Đại tá Trần Thế Tuyển đến với nghề báo như một cái duyên. Sau hai năm ở chiến trường Tây Nam Bộ, năm 1973, khi đang là trợ lý tuyên huấn Trung đoàn 174 (Sư đoàn 5, Quân khu 7), ông được giao nhiệm vụ tổ chức một tờ tin nội bộ để phục vụ công tác tuyên truyền.

Lúc ấy, những lính trẻ gọi đùa là “Báo Trung đoàn Cao Bắc Lạng”. Bởi thực tế quá trình làm việc, ông phải lên đề cương, báo cáo chủ nhiệm rồi tổ chức bài vở, in ấn, phát hành. Nhờ có họa sĩ Nguyễn Trọng Thanh và Nguyễn Văn Ẩm - vốn là sinh viên Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp (Hà Nội)  - giúp đỡ, nên các số báo ra đều đặn, chất lượng nội dung và hình thức ngày càng được nâng cao.

Đồng chí Trần Thế Tuyển (đeo máy ảnh). Ảnh do nhân vật cung cấp. 
Đồng chí Trần Thế Tuyển (thứ hai, từ trái sang) cùng các đồng đội. Ảnh do nhân vật cung cấp.  

Sau Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đồng chí Trần Thế Tuyển được điều động về Báo Quân khu 7 - tờ báo kế tục Báo Quân Giải phóng miền Nam. Đây cũng là giai đoạn cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam bắt đầu.

Đồng chí Trần Thế Tuyển và phóng viên Xuân Hòa được phân công làm “phóng viên mặt trận”, theo các đơn vị Quân khu 7 chiến đấu dọc biên giới Việt Nam-Campuchia, đoạn từ Sông Bé (cũ) đến Long An. Năm 1979, đồng chí Trần Thế Tuyển theo quân tình nguyện Việt Nam tham gia chiến đấu tại Campuchia như một chiến sĩ thực thụ. Ngoài máy ảnh, cây bút, ông được trang bị: Súng, lựu đạn, bình tông nước uống, lương khô, băng cứu thương... Tết Mậu Ngọ (1978), đồng chí Trần Thế Tuyển theo Sư đoàn 5 do Tướng Nguyễn Minh Châu (Năm Ngà) trực tiếp chỉ huy, giải phóng Krater, rồi vượt sông Mê Kông, theo đường số 6 giải phóng Kong Pong Thom, Siem Reap...

 Đại tá, nhà báo Trần Thế Tuyển cùng các chiến sĩ. Ảnh: HÀ THU

 Đại tá, nhà báo Trần Thế Tuyển hiện nay. Ảnh: HÀ THU

Kế hoạch thay đổi, Trung đoàn 26 thiết giáp được lệnh “lật cánh”, hành quân dọc lộ 7 về phà Nic Nương, rồi tiến vào Phnom Pênh. Lúc ấy, dọc lộ 7, địch gài mìn chống tăng và tổ chức nhiều ổ phục kích. Xe tăng của Trung đoàn 26 “dính mìn” tung xích. Đồng chí Trần Thế Tuyển bị hất tung ra khỏi xe. May có rừng chuối đỡ, không thì rơi xuống suối.

Hôm sau, đồng chí Trần Thế Tuyển cùng bộ đội Sư đoàn 302 vừa đánh địch vừa hành quân lên Siem Reap. Đúng ngày Mồng Một Tết Nguyên đán, ông nhờ một người dân Campuchia dùng xe đạp chở đến ngôi làng được gọi là công xã, nằm cách thị xã này vài cây số. Đến nơi, ông không thể cầm lòng. Người sống da bọc xương cùng nằm sàn xi măng với người chết, thi thể đang phân hủy. Ông lấy máy ảnh chớp ngay khoảnh khắc này. Hôm sau, có xe về hậu cứ, ông gửi bài và phim về tòa soạn. Nhưng không may, chiếc xe đó bị tàn quân Pol Pot bắn cháy. Các chiến sĩ trên xe hy sinh và “tư liệu” cực kỳ quý hiếm của ông cũng thành tro bụi.

Thời gian tiếp sau, ông luôn bám sát các đơn vị tình nguyện Việt Nam, vừa trực tiếp làm Thư ký tòa soạn Báo Quân khu 7, cùng các đoàn chuyên gia giúp bạn xây dựng lực lượng. Những bài viết của ông lúc đó không chỉ truyền thông tin, mà còn truyền tinh thần chiến đấu, thể hiện rõ trách nhiệm, bản lĩnh và trái tim của người lính Bộ đội Cụ Hồ.

Cuối năm 1988, từ Báo Quân khu 7, ông được điều về Cơ quan đại diện Báo Quân đội nhân dân tại TP Hồ Chí Minh. Nhận nhiệm vụ được ít ngày, ông được Thiếu tướng Trần Công Mân, Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân giao nhiệm vụ tháp tùng sang Campuchia công tác. Ông chia sẻ: Biết tôi thích viết ký, các ông Vũ Linh (Trưởng ban), Phạm Đình Trọng (Phó ban) phân công tôi viết những sự kiện khó và nhạy cảm. Đặc biệt, khi dư luận xuất hiện thông tin sai lệch về bộ đội tình nguyện Việt Nam, đó là những bài viết về nạn “video đen”. Chính ông được giao điều tra, viết bài phản biện để bảo vệ danh dự Quân đội nhân dân Việt Nam.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng biên tập Trần Công Mân, bài báo của ông không chỉ làm rõ sự việc mà còn giúp trả lại danh dự cho bộ đội tình nguyện Việt Nam.

Ông tâm tình, khi quay lại Mặt trận 479, Thiếu tướng Khiếu Anh Lân, Tư lệnh mặt trận đã xúc động nói: “Cảm ơn Báo Quân đội nhân dân đã dũng cảm đấu tranh bảo vệ danh dự cho bộ đội tình nguyện”.

Sau hơn một thập kỷ “bám địa bàn” ở chiến trường Campuchia, nhà báo Trần Thế Tuyển trở về nước và tiếp tục gắn bó với Báo Quân đội nhân dân, ông giữ chức vụ Phó trưởng Cơ quan đại diện, rồi Trưởng cơ quan đại diện phía Nam. Năm 2003, ông được bổ nhiệm giữ chức Phó cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Năm 2008, ông giữ chức vụ Tổng biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng.

Đến khi về hưu, nhà báo Trần Thế Tuyển tiếp tục tham gia công tác xã hội, miệt mài với các hoạt động đền ơn đáp nghĩa. Năm 2020, ông là thành viên sáng lập và được bầu làm Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ TP Hồ Chí Minh. Ông cho biết: “Chúng tôi xác định đã hoàn thành nhiệm vụ phục vụ đất nước, nay về hưu tham gia Hội không phải làm “từ thiện” mà là tri ân, trả món nợ với đồng đội, những người con ưu tú đã hy sinh vì Tổ quốc”.

Hiện tại, với tư cách là Phó chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam, Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ TP Hồ Chí Minh, ông còn là “Tổng biên tập” của tờ đặc san mang tên “Linh khí quốc gia”. Với ông, đây như một vòng tròn trọn vẹn, khép lại sự nghiệp báo chí từ nơi bắt đầu. Ông trải lòng, trong chặng đường gần 50 năm cầm bút, dù ở thời điểm nào, báo chí vẫn luôn là kênh truyền tải thông tin, định hướng dư luận, là vũ khí sắc bén của công tác tư tưởng, chính trị. Thời bình, báo chí cần có tính phản biện rất cao, góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, tiếp bước nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

MẠNH THẮNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Phóng sự Điều tra xem các tin, bài liên quan.