Toàn cảnh vụ rò rỉ tài liệu quân sự của Mỹ

Tài liệu bị rò rỉ từ đâu?

Theo đơn tố cáo của đặc vụ Cục điều tra liên bang Mỹ - FBI Patrick Lueckenhoff phụ trách các vấn đề tình báo và phản gián, tháng 12-2022, một tài khoản người dùng trên máy chủ hệ thống chat Discord có trong friendlist (danh sách bạn bè) của Teixeira đăng những thông tin mật bàn về các vấn đề địa chính trị một số khu vực. Tiếp sau đó, tháng 1-2023, nhiều ảnh chụp các tài liệu “có dấu hiệu được phân loại là tài liệu mật của chính phủ Mỹ” bắt đầu được đăng lên Discord, mô tả tình trạng xung đột giữa Nga và Ukraine, bao gồm cả hoạt động chuyển quân, bố trí lực lượng quân sự của Ukraine và phân tích đánh giá các tình huống có thể dẫn đến phía Nga sử dụng vũ khí hạt nhân.

Theo đặc vụ Patrick Lueckenhoff, những tài liệu quân sự này gồm các báo cáo “dựa trên thông tin tình báo nhạy cảm của Mỹ, được thu thập thông qua các nguồn tin và phương pháp thu thập thông tin tình báo tối mật”. Ông Lueckenhoff nhấn mạnh rằng khi tài liệu đã được phân loại là “tuyệt mật” có nghĩa là nếu bị tiết lộ nó có thể gây ra “hậu quả đặc biệt nghiêm trọng” cho an ninh quốc gia.

Khi tài liệu đã được phân loại là “tuyệt mật” thì nếu bị tiết lộ nó có thể gây ra “hậu quả đặc biệt nghiêm trọng” cho an ninh quốc gia. Ảnh: The Hill

Cáo buộc của đặc vụ FBI cũng cho biết Teixeira nói với các contact (bạn chat trong Discord của anh ta) rằng “do lo ngại có thể bị phát hiện khi chụp lại tài liệu ở nơi làm việc nên Teixeira đã lén mang các tài liệu về nơi ở để chụp lại”.

Hình ảnh của một số tài liệu quân sự bị rò rỉ cho thấy chúng đã được chụp tại một khu dân cư với một số chi tiết như mặt bếp, gạch lát sàn và nhiều vật dụng cá nhân khác nhau trên bàn làm việc. Theo The New York Times, nghiệp vụ truy vết kỹ thuật số đã được sử dụng để xác định danh tính nghi phạm. Hoa văn đặc biệt của mặt bếp bằng đá granit sẫm màu và gạch lát sàn màu tráng trong nhà của mẹ Teixeira đã góp phần vào việc xác định và bắt giữ nghi phạm. Khi có được hình ảnh này, cơ quan điều tra và báo chí đã đối chiếu với những bức ảnh về ngôi nhà của gia đình trong một khu vực nghi vấn do một trong những người thân của Teixeira đăng lên mạng thông qua những chi tiết trùng khớp và kết luận Jack Teixeira có khả năng cao là người đã tuồn thông tin mật lên mạng.

Nghi phạm vụ rò rỉ tài liệu quân sự là ai?

Binh nhất Jack Teixeira là một chuyên gia công nghệ thông tin thuộc Bộ phận tình báo số 102, Căn cứ không quân Otis, Lực lượng Vệ binh quốc gia đóng tại Cape Cod, bang Massachusetts, chịu trách nhiệm về các mạng liên lạc quân sự, bao gồm hệ thống cáp và trung tâm tiếp nhận thông tin từ nước ngoài.

Xuất thân trong một gia đình quân đội ở North Dighton, Massachusetts, cách Boston khoảng 80km về phía Nam, và làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Jack Teixeira có bố dượng và anh cùng cha khác mẹ làm việc tại cùng Căn cứ không quân Otis. Đơn vị của Jack Teixeira cung cấp phân bổ thông tin tình báo từ các nơi trên toàn thế giới tới các đơn vị để hỗ trợ tác chiến và đảm bảo an ninh nội địa. Binh nhất này đã được cấp “quyền truy cập thông tin an ninh tuyệt mật” vào năm 2021. Với việc được cấp quyền như vậy, Teixeira đã phải ký một “thỏa thuận ràng buộc suốt đời” về việc không được tiết lộ thông tin đã tiếp cận và chấp nhận nếu làm rò rỉ thông tin mật có thể bị truy tố hình sự.

