Bộ tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) vừa thông báo thành lập Lực lượng Đặc nhiệm Scorpion Strike (TFSS)-đơn vị đầu tiên chuyên vận hành UAV cảm tử tại Trung Đông. Đây là bước đi được đánh giá khá đặc biệt, khi một quân đội hàng đầu về công nghệ cao như Mỹ lại chuyển sang sử dụng UAV cảm tử có giá thành thấp, vốn được xem là sở trường của Iran và các lực lượng ủy nhiệm.

Theo CENTCOM, TFSS vận hành UAV LUCAS-hệ thống được phát triển dựa trên công nghệ đảo ngược từ UAV Shahed-136 mà Mỹ thu giữ trước đây. Đại tá Tim Hawkins, người phát ngôn CENTCOM, nhấn mạnh: Chi phí thấp không đồng nghĩa với năng lực thấp; LUCAS có thể đem lại phương án tác chiến linh hoạt hơn, phù hợp với nhịp độ chiến trường hiện nay.

Máy bay không người lái thuộc hệ thống LUCAS được bố trí trên đường băng tại một căn cứ không được tiết lộ trong khu vực hoạt động của Bộ tư lệnh Trung tâm Mỹ, ngày 23-11-2025. Ảnh: CENTCOM 

LUCAS có tầm bay hơn 800km, khả năng điều hướng tự động và triển khai từ nhiều cơ chế phóng khác nhau. Đây là mẫu UAV thích hợp cho chiến thuật bão hòa và tập kích bầy đàn, vốn đang định hình cuộc chiến tranh hiện đại tại Ukraine và Trung Đông. Với giá thành khoảng 35.000USD/chiếc, LUCAS rẻ hơn hàng trăm lần so với UAV MQ-9 Reaper trị giá hàng chục triệu USD. Giới phân tích cho rằng việc Mỹ tham gia “cuộc chơi UAV giá rẻ” là sự thay đổi tư duy quan trọng: Thay vì dùng vũ khí đắt đỏ để đánh chặn phương tiện rẻ tiền, Washington lựa chọn cách đối xứng hóa chiến thuật.

Sự điều chỉnh này nhằm đối phó hiệu quả hơn trước loạt tấn công ngày càng gia tăng từ Iran và các lực lượng thân Tehran; đồng thời gửi đi thông điệp rằng Mỹ sẵn sàng áp dụng các giải pháp tác chiến “chi phí thấp-hiệu quả cao”. Thực tế chiến trường gần đây cho thấy việc dùng tên lửa phòng không trị giá hàng triệu USD để đánh chặn UAV chỉ vài chục nghìn USD khiến Mỹ rơi vào thế bất lợi về chi phí.

Trong hai năm qua, Iran và các lực lượng dân quân ủy nhiệm như Hezbollah, Houthi, Kataib Hezbollah... nhiều lần tiến hành tập kích UAV vào các căn cứ Mỹ tại Iraq, Syria, Jordan và khu vực biển Trung Đông. Vụ tấn công bằng UAV vào tiền đồn Tháp 22 tại Jordan gần hai năm trước khiến 3 binh sĩ Mỹ thiệt mạng được xem là điểm cảnh báo đối với Washington.

Theo kênh CNN, chỉ riêng năm 2024, Mỹ đã phải đánh chặn hơn 70 UAV và nhiều tên lửa đạn đạo trong các đợt tấn công quy mô lớn do Iran tiến hành nhằm vào Israel. Bên cạnh đó, lực lượng Houthi liên tục gây sức ép bằng các cuộc tấn công UAV, đe dọa tuyến vận tải biển qua Biển Đỏ, huyết mạch thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc triển khai TFSS giúp Mỹ có thêm công cụ tấn công chính xác vào các bệ phóng, kho vũ khí hoặc lực lượng chuẩn bị tập kích mà không cần điều động khí tài chiến lược hay lực lượng đặc nhiệm. Nhiều chuyên gia nhận định việc sử dụng “bản sao Shahed-136” là thông điệp rắn rỏi mà Mỹ gửi tới Iran: Washington không chỉ phòng thủ mà sẵn sàng đáp trả bằng chính cách mà Tehran sử dụng lâu nay.

Tháng 7-2024, Bộ trưởng Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth công bố sáng kiến “Drone Dominance” (Thống trị UAV) với mục tiêu trong hai năm tới, mọi đơn vị lục quân Mỹ đều được trang bị UAV tấn công giá rẻ. LUCAS chính là sản phẩm tiên phong của sáng kiến này, với sự tham gia của nhiều công ty công nghiệp quốc phòng Mỹ trong quá trình đảo ngược và tái tạo thiết kế UAV Shahed-136.

Theo bà Caitlin Lee, Giám đốc chính sách công nghệ tại RAND Corporation, sự phổ biến của linh kiện thương mại giúp việc chế tạo UAV giá rẻ dễ dàng hơn rất nhiều; Mỹ buộc phải thích ứng nếu không muốn bị tụt hậu trong cuộc cách mạng tác chiến mới.

Với việc phải phân tán nguồn lực cho cả châu Âu và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Mỹ ưu tiên các giải pháp duy trì hiện diện quân sự mà không gia tăng ngân sách quá lớn. LUCAS có khả năng phóng từ nhiều nền tảng, kể cả phương tiện cơ động mặt đất và bệ phóng dã chiến, giúp Mỹ triển khai nhanh các đòn tấn công phủ đầu vào mục tiêu cơ động của lực lượng thân Iran. Việc Mỹ triển khai phi đội UAV cảm tử LUCAS tại Trung Đông cho thấy chiến lược tác chiến của Washington đang bước vào giai đoạn điều chỉnh quan trọng. Nếu trước đây Mỹ đặt ưu tiên cho các khí tài công nghệ cao, đắt tiền và phức tạp, thì nay, tốc độ, số lượng và tối ưu chi phí mới dần trở thành yếu tố quyết định của tác chiến hiện đại.

Động thái trên cũng báo hiệu thời kỳ mà UAV giá rẻ định hình chiến trường thực sự bắt đầu. Cạnh tranh giữa Mỹ, Iran và các lực lượng trong khu vực có thể sẽ diễn biến nhanh hơn, khó kiểm soát hơn và tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường trong thời gian tới./.