Dự báo và lập dự toán xa thực tế

QĐND - Vừa qua, Đoàn công tác Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội đã tiến hành giám sát, đánh giá tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý tài chính, ngân sách năm 2013 trên địa bàn các tỉnh: Vĩnh Long, Bạc Liêu, Cà Mau. Qua báo cáo của các địa phương cho thấy, có một vấn đề lặp đi lặp lại nhiều năm ở các địa phương này là công tác dự báo và lập dự toán ngân sách Nhà nước (NSNN) chưa sát với tình hình thực tế, thể hiện ở kết quả thực hiện dự toán NSNN năm 2013 của các địa phương.

Theo kết quả giám sát của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội, kết quả thu ngân sách của các tỉnh thường cao hơn dự toán được Quốc hội thông qua hằng năm. Chẳng hạn như kết quả thu ngân sách năm 2013 của hai tỉnh Vĩnh Long, Bạc Liêu đều vượt dự toán khá cao. Theo đó, tại tỉnh Vĩnh Long, tổng thu NSNN trên địa bàn là hơn 3.920 tỷ đồng, vượt 45,95% dự toán HĐND tỉnh giao; tổng thu cân đối NSNN là hơn 2.876 tỷ đồng, vượt 54,57% dự toán Trung ương giao. Tại tỉnh Bạc Liêu, tổng thu NSNN trên địa bàn tỉnh là hơn 2.442 tỷ đồng, vượt 28,62% dự toán HĐND tỉnh giao; trong đó, thu trong cân đối là hơn 1.292 tỷ đồng, vượt 9,12% dự toán.

Bên cạnh một số khoản thu khác tăng khá cao so với dự toán (Vĩnh Long vượt 649%, Bạc Liêu vượt 331% dự toán của Trung ương giao), thì một số khoản thu lớn lại không đạt dự toán được giao. Chẳng hạn như thu từ DNNN Trung ương (Vĩnh Long thực hiện bằng 81,25% dự toán), thuế thu nhập cá nhân (Vĩnh Long thực hiện bằng 96,19%), thu từ DNNN địa phương (Bạc Liêu thực hiện bằng 90,82% dự toán), thu tiền sử dụng đất (Bạc Liêu thực hiện bằng 90,58% dự toán), thu lệ phí trước bạ (Vĩnh Long thực hiện bằng 82,06%, Bạc Liêu thực hiện bằng 97,17% dự toán), thuế bảo vệ môi trường (Vĩnh Long thực hiện bằng 73,67%, Bạc Liêu thực hiện bằng 86,38% dự toán)… đều không đạt chỉ tiêu được giao.

Điều đáng nói là trong khi hai tỉnh Vĩnh Long và Bạc Liêu thu NSNN “vượt trần” rất cao, thì tỉnh Cà Mau lại không đạt dự toán được giao. Cụ thể, tổng thu nội địa cân đối NSNN trên địa bàn tỉnh là 3.754 tỷ đồng (hụt thu 572 tỷ đồng), bằng 87,4% so với dự toán Trung ương giao và 86,78% dự toán HĐND tỉnh giao; trong đó có 6/16 nguồn thu thực hiện đạt thấp so với dự toán, số thuế giảm thu là 1.060 tỷ đồng, chủ yếu tập trung vào các khoản có dự toán số thu lớn. Đặc biệt, sau khi áp dụng tất cả các biện pháp, tỉnh Cà Mau vẫn hụt thu chưa có nguồn bù đắp khoảng 368 tỷ đồng.

Như vậy, có thể thấy, ngoài nguyên nhân khách quan do thay đổi chính sách mới ban hành, cũng có nguyên nhân chủ quan do khả năng dự báo, tính toán, cập nhật chế độ, chính sách mới của cán bộ tài chính ở một số địa phương còn hạn chế. Mặt khác, có khả năng địa phương lập dự toán thấp để thuận lợi trong điều hành thu NSNN và được hưởng chế độ thưởng vượt thu. Do đó, cần thiết phải xem xét thận trọng vấn đề thưởng vượt thu ngân sách địa phương trong quá trình sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước để tránh kẽ hở pháp lý, vô tình khuyến khích việc lập dự toán thu thấp xa rời thực tế, nhất là các địa phương có nguồn thu lớn, có khả năng cân đối thu-chi, bảo đảm sự công bằng giữa các địa phương làm tốt và không tốt công tác lập dự toán.