Sống cùng “đảo lửa, đảo say"... Kỳ 1: Đuốc sáng và biển xanh

Xe của Cục Chính trị, Bộ các LLVT cách mạng Cuba chở chúng tôi rời thủ đô La Habana trong buổi sáng trời mưa lất phất, hướng về tỉnh Matanzas. Đi cùng đoàn là Trung tá Antonio (tên gọi thân mật là Dâu), cán bộ Cục Chính trị và nữ sĩ quan phiên dịch-Thượng úy Claudya (tên gọi thân mật là Hồng). Tuyến cao tốc thênh thênh trải dài như dải lụa thẫm men theo bờ biển, một bên là sóng nước xanh biếc, một bên là những dãy đồi, thảo nguyên trùng điệp, mướt mát màu cây cỏ. Cảnh quan Cuba khiến người đi xa nửa vòng trái đất liên tưởng đến những vùng quê ven biển Nam Bộ và Nam Trung Bộ. Cũng hai mùa mưa, nắng rõ rệt. Cũng những hàng dừa nghiêng bóng bên bãi cát dài hong nắng chang chang. Matanzas là một trong những vùng quê được mệnh danh thiên đường du lịch ở Cuba, mang vẻ đẹp đài các, kiêu sa như một nàng công chúa nép mình bên ô cửa đại dương. Giữa đất trời Cuba, những gì hiển hiện đều mang cảm giác thân quen lạ thường. Những vạt rau “tập tàng” xanh non mơn mởn dậy lên mùi hương của lá húng, rau sam, rau dền... và cả hương cỏ mật. Đàn chim mòng biển vào lúc bình minh và buổi chiều tà, cứ nhắm phía du khách tắm biển mà sà xuống đùa vui. Trong lòng chúng tôi dâng trào xúc cảm gần gũi, thân thiết, như thể đang trở về một miền ký ức quen thuộc hơn là lần đầu tiên đặt chân đến một xứ sở xa xôi...

Đoàn công tác Báo Quân đội nhân dân làm việc với Cục Chính trị, Bộ các LLVT cách mạng Cuba về công tác tuyên truyền, xây dựng Quân đội. Ảnh: TRỌNG HẢI

Ngắm nhìn những rặng hoa mẫu đơn đỏ rực như thắp lửa cả sườn đồi, Đại tá Vũ Xuân Dân, Chánh văn phòng Báo Quân đội nhân dân thích thú thốt lên:

- Ở nơi xa nửa vòng trái đất mà có cảm giác như đang rảo bộ trên ruộng vườn quê mình!

Sự cảm thán ấy không hề cường điệu mà là một cảm xúc rất thật, rất gần gũi. Cảnh vật ở đây gợi nhớ những câu thơ trong thi phẩm “Từ Cuba” của nhà thơ Tố Hữu. Hơn 6 thập niên trước đến với “Cuba hòn đảo Lửa, đảo Say...”, nhà thơ nổi tiếng của thi ca cách mạng Việt Nam đã có những cảm nhận và sự liên tưởng thật đẹp: “... Trông em mà tưởng ở quê nhà/ Cô gái Hòn Gai canh biển xa/ Nhớ chị miền Nam lùng đuổi giặc/ Giữa lau Đồng Tháp, mía Tuy Hòa...”.

Đúng là như vậy! Sự tương đồng giữa hai đất nước không chỉ ở thiên nhiên tươi đẹp mà đã thấm đẫm trong hồn người qua các thế hệ, từ lịch sử đấu tranh giành và giữ nền độc lập, tự do cho dân tộc ở mỗi quốc gia. Những ngày ở Cuba, mỗi bước chân ra đường, chúng tôi đều được đón nhận tình cảm ấm áp của người dân. Từ cô lễ tân, anh bảo vệ ở khách sạn cho đến những tài xế taxi, người hát rong... khi biết chúng tôi đến từ Việt Nam, ai cũng nở nụ cười thật tươi, vẫy tay chào kèm theo câu nói quen thuộc: “Ola Việt Nam! Viva Việt Nam! Viva Hồ Chí Minh!” (Xin chào Việt Nam! Việt Nam muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm!).

Dọc đường đến Matanzas, một hình ảnh thật ấn tượng hiện lên trước mắt chúng tôi. Trên đỉnh núi ven bờ biển xanh, một cột lửa đỏ rực phun thẳng lên trời cao. Chúng tôi hỏi Thượng úy Claudya thì được giải thích, cột lửa đó là từ ống khói của Nhà máy nhiệt điện Antonio Guiteras. Trong quá trình vận hành nhà máy, có một ống khói luôn phát ra luồng lửa sáng rực, tựa như ngọn đuốc khổng lồ bên bờ biển. Hình ảnh ấy tạo cảm giác trực quan rất mạnh, mang tính ẩn dụ sâu sắc. Cuba được mệnh danh là “đảo Lửa”. Đó là ngọn lửa của tinh thần dân tộc, của ý chí đấu tranh kiên cường, bất khuất cho độc lập, tự do, được thắp lên từ những con người huyền thoại, như lãnh tụ vĩ đại Fidel Castro và các anh hùng dân tộc kiệt xuất như José Martí Pérez, Antonio Maceo, Che Guevara... Ngọn lửa bất diệt ấy là di sản truyền đời, hun đúc nguồn sức mạnh nội sinh cho dân tộc Cuba vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, sừng sững hiên ngang như pháo đài vững chãi trên vùng biển Caribe. Cũng chính vì thế, bất cứ nơi đâu trên đất nước Cuba cũng dễ dàng bắt gặp biểu tượng của lửa, mang tinh thần, thông điệp bất khuất của nhân dân Cuba. Đó là ngọn đuốc từ những bức tượng và các công trình kiến trúc cổ. Đó là ánh lửa bập bùng trong đêm lễ hội ở Pháo đài Castillo del Morro. Trong tiếng nhạc hào hùng, những binh sĩ Cuba tay giương cao ngọn đuốc sáng rực, hô vang lời thề giữ yên bờ cõi và lời chào đến du khách gần xa. Tiếng súng thần công và tiếng sóng biển vọng vào những bức tường đá cổ, có tuổi đời hơn 500 năm, ngân vang như âm hưởng của hàng thế kỷ đấu tranh bảo vệ đất nước. Đi trong ánh lửa bập bùng, chúng tôi càng cảm nhận sâu sắc hơn ngọn lửa của tinh thần cách mạng, của niềm tin chiến thắng và tình đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân hai nước Cuba-Việt Nam. Dẫu xa cách muôn trùng hải lý, vẫn luôn rực cháy, bền bỉ vượt qua mọi thử thách...

