Giới truyền thông Mỹ và phương Tây ngay vụ việc nhanh chóng kết luận đây là vụ thử động cơ tên lửa Burevestnik thất bại của Nga. Sau đó, Moscow tuyên bố, thiết bị nổ trong vụ tai nạn là một động cơ phản lực nhiên liệu lỏng. Tuy nhiên, động thái trên của Mỹ và phương Tây đã một lần nữa khẳng định, tên lửa Burevestnik và “bộ 7 vũ khí của Putin” (các loại vũ khí siêu tiên tiến mới được Tổng thống Nga Vladimir Putin công bố trong Thông điệp Liên bang năm 2018) luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của Mỹ và phương Tây. Đặc biệt, khi các thông tin về chúng vẫn ở dạng tuyệt mật và chỉ những thông tin công khai nhỏ giọt đã đủ khiến giới chuyên gia quân sự quốc tế chú ý.

Thực tế, tên lửa Burevestnik hay Petrel, 9M730 hiện tại mới chỉ coi là tên định danh kỹ thuật của dòng tên lửa hành trình hạt nhân với tầm hoạt động giới hạn. Tên chính thức của dòng vũ khí độc đáo này vẫn chưa được ấn định rõ ràng.

Những thông tin về Burevestnik lần đầu tiên được công khai trong bài phát biểu của Tổng thống Nga V. Putin năm 2018 với những bức hình thử nghiệm tiến hành tại bãi thử hạt nhân Novaya Zemlya. Theo thông tin được công bố, vụ phóng thử đầu tiên của Burevestnik được tiến hành tại gần làng gần làng Pankovo ​trên đảo Novaya Zemlya. Việc lựa chọn địa điểm thử nghiệm này không phải là ngẫu nhiên. Với đặc điểm là vũ khí mang nhiều yếu tố hạt nhân như tên lửa Burevestnik, việc lựa chọn khu vực phóng thử vốn là bãi thử hạt nhân nhằm đề phòng những bất trắc có thể xảy ra, cũng đảm bảo bí mật của vũ khí với không gian rộng lớn của khu vực thử nghiệm trước các thiết bị quan trắc của đối phương.

leftcenterrightdel
Một vụ phóng thử tên lửa Burevestnik.

Cũng trong năm 2018, tại trung tâm thử nghiệm tại Kapustin Yar, giới chuyên gia cũng phát hiện ra các cấu trúc phục vụ thử nghiệm vũ khí mới giống như tại Novaya Zemlya. Đây được cho là nơi thử nghiệm nguyên mẫu của tên lửa Burevestnik, nhưng không mang động cơ hạt nhân. Tới năm 2019, tại bãi thử Nyonosk, cũng xuất hiện cấu trúc thử nghiệm tên lửa tương tự. Dù việc xây dựng thiết bị thử nghiệm tại đây chưa hoàn thành, nhưng rõ ràng chúng được chuẩn bị cho Burevestnik.

Trong khi đó, giới chức quân sự phương Tây nhận định, Nga đã tiến hành không dưới 10 vụ phóng thử tên lửa Burevestnik, nhưng chỉ có vài lần là thành công. Theo đó, chính do sự tinh vi, cũng như đột biến công nghệ của dòng tên lửa hành trình mới của Nga đã khiến quá trình thử nghiệm kéo dài và phức tạp. Trên thế giới chưa từng có loại vũ khí nào tương tự như Burevestnik.

Từ những thông tin được Bộ Quốc phòng Nga công bố, tên lửa Burevestnik có kích thước khá lớn với kết cấu cánh có thể gấp gọn vào trong thân, khoang chứa hệ thống động lực tương đối lớn và phức tạp. Toàn bộ đạn tên lửa được chứa trong ống phóng kiêm bảo quản và bệ phóng được thiết kế đặc biệt. Tương tự như các loại tên lửa hành trình phóng từ mặt đất, Burevestnik cũng dùng tầng khởi tốc nhiên liệu rắn giúp đạn tên lửa lấy được độ cao và sơ tốc đủ để động cơ hạt nhân hoạt động.

Lò phản ứng hạt nhân trang bị trên tên lửa Burevestnik được kết thừa từ dòng lò hạt nhân bỏ túi hoàn thiện từ thời Liên Xô. Với cơ cấu dẫn nhiệt bằng chất lỏng để quay động cơ turbin, lò hạt nhân giúp Burevestnik có tầm hoạt động gần như không có giới hạn. hệ thống dẫn đường trên tên lửa hành trình mới của Nga cũng sử dụng cơ chế mốc hiệu chính và bản đồ số hóa được nạp sẵn trong bộ nhớ trong. Tuy nhiên, điểm khác biệt của Burevestnik so với các dòng tên lửa hành trình thông thường khác nằm ở tầm hoạt động không giới hạn nên việc cập nhật lại đường bay và mục tiêu tấn công có thể tiến hành khi tên lửa đang bay trên không. Hệ thống dẫn đường phức tạp như vậy chưa từng được phát triển, nhưng khả thi về mặt kỹ thuật.

leftcenterrightdel
Dây chuyền lắp ráp tên lửa Burevestnik.

Khó khăn chính trong quá trình phát triển tên lửa Burevestnik nằm ở sự đột phá công nghệ của vũ khí này. Trong quá trình phát triển không có sản phẩm đối chứng hay tham chiếu khiến tất cả đều xuất phát điểm từ con số 0. Tất cả quy trình phác thảo ý tưởng, thiết kế, thử nghiệm và bắn thử đều phải tiến hành nhiều lần để thu thập tham số và hoàn thiện sản phẩm nguyên mẫu. Cùng với đó, là vũ khí mang yếu tố hạt nhân, việc bảo quản và thử nghiệm tên lửa Burevestnik cũng yêu cầu đặc biệt để đảm bảo an toàn phóng xạ. Bất kỳ vấn đề nào phát sinh trong quá trình chế tạo hoặc thử nghiệm đều có nguy cơ gây ô nhiễm phóng xạ một khu vực rộng lớn.

Tuy nhiên, khi vượt qua những khó khăn về công nghệ để hoàn thiện, thì tên lửa Burevestnik là vũ khí rất đặc biệt. Không chỉ có tầm bắn không giới hạn, Burevestnik có thể hoạt động lâu dài trên không như máy bay chiến đấu ở vùng đợi cơ để chờ được giao nhiệm vụ tấn công. Điều này có nghĩa là Burevestnik có khả năng tương tự như hệ thống Premier (Bàn tay chết) đảm bảo khả năng tấn công phủ đầu hoặc trả đũa hạt nhân kể cả trong trường hợp các trung tâm mặt đất bị tê liệt hoặc tiêu diệt bởi đòn tấn công phủ đầu của đối phương.

Xét về yếu tố kỹ thuật, Burevestnik có thể coi là vũ khí trả đũa lý tưởng. Khi đã bay tới lãnh thổ đối phương, kể cả khi bị bắn hạ, vùng ô nhiễm phóng xạ do động cơ tên lửa Burevestnik phát tán rất rộng lớn. Trong chiến tranh tổng lực, một số tên lửa Burevestnik có thể bị hệ thống phòng không đối phương bắn hạ, nhưng chỉ cần một số nhỏ vượt qua được lá chắn tên lửa với đầu đạn hạt nhân mang theo cũng đủ gây ra tổn thất vượt quá sức chịu đựng cho đối phương. Đây có thể coi là thành công cấp chiến lược của dòng vũ khí này.

leftcenterrightdel
Một số hình ảnh về tên lửa Burevestnik.

TUẤN SƠN (theo Izvestia, Pravda, vpk)