Nghi phạm là Binh nhất Jack Teixeira thuộc Lực lượng Vệ binh quốc gia, Massachusetts. Ảnh: Reuters

Theo trang NPR của Mỹ, nhiều tài khoản người dùng hệ thống chat Discord nơi Teixeira phát tán thông tin mật có sở thích sử dụng súng và một số người trong số họ có quan điểm phân biệt chủng tộc. Người sáng lập Discord cũng sử dụng ảnh đại diện của Terry Davis, một lập trình viên máy tính thường xuyên cho biết nghe được tiếng nói của Chúa và được Chúa dạy phải làm những gì. Bạn bè Teixeira cho biết anh ta không có ý định phát tán tài liệu quân sự rộng rãi trên hệ thống mà chỉ chia sẻ trong phạm vi phòng chat của mình, nhưng ít nhất một người bạn của binh nhất này đã đưa các tài liệu này lên các máy chủ khác của Discord. Cũng theo thông tin từ cáo trạng ngày 14-4 (giờ Mỹ), Teixeira đã đăng tài liệu bằng tài khoản đăng ký với tên thật và thông tin thẻ tín dụng của mình. The Times đưa tin Teixeira là người đứng đầu nhóm game kín trên mạng có tên “Thug Shaker Central” (Tạm dịch: Tổng đài của những tín đồ du côn), nơi các tài liệu quân sự bị rò rỉ trong mấy tháng qua. Tài liệu làm lộ lọt nhiều bí mật quân sự, bao gồm cả dự báo của các quan chức Mỹ về các nỗ lực quân sự của Ukraine và Nga...

Đây không phải là lần đầu tiên một nhân viên làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin làm rò rỉ thông tin mật. Trước đó, năm 2013, Edward Snowden đã công bố một loạt tài liệu của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ. Edward Snowden là một nhà thầu và quản trị viên hệ thống công nghệ thông tin ở Hawaii và cũng giống như nhiều quản trị viên công nghệ thông tin khác, Snowden có quyền truy cập vào một loạt các bản ghi thông tin quan trọng và đăng nhập được vào máy chủ để khắc phục các sự cố kỹ thuật.

Jack Teixeira bị cáo buộc nhiều tội danh

Ngày 14-4 (giờ Mỹ), nghi phạm Jack Teixeira đã được đưa tới điều trần trước Thẩm phán liên bang khu vực Boston. Theo CNN, phiên tòa xét xử Binh nhất vệ binh quốc gia Jack Teixeira sẽ được tiến hành vào thứ Tư tuần tới (19-4). Theo CBS, trong suốt phiên điều trần đầu tiên diễn ra ngày 14-4 (giờ Mỹ), Teixeira đã không nói bất cứ điều gì. Khi được hỏi có hiểu gì về quyền giữ im lặng hay không, Teixeira đã đáp duy nhất một từ “Có” trước khi bị còng tay dẫn ra khỏi phòng.

Các công tố viên liên bang khẳng định Teixeira là chủ mưu vụ rò rỉ nhiều tài liệu quân sự trong nhiều tháng và cáo buộc anh ta phạm tội “lưu trữ và phát tán trái phép tài liệu quốc phòng” và “xóa và lưu lại phép tài liệu mật”. Tổng chưởng lý Merrick Garland thì cho biết Teixeira có thể sẽ phải đối mặt với các cáo buộc theo Đạo luật về hoạt động gián điệp. Mỗi cáo buộc có án tù lên đến 10 năm và như vậy Teixeira có thể sẽ phải chịu một án phạt rất dài. Đến nay các quan chức Mỹ vẫn chưa cho biết thông tin chi tiết về cuộc điều tra và phạm vi ảnh hưởng của vụ rò rỉ.

