Trước những thất bại nặng nề trên chiến trường miền Nam, đế quốc Mỹ quyết định mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc nước ta. Chúng sử dụng không quân, hải quân đánh phá ác liệt các tỉnh, thành phố, đồng thời tổ chức rải hơn 14.700 quả thủy lôi và bom từ trường nhằm phong tỏa các cửa sông, cửa biển, bến cảng ở miền Bắc. Đây là phương thức tác chiến rất thâm độc của Mỹ nhằm cô lập hoàn toàn miền Bắc, ngăn chặn sự giúp đỡ của quốc tế, cắt đứt tận gốc tuyến chi viện chiến lược từ miền Bắc vào miền Nam. Đây là một cuộc chiến đấu không cân sức, bởi địch có lực lượng đông, chiếm ưu thế cả trên không, trên biển, các loại thủy lôi, bom từ trường được cải tiến liên tục để chống tháo gỡ, rà phá. Trong khi chúng ta chưa hiểu biết nhiều về thủy lôi, bom từ trường, chưa có trang thiết bị rà phá chuyên dụng, chưa có nhiều kinh nghiệm chống phong tỏa.

Trước tình hình trên, sau khi Quân ủy Trung ương có chỉ thị về chống phong tỏa là nhiệm vụ cấp thiết (tháng 6-1966), yêu cầu Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân tích cực, khẩn trương nghiên cứu kế hoạch để chuẩn bị đối phó, Đảng ủy Quân chủng đã họp bàn, ra nghị quyết chuyên đề: “Tích cực chủ động, mưu trí sáng tạo, khắc phục khó khăn, khẩn trương, kiên trì, hiệp đồng chặt chẽ với các lực lượng, bí mật bất ngờ, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ chống phong tỏa”. Nghị quyết khẳng định nhiệm vụ rà phá thủy lôi, bom từ trường, bảo đảm giao thông là yêu cầu bức thiết, là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Từ nghị quyết của Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân đã xây dựng “Đề án chống phong tỏa ở khu vực Hải Phòng, Quảng Ninh” và các kế hoạch chống đánh phá tàu, cảng; kế hoạch diễn tập chống phong tỏa thủy lôi... báo cáo Bộ Tổng Tham mưu phê duyệt, làm cơ sở chỉ đạo, chỉ huy, điều hành công tác chuẩn bị và thực hành chống địch phong tỏa.

Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, xây dựng bản lĩnh, ý chí quyết tâm cho bộ đội, xác định rõ đây là nhân tố tiên quyết, là ưu thế của ta so với địch. Việc giáo dục được tiến hành thường xuyên, liên tục, đi sâu từng đối tượng, bằng nhiều hình thức nhằm giúp cán bộ, chiến sĩ không quản ngại hy sinh, gian khổ, dám đối đầu với vũ khí công nghệ cao của địch để tìm ra cách khắc chế hiệu quả. Cùng với đó, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng đã chỉ đạo phát huy tối đa nội lực, tranh thủ sự giúp đỡ của các cơ quan, đơn vị và nước bạn để tổ chức lực lượng chống phong tỏa. Tháng 7-1966, Bộ tư lệnh Quân chủng thành lập Đội 8 Công binh để trục vớt, tháo gỡ thủy lôi; lập tổ chuyên trách nghiên cứu kỹ thuật, phối hợp với các đơn vị bạn sản xuất thiết bị rà phá; thành lập các tiểu đoàn ra đa 6, 7, 8, các trung đoàn 171, 172, làm nhiệm vụ rà phá ở hướng chủ yếu.

Lãnh đạo Quân chủng Hải quân trao cờ Tổ quốc tặng ngư dân khai thác hải sản ở Trường Sa, tháng 4-2023. Ảnh: TRỌNG THIẾT 

