Trong khi Nam Cực là một lục địa được bao bọc bởi lớp băng phủ dày hàng ki-lô-mét và nằm ở vị trí địa lý khá xa các cường quốc thì Bắc Cực lại có một vị thế hoàn toàn khác, nơi các nước lớn, như: Nga, Mỹ, Trung Quốc, Na Uy… luôn tìm mọi cách đặt ảnh hưởng và kiểm soát.

Căn cứ "Cỏ ba lá phương Bắc" được xây dựng tại đảo Kotelny ở Bắc Cực trên nền một căn cứ quân sự cũ của Liên Xô bị bỏ hoang từ năm 1993, sau khi Liên Xô tan rã vào đầu những năm 90 của thế kỷ trước. Năm 2014, quân đội Nga tái đầu tư vào đảo Kotelny, cho xây dựng các cơ sở rộng lớn được kết nối với nhau bằng những lối đi khép kín. Điều này nhằm giúp binh sĩ không phải đối mặt với nhiệt độ ngoài trời giảm sâu tới -50 độ C hoặc đối mặt với gấu Bắc Cực. “Khi đến đây, chúng tôi phải đối mặt với sự hiện diện của những con gấu lớn và chỉ khi có những lối đi khép kín, những con thú to lớn này mới không làm phiền chúng tôi nữa”, Evgueni Kaziev, sĩ quan phụ trách hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển ở căn cứ trên cho hay.

Binh sĩ Nga làm nhiệm vụ tại căn cứ quân sự “Cỏ ba lá phương Bắc”. Ảnh: lefigaro.fr.

Căn cứ “Cỏ ba lá phương Bắc” có thể ví là một ngôi làng thường trực đầu tiên của Lực lượng vũ trang Liên bang Nga ở Bắc Cực. Do điều kiện thời tiết khắc nghiệt với nhiệt độ trung bình -15 độ C, lúc lạnh nhất vào khoảng -50 độ C nên máy bay vận tải rất khó hạ cánh. Tuy nhiên, cuộc sống bên trong căn cứ khá tiện nghi. Các binh sĩ có một cuộc sống thoải mái, có phòng chơi bi-a, bóng bàn, có căng-tin, phòng tắm hơi và phòng tập thể dục. Ở đây cũng có hệ thống làm tan và làm sạch tuyết, cho phép trữ được 20.000m3 nước trong thời kỳ mùa đông. “Các bể dự trữ nước và lương thực cho phép chúng tôi ở trong căn cứ được một năm”, Vladimir Passetchnik, chỉ huy nhóm chiến thuật thuộc Hạm đội phương Bắc, đơn vị đang quản lý căn cứ “Cỏ ba lá phương Bắc” cho biết. Có lẽ, thiếu thốn duy nhất là ở đây không có internet và điện thoại.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất chính là việc tuyển dụng binh lính làm nhiệm vụ tại “Cỏ ba lá phương Bắc”. Theo tờ Le Figaro (Pháp), các binh sĩ hoạt động tại đây được tuyển từ những người dân vùng Siberia hay Viễn Đông khắc nghiệt, vốn đã quá quen với nhiệt độ lạnh -50 tới -60 độ C và những mùa đông ảm đạm ngày ngắn đêm dài. Các binh sĩ này được trang bị bộ quần áo bảo vệ hiện đại tới 8 lớp, không thấm nước, có khả năng giúp người mặc tự nổi khi ngã xuống nước, các suất ăn dinh dưỡng khoa học và các phương tiện đặc dụng như xe trượt tuyết máy, xe chó kéo, tuần lộc. Theo sĩ quan Rinat Ouformanov, Phó chỉ huy căn cứ “Cỏ ba lá phương Bắc”, dù điều kiện thời tiết bên ngoài khắc nghiệt nhưng nhờ mặc ấm và có thiết bị hỗ trợ nên đơn vị luôn hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Ngoài "Cỏ ba lá phương Bắc", Nga còn có một số cơ sở khác nhỏ hơn như căn cứ trên quần đảo François-Joseph với 150 binh lính. Năm 2017, quân đội Nga tuyên bố đã phát hiện 11 hòn đảo mới và 6 eo biển ở Bắc Cực. Theo AFP, Nga là nước có nhiều hành động nhất trong việc khẳng định chủ quyền lợi ích của mình tại vùng nước băng giá này, vượt xa các quốc gia khác cũng đang đòi hỏi quyền lợi như Mỹ, Na Uy, Trung Quốc…

Về mặt tài nguyên, theo Cơ quan nghiên cứu địa chất Mỹ dự báo, trữ lượng dầu tại Bắc Cực là 412 tỷ thùng, chiếm khoảng 22% tổng lượng dầu và khí chưa được phát hiện trên Trái Đất. Không chỉ thế, nơi đây còn giữ nhiều loại tài nguyên khoáng sản, sinh học khác cùng một con đường thông thương chiến lược khi lớp băng che phủ Bắc Cực ngày càng mỏng do hiện tượng Trái Đất nóng lên. Hiện nay, Nga đang tìm kiếm một con đường mới mang tên Tuyến đường biển phía bắc (NSR), nối Đại Tây Dương với Thái Bình Dương đi qua Bắc Cực nhằm đơn giản hóa việc vận chuyển dầu từ châu Âu sang châu Á. Với tuyến mới này, tổng thời gian vận chuyển có thể giảm 2 tuần. Nhưng do băng giá, tuyến đường chỉ có thể được sử dụng 3 tháng trong một năm.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nền kinh tế nhiều nước trên thế giới, vào ngày 9 và 10-4, tại thành phố St.Petersburg của Nga sẽ diễn ra hội thảo tìm kiếm cơ hội để phát triển kinh tế ở khu vực Bắc Cực với sự có mặt của Tổng thống Nga Vladimir Putin cùng nhiều nhà ngoại giao nước ngoài.

BÌNH NGUYÊN