Nghi phạm Jack Teixeira bị bắt hôm 14-4 (giờ Mỹ). Ảnh: UNPIXS qua trang Telegraph

Theo The Hill, Thư ký báo chí Bộ Quốc phòng Mỹ, Thiếu tướng Patrick Ryder đã gọi việc rò rỉ thông tin này của Teixeira là một “hành vi phạm tội có chủ ý”. Vụ việc đã khiến Lầu Năm Góc phải xem xét và đánh giá lại phương thức phân bổ thông tin và các báo cáo quân sự. Theo ước tính, khoảng 1 triệu người Mỹ có quyền tiếp cận các thông tin tình báo nhưng hiện tại danh sách đối tượng được tiếp cận các báo cáo tình báo đã bị thu hẹp đáng kể.

Phản ứng của các nước đối tượng và đồng minh của Mỹ

Lãnh đạo cấp cao quân đội và các quan chức ngoại giao Mỹ đã liên lạc với các nước đồng minh để giải quyết hậu quả, bao gồm các cuộc gọi “trấn an đồng minh về cam kết bảo vệ thông tin tình báo và sự trung thực trong mối quan hệ với các đối tác an ninh của Mỹ”. Tuy nhiên, chính phủ các nước đều đã hiểu rõ sở thích “làm tình báo” ngay cả với bạn bè của Washington và nếu có lúc nào đó họ quên đi thì những vụ rò rỉ thông tin mật như thế này sẽ nhắc nhở họ về điều đó.

Phản ứng trước vụ rò rỉ thông tin tối mật mới nhất này, Hàn Quốc, một đồng minh chủ chốt của Mỹ, cho biết họ sẽ thảo luận trong một hội nghị thượng đỉnh với Mỹ dự kiến tổ chức vào cuối tháng này về “các vấn đề nêu ra” trong các bản ghi bị rò rỉ cho thấy tình báo Mỹ theo dõi các quan chức Seoul.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang điều hành chính phủ vốn có chiều hướng ngày càng rạn nứt hơn với chính quyền Tổng thống Joe Biden đã đưa ra tuyên bố chính thức khẳng định nội dung được mô tả trong báo cáo tình báo của Mỹ về cơ quan tình báo Mossad là “bịa đặt và không có bất kỳ cơ sở nào”.

Vụ rò rỉ tài liệu quân sự có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng trong quan hệ của Mỹ với các quốc gia đồng minh. Ảnh: Stars and Stripes

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov thì gọi những thông tin được tiết lộ về hoạt động gián điệp của Mỹ đối với Nga là điều không có gì đáng ngạc nhiên. Khi được hỏi về cáo buộc Nga tham gia vào vụ rò rỉ thông tin, ông nói Mỹ “có xu hướng đổ lỗi mọi thứ cho Nga” và xin được miễn bình luận.

Riêng các nước châu Âu và NATO thì còn khá ít phản ứng hoặc chưa có phản ứng công khai nào, có lẽ một phần là do kỳ nghỉ lễ Phục sinh. Trong một tuyên bố đưa ra hôm thứ Hai (10-4), Bộ Quốc phòng Bulgaria đã bác bỏ thông tin nước này hội đàm về nội dung sẽ viện trợ máy bay phản lực MiG-29 cho Ukraine như trong tài liệu quân sự bị rò rỉ. Bộ phận mật mã quốc gia thuộc Cơ quan An ninh truyền thông Canada tuyên bố sẽ không bình luận về mặt chính sách, ngay cả khi một tài liệu bị rò rỉ mô tả vụ việc hệ thống thông tin của Canada bị một nhóm tin tặc thâm nhập.

Vụ rò rỉ hàng trăm tài liệu quân sự lần này, trong đó có ít nhất 50 tài liệu có những nội dung được phân loại là tuyệt mật, là hoạt động vi phạm an ninh quốc gia lớn nhất của Mỹ kể từ sau vụ Edward Snowden năm 2013. Công chúng đã đặt ra nhiều câu, trong đó có những câu hỏi về tính bảo mật của hệ thống thông tin tình báo, làm thế nào để tăng cường bảo mật, vì sao một binh nhất mới 21 tuổi đã có quyền truy cập vào hệ thống thông tin tình báo sâu đến vậy, phạm vi ảnh hưởng và hậu quả của vụ rò rỉ tới đâu, và cả câu hỏi liệu có hay không một sự “quýt làm cam chịu” trong vụ bắt giữ Teixeira hôm qua, ngày 14-4 (giờ Mỹ).

HỮU DƯƠNG