Theo Kyodo News, Nhật Bản lâu nay vẫn duy trì cam kết mạnh mẽ với 3 nguyên tắc phi hạt nhân, vốn được công bố lần đầu tại Quốc hội nước này vào năm 1967 và được xem như cương lĩnh quốc gia. 3 nguyên tắc phi hạt nhân gồm: Không sản xuất, không sở hữu và không cho phép vũ khí hạt nhân tồn tại trên lãnh thổ Nhật Bản.

Thủ tướng Takaichi Sanae phát biểu tại Hạ viện Nhật Bản hồi tháng 11-2025. Ảnh: Jiji Press 

Đài NHK đưa tin, phát biểu với báo giới mới đây, Chánh văn phòng Nội các Kihara Minoru nêu rõ lập trường của Nhật Bản vẫn không thay đổi vì Tokyo luôn nhất quán cam kết đối với hòa bình và thịnh vượng toàn cầu. Theo ông Kihara Minoru, vũ khí hạt nhân gây ra những tổn thất tàn khốc cho nhân loại. Với tư cách là quốc gia duy nhất từng hứng chịu các vụ ném bom nguyên tử trong chiến tranh, Nhật Bản có sứ mệnh đi đầu trong các nỗ lực hướng tới một thế giới không có vũ khí hạt nhân để bảo đảm rằng những loại vũ khí này sẽ không bao giờ được sử dụng thêm một lần nữa. Đề cập tới việc “chia sẻ hạt nhân”, trong đó Mỹ triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ các quốc gia đồng minh, ông Kihara Minoru nhấn mạnh điều này là không phù hợp xét tới 3 nguyên tắc phi hạt nhân và khuôn khổ pháp lý của Nhật Bản.

Kết quả một cuộc thăm dò ý kiến được Reuters công bố hồi tháng 8-2025 cho rằng "có chiều hướng gia tăng" tại Nhật Bản ủng hộ nới lỏng 3 nguyên tắc phi hạt nhân do hoài nghi về mức độ bảo đảm an ninh từ Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump cũng như mối đe dọa hạt nhân gia tăng. Trong bài phát biểu trước Quốc hội Nhật Bản vào giữa tháng 11-2025, Thủ tướng Takaichi Sanae, người mới nhậm chức chưa đầy một tháng khi đó, đã không đề cập đến việc liệu chính phủ có tiếp tục tuân thủ 3 nguyên tắc phi hạt nhân hay không. Sau đó, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền Nhật Bản thông báo bắt đầu thảo luận về việc sửa đổi 3 văn kiện an ninh chủ chốt của đất nước (gồm Chiến lược an ninh quốc gia (NSS), Chiến lược quốc phòng (NDS) và Chương trình tăng cường quốc phòng), vốn được sửa đổi lần gần nhất là vào năm 2022 và khẳng định tuân thủ 3 nguyên tắc phi hạt nhân. Đến giữa tháng 12 vừa qua, một quan chức cấp cao giấu tên tại Văn phòng Thủ tướng lại nói với truyền thông Nhật Bản rằng nước này nên sở hữu vũ khí hạt nhân do môi trường an ninh không ngừng xấu đi.

Tất cả những diễn biến trên đã thổi bùng đồn đoán rằng Chính phủ của Thủ tướng Takaichi Sanae sẽ nới lỏng, thậm chí là từ bỏ 3 nguyên tắc phi hạt nhân. Tuy nhiên, theo tờ The Japan Times, tuyên bố của Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Kihara Minoru cũng như Bộ Ngoại giao Mỹ đã "giội gáo nước lạnh" vào các đồn đoán. Thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định Nhật Bản là một quốc gia đi đầu và là đối tác quan trọng của Mỹ trong lĩnh vực không phổ biến vũ khí hạt nhân cũng như thúc đẩy kiểm soát vũ khí hạt nhân. Như Chiến lược an ninh quốc gia 2025 của Mỹ đã nêu rõ, Washington sẽ duy trì năng lực răn đe hạt nhân "hiện đại, đáng tin cậy và mạnh mẽ nhất thế giới" để bảo vệ đất nước và các đồng minh, trong đó có Nhật Bản. AFP cho biết, trên cơ sở Hiệp ước an ninh Mỹ-Nhật, hiện có khoảng 60.000 binh lính Mỹ đồn trú tại Nhật Bản. Theo Reuters, Nhật Bản là nơi đồn trú lớn nhất của lực lượng Mỹ ở nước ngoài, trong đó có một tàu sân bay và hàng chục máy bay chiến đấu. Ngay cả quan chức cấp cao giấu tên được đề cập ở trên cũng thừa nhận khả năng Nhật Bản sở hữu vũ khí hạt nhân là phi thực tế và không có bất kỳ cuộc thảo luận nào trong Chính phủ của Thủ tướng Takaichi Sanae về vấn đề này.

Kyodo News cho biết, đánh giá môi trường an ninh đang "ngày càng xấu đi nhanh chóng", Chính phủ Nhật Bản khẳng định sẽ theo dõi sát sao các diễn biến và phản ứng "một cách bình tĩnh nhưng kiên quyết". Nhật Bản tuyên bố việc tiếp tục tăng cường tiềm lực quốc phòng sẽ giúp nâng cao khả năng ứng phó với các mối đe dọa. Chính phủ của Thủ tướng Takaichi Sanae đã thông báo có kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 2% tổng sản phẩm trong nước (GDP) vào cuối tài khóa 2025 (vốn bắt đầu từ ngày 1-4-2025 và sẽ kết thúc vào ngày 31-3-2026), sớm hơn hai năm so với cam kết trước đây.