QĐND - Theo Dự thảo Luật Căn cước công dân, giấy Chứng minh nhân dân sẽ được hoàn thiện theo hướng “hiện đại hóa”, có mã số định danh cá nhân và có thể thay thế, giúp loại bỏ nhiều loại giấy tờ hành chính khác như sổ hộ khẩu, giấy khai sinh. Những nội dung cốt lõi của dự án Luật đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cơ bản đồng tình tại buổi họp sáng 12-3, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng.

Bớt rườm rà, tiện lợi cho dân

Thừa ủy quyền của Chính phủ, Thượng tướng Bùi Văn Nam, Thứ trưởng Bộ Công an, đã trình bày Tờ trình về dự án Luật, nêu rõ việc xây dựng Luật Căn cước công dân đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân, từng bước thực hiện Chính phủ điện tử. Cơ sở dữ liệu căn cước công dân hiện nay chủ yếu được lưu trữ thủ công, không được kết nối, chia sẻ thông tin với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.  Các thông tin về căn cước công dân có ý nghĩa quan trọng phục vụ công tác quản lý nhà nước và yêu cầu giao dịch của cơ quan, tổ chức, công dân nhưng lại gắn liền với bí mật đời tư cá nhân. Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa quy định về thu thập, cập nhật, quản lý, khai thác các thông tin này để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước cũng như đáp ứng quyền, lợi ích chính đáng của công dân. Chứng minh nhân dân hiện nay kỹ thuật, công nghệ cấp, quản lý còn lạc hậu. Các thông tin trên Chứng minh nhân dân cũng cần được nghiên cứu quy định để có thể tiến tới bỏ sổ hộ khẩu, đơn giản hóa giấy tờ cho công dân.

Báo cáo Thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cũng như các ý kiến thảo luận của UBTVQH đều cho rằng, việc ban hành Luật là cần thiết.

Theo dự thảo Luật, giấy tờ về căn cước công dân được thể hiện chủ yếu, tập trung qua Chứng minh nhân dân. Trong đó, Chứng minh nhân dân là thẻ căn cước của công dân Việt Nam và là giấy tờ tùy thân duy nhất có giá trị chứng nhận căn cước của người từ 15 tuổi trở lên, do cơ quan có thẩm quyền cấp từ cơ sở dữ liệu căn cước công dân để sử dụng trong giao dịch, đi lại trên lãnh thổ Việt Nam. Trên Chứng minh nhân dân có thông tin về nơi thường trú của công dân và do đó về lâu dài, có thể nghiên cứu tiến tới dùng Chứng minh nhân dân thay cho sổ hộ khẩu. Trên Chứng minh nhân dân cũng có thông tin về họ và tên khai sinh, họ và tên gọi khác, ngày, tháng, năm sinh, giới tính, dân tộc. Các thông tin này được tích hợp từ giấy khai sinh và các giấy tờ liên quan khác nên công dân có thể sử dụng Chứng minh nhân dân để chứng minh các thông tin này trong giao dịch, đi lại mà không cần phải mang các giấy tờ khác liên quan. Trên Chứng minh nhân dân còn có bộ phận điện tử lưu trữ một số thông tin cơ bản về căn cước và thông tin khác từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư của người được cấp, làm cơ sở tích hợp các thông tin cần thiết trên Chứng minh nhân dân theo hướng trong thời gian tới đây là Thẻ công dân điện tử.

Cũng theo dự thảo luật, để bảo đảm đồng bộ với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, số Chứng minh nhân dân được quy định là số định danh cá nhân được xác lập từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, là dãy số tự nhiên gồm 12 số, được cấp cho mỗi công dân Việt Nam và không lặp lại ở người khác, dùng để xác định dữ liệu về căn cước và dữ liệu khác về công dân. Đây chính là chìa khóa giúp khai thác các thông tin về công dân mà không phải yêu cầu công dân xuất trình nhiều giấy tờ không cần thiết.

Hướng tiếp cận này được Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá cao và cho rằng: “Quan điểm xây dựng luật là lấy yêu cầu, mong muốn của nhân dân là trên hết và đáp ứng yêu cầu quản lý công dân. Tiếp cận tiến tới thẻ căn cước công dân thay hộ khẩu là sự tiến bộ, vì khi có số định danh thì tra dữ liệu đều có đầy đủ. Như thế sẽ tạo thuận lợi cho người dân”.

Tại các phiên họp UBTVQH trước đây, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã phê phán mạnh mẽ nhiều loại giấy tờ hành chính rườm rà. Tại buổi họp hôm qua, Chủ tịch Quốc hội lưu ý: “Sao lắm loại thẻ, loại giấy, loại sổ thế? Phải làm thế nào bỏ bớt để dân ít bị phiền phức và Nhà nước quản lý tốt. Còn về sự thay đổi, khi có cái mới thì thay cái cũ, chưa làm cái mới thì cái cũ còn giá trị, tất cả phải giải thích với dân”. Chủ tịch Quốc hội cũng ủng hộ dùng tên gọi Thẻ căn cước công dân thay Chứng minh nhân dân và kiến nghị: “Tinh thần là mỗi công dân sinh ra đều có số định danh, thẻ căn cước, đi liền với nó là các dữ liệu thống nhất. Trong khoảng một thời gian nhất định thì chỉ cần tiếp tục cập nhật các yếu tố mới về thông tin và nhận dạng. Khi đó, có thể bỏ các giấy tờ không còn cần thiết như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu”.

Cân nhắc giá trị của chứng minh sĩ quan?

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Trương Thị Mai đề xuất, nếu tiến tới bỏ hộ khẩu thì phải có lộ trình chứ không nên nói chung chung, có thể đến năm 2016 hay 2018 và cần làm quyết liệt. “Người dân rất vui nếu làm được điều này” - bà Mai nêu quan điểm.

Liên quan tới giá trị của chứng minh sĩ quan quân đội và một số giấy tờ khác, Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội kiến nghị, cần phải cân nhắc quy định “Chứng minh nhân dân là thẻ căn cước của công dân Việt Nam và là giấy tờ tùy thân duy nhất có giá trị chứng nhận căn cước của người từ 15 tuổi trở lên” trong dự thảo Luật.  Thực tế hiện nay, ngoài Chứng minh nhân dân còn có nhiều loại giấy tờ khác (hộ chiếu, giấy chứng minh sĩ quan Quân đội và Công an nhân dân, thẻ công chức…). Nếu xác định Chứng minh nhân dân là giấy tờ “duy nhất” sẽ có thể dẫn đến các loại giấy tờ trên mất tác dụng, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.

VĂN MINH