Quân chủng cũng liên tục tổ chức tập huấn về quan sát, phát hiện thủy lôi. Đặc biệt, sau khi Đội 8 Công binh tháo gỡ thành công quả thủy lôi đầu tiên, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân kịp thời chỉ đạo nghiên cứu chuyên sâu, làm cơ sở để chế tạo các thiết bị rà phá; tiếp đó khi địch liên tục cải tiến thủy lôi, bom từ trường, gây khó khăn cho ta, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng đã chỉ đạo triển khai các nhóm nghiên cứu kỹ thuật, phối hợp với cán bộ khoa học của cơ quan, đơn vị nghiên cứu chế tạo các thiết bị rà phá hiệu quả hơn, như: Thiết bị phóng từ HDL-9; ống phóng từ HT5, HT6; thiết bị âm thanh PĐ67; máy phóng từ 480, 311; cải tiến tàu vận tải đổ bộ V-412 thành tàu phóng từ... Trước yêu cầu khẩn trương của nhiệm vụ chống phong tỏa, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng đã điều động, sắp xếp, bổ sung cán bộ theo biên chế thời chiến; tập trung kiện toàn đủ cán bộ chủ trì, ưu tiên các đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ rà phá. Riêng các tàu, bên cạnh sắp xếp đủ thuyền trưởng, nếu cán bộ chính trị thiếu thì tăng cường chính trị viên tiểu đoàn, phân đội xuống để làm công tác Đảng, công tác chính trị trong từng đợt hoạt động. Công tác giữ bí mật nhiệm vụ, đoàn kết quân dân và thực hiện tốt chế độ, chính sách trong chiến đấu cũng đã được Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân chủng quan tâm chỉ đạo thực hiện hiệu quả.

Với vai trò nòng cốt, chủ lực, Quân chủng Hải quân đã phối hợp hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị, địa phương, tổ chức rà phá, vô hiệu hóa hơn 13.300 quả thủy lôi, bom từ trường của địch; tổ chức dẫn dắt, hộ tống tàu, thuyền vòng tránh, ra vào cảng an toàn, không để tuyến vận tải chiến lược chi viện cho miền Nam bị ngưng trệ.

Từ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc bằng thủy lôi, bom từ trường, rút ra một số bài học kinh nghiệm sau: Trước hết là, thường xuyên quán triệt sâu sắc tình hình nhiệm vụ, nghị quyết, chỉ thị của trên; xây dựng cho bộ đội có ý chí quyết tâm chiến đấu cao, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì nhiệm vụ; dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng kẻ thù xâm lược; phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì; làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ giỏi về nghệ thuật tác chiến hải quân, hiểu biết sâu về kỹ thuật, sức khỏe và ngoại ngữ tốt. Hai là, dự báo sớm và đúng âm mưu, thủ đoạn của địch; không để bị động, bất ngờ, chủ động tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các quyết sách để lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức chiến đấu thắng lợi; phát huy sức mạnh tổng hợp của thế trận chiến tranh nhân dân trên chiến trường sông, biển; tổ chức lực lượng chống phong tỏa có đầy đủ thành phần, đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ, trong đó Quân chủng Hải quân là nòng cốt, chủ lực.

Ba là, phát huy tinh thần chủ động sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường, tập trung nguồn lực cho nghiên cứu, cải tiến, nội địa hóa, chế tạo các loại trang bị kỹ thuật phù hợp với nghệ thuật tác chiến của Hải quân nhân dân Việt Nam, sẵn sàng đánh thắng địch có tiềm lực về vũ khí công nghệ cao bằng cách đánh và vũ khí trang bị của ta. Bốn là, chống địch phong tỏa sông, biển diễn ra trong điều kiện vô cùng khó khăn, hiểm nguy, căng thẳng và quyết liệt, cần phải được chuẩn bị chu đáo từ nhân lực đến công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, nhất là phát huy tốt mọi nguồn lực cho nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển, đảo; công tác chỉ đạo, điều hành phải linh hoạt, chặt chẽ, tập trung, thống nhất, toàn diện, kịp thời.

Chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc là chiến công tiêu biểu của Quân chủng Hải quân và quân dân miền Bắc; khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng mà trực tiếp là Đảng ủy và Bộ tư lệnh Quân chủng Hải quân. Nửa thế kỷ đã trôi qua nhưng những bài học kinh nghiệm đúc rút ra từ chiến công đó còn nguyên giá trị đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chủ quyền biển, đảo hiện nay.

Trung tướng NGUYỄN VĂN BỔNG

Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân chủng Hải quân