xuất khẩu sang các nước châu Âu, góp phần nâng tầm giá trị của sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ.

“Nếu chỉ chạy theo xu hướng ăn xổi của thị trường, chăm chăm thu lợi nhuận, sản phẩm sẽ không có chỗ đứng, không sớm thì muộn cũng thất bại mà bỏ nghề”, bà Tho nói.

Thịt được sơ chế sạch sẽ, ướp gia vị, hạt tiêu. Đối với đậu thì nấu sẵn lên, đánh tơi xong rồi nắm lại với thịt để làm nhân. 

Theo bà Tho, uy tín luôn là thước đo chuẩn mực để tạo niềm tin, giữ chân khách hàng tại cơ sở sản xuất của mình. Không chỉ vậy, cái tâm của người làm nghề cũng phải đặt vào trong từng chiếc bánh, làm nên thương hiệu bánh chưng làng Tranh được mọi người nhớ tới mỗi dịp Tết đến Xuân về.

Từ ngày đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, cơ sở sản xuất gói bánh chưng của ông Nguyễn Văn Điềm tiêu thụ khoảng 200-300 chiếc/ngày, riêng tháng Chạp phục vụ thị trường Tết Nguyên đán khoảng 1.000 chiếc/ngày. Đáng nói, toàn bộ số bánh của ông đều bán theo đơn đặt hàng của siêu thị, các cửa hàng giò chả có tiếng của Thủ đô phục vụ khách du lịch thưởng thức.

Không chỉ khắt khe khâu tuyển chọn nguyên liệu, cách gói bánh chưng của làng Tranh bao nhiêu năm nay không sử dụng khuôn mà dùng tay hoàn toàn. Ông Điềm chia sẻ, gói bánh chưng bằng khuôn sẽ không chặt, khi luộc lên bánh sẽ bị nát, nước sẽ ngấm vào khiến bánh không thơm và không để được lâu. Chẳng thế mà người làng Tranh đã nỗ lực đào tạo thế hệ kế cận gìn giữ nghề truyền thống, bắt đầu từ công đoạn gói bánh đảm bảo vừa chặt mà lại nhanh; trung bình 1 tiếng sẽ gói được từ 100-150 cái bánh.

Nếu như trước đây, bánh chưng làng Tranh sẽ luộc bằng củi thì nay đã được đổi sang nồi điện, mỗi nồi luộc khoảng 400 - 800 bánh trong khoảng 12-15 tiếng. Khi bánh chín, để nguội sẽ đưa vào công đoạn hút chân không, vì thế mà kéo dài thời gian bảo quản của bánh, phù hợp nhu cầu xuất khẩu đi nước ngoài. Giá thành của bánh được chia thành nhiều loại từ 50.000 - 80.000 đồng/chiếc, trọng lượng dao động từ 1 - 1,5kg/chiếc.

Mở thêm nhiều cánh cửa cho bánh chưng làng Tranh

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Mão, Phó chủ tịch UBND xã Duyên Hà cho biết, sản lượng của làng Tranh Khúc từ sau đại dịch Covid-19 đã giảm khoảng 20%. Nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn OCOP, tiêu chuẩn xuất khẩu sang nhiều thị trường tiêu thụ nước ngoài, chính quyền luôn ưu tiên, quan tâm tới các hộ gia đình làm nghề. Theo đó, định kỳ hàng quý, UBND xã sẽ mở lớp tập huấn đối với các hộ sản xuất làm nghề về nội dung an toàn thực phẩm. Ngoài ra, cứ 6 tháng 1 lần, người dân tham gia gói bánh cũng được kiểm tra, khám sức khỏe định kỳ mới được cấp giấy phép sản xuất.

 Chiếc bánh chưng làng Tranh đầy đặn nặng từ 1-1,5kg/chiếc. 

Hiện nay, toàn xã có 104 hộ gia đình làm nghề gói bánh chưng truyền thống, trung bình mỗi hộ sẽ cho ra sản lượng từ 10.000 - 15.000 bánh trong dịp Tết Nguyên đán, ước tính đạt khoảng hơn 1 triệu chiếc. Nếu như trước đây, bánh chưng làng Tranh sẽ được xuất khẩu sang các nước sau khi luộc chín thì giờ đây số lượng lại giảm đi nhiều, thay thế bằng việc xuất khẩu nguyên liệu gói bánh.

Bánh chưng đạt tiêu chuẩn xuất khẩu phải đảm bảo vệ sinh an toàn các nguyên liệu đầu ra và đầu vào, sau đó để nguội và hút chân không. Thời gian bảo quản thì theo nhiệt độ, nếu mà nhiệt độ trên 20 độ C thì bảo quản được từ 5 đến 8 ngày. Còn nhiệt độ từ dưới 20 độ C thì thời hạn bảo quản được từ 15 đến 20 ngày.

Để có thể hỗ trợ tối đa cho người dân làng nghề, hàng năm Phòng Kinh tế huyện Thanh Trì cũng đã có hướng hỗ trợ các cái nồi hơi, máy hút chân không và các nồi điện với các hộ sản xuất làng nghề cho 3-5 hộ, nhằm đảm bảo tuân thủ đầy đủ về quy trình sản xuất cũng như chất lượng sản phẩm.

Từ ngày đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, cơ sở sản xuất gói bánh chưng của ông Nguyễn Văn Điềm tiêu thụ khoảng 200-300 chiếc/ngày.  

Ông Mão cho biết thêm, từ năm 2011, làng Tranh Khúc đã được UBND thành phố Hà Nội trao tặng bằng công nhận danh hiệu “Làng nghề truyền thống Hà Nội”. Năm 2023, xã Duyên Hà cũng được công nhận là xã điểm du lịch của Hà Nội. Với những điều kiện thuận lợi đó, UBND xã sẽ triển khai đẩy mạnh phát triển du lịch trên địa bàn theo hướng du lịch trải nghiệm, hướng tới giới thiệu mô hình sản xuất bánh chưng tới du khách trong và ngoài nước.

Chủ nhiệm Hợp tác xã Tổng hợp Dịch vụ Thương mại Văn Khúc (tên ghép của 2 thôn Văn Uyên và Tranh Khúc) Nguyễn Đăng Ngữ cũng khẳng định: “Hợp tác xã Văn Khúc hiện đang quản lý với mã số mã vạch riêng. Nếu không sử dụng bao bì hút chân không thì sản phẩm bánh chưng không thể dán nhãn hiệu được mà sẽ bị bong ngay, không đạt tiêu chuẩn xuất ra thị trường tiêu thụ”.

Bánh gói xong đem luộc rồi sử dụng bao bì hút chân không để xuất khẩu đi các nước.  

Ông Ngữ cũng cho biết thêm, ở làng Tranh Khúc có khoảng 20 hộ chuyên làm bánh chưng xuất khẩu sang các thị trường có đông đảo cộng đồng người Việt sinh sống và định cư như: Czech, Ba Lan, Nga, Đức, Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Thời gian qua, Hợp tác xã Văn Khúc đã làm tốt công tác chuẩn bị chu đáo về mọi mặt để 2 sản phẩm bánh chưng làng Tranh Khúc đạt tiêu chuẩn OCOP xuất khẩu, góp phần khẳng định giá trị tiềm năng thực tế. Một trong những nội dung và nhiệm vụ quan trọng để làm nên thành công này chính là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong truyền thông; thúc đẩy phát triển thương mại điện tử cho sản phẩm OCOP thông qua các sàn thương mại điện tử, các kênh bán hàng trực tuyến (online), bán hàng tương tác trực tiếp (livestream).

Bài, ảnh: ĐẶNG CƯỜNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.