Là một người nông dân nghèo sinh ra và lớn lên ở xóm Phú, xã Định Liên, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, ông Trịnh Đình Bầm không có ruộng cày, phải đi ở cho địa chủ.
Sau cải cách ruộng đất, ông được chia ruộng, thoát khỏi ách áp bức bóc lột của địa chủ. Cũng như hàng triệu nông dân khác được giải phóng thoát khỏi ách thống trị hàng nghìn năm của phong kiến, thực dân, được làm chủ nông thôn, thỏa mãn mong ước bao đời về ruộng đất, ông Bầm hăng hái tăng gia lao động sản xuất, góp gạo nuôi quân, đi dân công phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Để có phương tiện vận chuyển lương thực cho chiến dịch, ông Bầm đã tự tay mình đóng chiếc xe cút kít hình chữ A, chiều dài của xe là 206cm, càng xe được làm bằng gỗ có ghi số 2810 - 229, có hai chân chống làm bằng tre. Bánh xe có đường kính 75cm được ghép bởi ba mảnh gỗ khác nhau, trong đó có một mảnh được sơn son thếp vàng có những đường hoa văn đỏ, vàng xen lẫn nhau rất đẹp.

Chiếc xe cút kít của ông Bầm vận chuyển lương thực phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ảnh: Vietnam+ 

Một khách tham quan người Pháp đã không khỏi ngạc nhiên và thán phục sau khi nghe giới thiệu rằng xe cút kít được làm từ đồ thờ cúng rất thiêng liêng đối với người dân Việt Nam. Ông nói: "Một dân tộc nào mà dám hy sinh cả tín ngưỡng của mình để giành lấy độc lập, tự do thì dân tộc ấy tất sẽ chiến thắng".

Với chiếc xe này, trên đoạn đường dài từ Sách Lược đi lên Phố Cống đến Trạm Luồng ở Thanh Hóa, ông Trịnh Đình Bầm đã chở 280kg lương thực trên một chuyến xe, mà theo quy định là 100kg/một chuyến. Suốt trong thời gian vận chuyển, không quản ngại khó khăn, đường xa, dốc cao, vực thẳm, trong 4 tháng, cứ ba ngày một chuyến, ông đã vận chuyển được gần 12.000kg lương thực phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Với thành tích trên, ông đã được Hội đồng Cung cấp Liên khu 4 tặng bằng khen, được tuyên dương toàn tỉnh Thanh Hóa.

Chiến dịch Điện Biên Phủ là đỉnh cao của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp về huy động, thu hút lực lượng dân công ra mặt trận. Từ khắp nơi, Liên khu 3, Liên khu 4... những người nông dân với các phương tiện vận chuyển thô sơ đã náo nức dồn lên Điện Biên Phủ - đó là hình ảnh nổi bật thể hiện sự phát triển lớn mạnh của chiến tranh nhân dân, hậu cần nhân dân, sức mạnh to lớn của toàn dân đánh giặc. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, tướng Navarre trong cuốn "Đông Dương hấp hối" đã ghi nhận: "Người ta chỉ có thể thừa nhận nỗ lực phi thường của nhân dân phục vụ bộ đội và nghiêng mình trước hiệu quả mà Bộ Chỉ huy và Chính phủ Việt Nam đã biết cách tạo được".

Chiếc xe cút kít của ông Bầm hiện đang được trưng bày cùng các phương tiện vận chuyển khác tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, thành phố Điện Biên, tỉnh Điện Biên.

ĐỨC AN (Lược trích theo cuốn sách "Kỷ vật chiến sĩ Điện Biên", Nxb Quân đội nhân dân, năm 2024)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Chiến thắng Điện Biên Phủ - Mốc son lịch sử xem các tin, bài liên quan.