Đây là lần đầu tiên Báo Quân đội nhân dân có đoàn công tác đến Cuba. Đoàn công tác do Thiếu tướng Đoàn Xuân Bộ, Bí thư Đảng ủy, Tổng biên tập làm trưởng đoàn, cùng các thành viên: Đại tá Vũ Xuân Dân, Chánh văn phòng; Thượng tá Đinh Trọng Hải, Trưởng ban Ảnh; Trung tá Phạm Văn Hiếu, phóng viên. Và tôi-Đại tá Phan Tùng Sơn, Trưởng ban Đại diện tại TP Hồ Chí Minh. Chuyến công tác của chúng tôi diễn ra trong dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Cuba (2-12-1960 / 2-12-2025) càng tăng thêm sự háo hức và tình cảm trân trọng đối với mỗi nhà báo chiến sĩ. Trong chúng tôi dậy lên những xúc cảm thiêng liêng trước thành quả cách mạng mà hai Đảng và nhân dân hai nước đã giành được trong suốt chiều dài lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, giữ vững nền độc lập, tự do. Trước lúc lên đường, Thiếu tướng Đoàn Xuân Bộ đã nói với các thành viên trong đoàn: "Đây là niềm vinh dự và cơ hội hiếm có của các nhà báo chiến sĩ, thể hiện sự quan tâm của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và lãnh đạo Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đối với công tác báo chí, truyền thông trong Quân đội. Chính vì vậy, chúng ta phải thu nạp được những kết quả, dấu ấn đặc biệt từ thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, xây dựng thành công mô hình cơ quan báo chí, truyền thông đa phương tiện trong môi trường số". Và rồi, hơn 10 ngày thâm nhập thực tế, sống cùng “đảo Lửa, đảo Say” với những người bạn, người đồng chí Cuba, những gì chúng tôi trải nghiệm và cảm nhận đã vượt xa kết quả của một chuyến công tác thông thường...

Đất nước Cuba anh em đã trở nên thân thiết với nhân dân Việt Nam trong hơn 6 thập kỷ qua. Nhưng, khi được sống cùng “đảo Lửa, đảo Say”, chúng tôi mới thực thấu cảm những nét tương đồng sâu sắc giữa hai đất nước. Trong căn phòng nhỏ được bố trí đón đoàn ở sân bay, Thiếu tướng Marcelo Perez, Phó chủ nhiệm Chính trị, Bộ các LLVT cách mạng Cuba và các thành viên tiếp đoàn lần lượt trao cho chúng tôi những cái ôm thật chặt, thể hiện tình đồng chí, tình anh em thủy chung, gắn bó. Hương vị từ tách cà phê nóng hổi bốc khói thơm lừng và những câu nói thân tình pha chút hài hước, ngay lập tức đã xóa mờ mọi ranh giới của thời gian và khoảng cách địa lý, giúp chúng tôi như quên đi sự mệt mỏi từ chuyến bay dài hơn 20 tiếng đồng hồ, chưa kể khoảng thời gian hơn 8 giờ quá cảnh tại Paris (Pháp).

Thiếu tướng Marcelo Perez nhắc đến tình hữu nghị thủy chung, đoàn kết bền vững đã được Đảng, Nhà nước, nhân dân hai nước ra sức vun đắp. Đó là tài sản vô giá mà thế hệ hôm nay có trách nhiệm gìn giữ và phát triển. Những chuyến thăm, trao đổi đoàn gần đây giữa lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội hai nước, đã tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ mối quan hệ và sự hợp tác sâu sắc giữa Việt Nam và Cuba.

Đón nhận những tình cảm nồng ấm của những người đồng chí Cuba, Thiếu tướng Đoàn Xuân Bộ chia sẻ: "Vừa đặt chân đến đây, chúng tôi đã cảm nhận được hơi ấm tình thân như là cuộc trở về với người anh em ruột thịt. Suốt 65 năm qua, mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro đặt nền móng đã trở thành biểu tượng của thời đại. Cũng như Cuba, Việt Nam đã trải qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt. Chuyến công tác của đoàn lần này không chỉ là một hoạt động đối ngoại quốc phòng mà còn là chuyến hành trình tiếp lửa truyền thống của đội ngũ những người làm báo Báo Quân đội nhân dân, mang trọn niềm tin và sự gửi gắm của đông đảo bạn đọc...".

Đuốc sáng và biển xanh, hai sắc màu tương phản tạo nên chiều sâu cho bức tranh “đảo Lửa” làm say đắm lòng người. Vẻ đẹp trường tồn từ thiên nhiên và lịch sử, văn hóa của các thế hệ người dân Cuba như ngọn lửa bất diệt, tỏa sáng trên biển xanh Caribe...

(còn nữa)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Phóng sự Điều tra xem các tin, bài liên quan.