Thêm tự hào và mãi mãi ghi ơn

Trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày hy sinh của 10 nữ dân quân Lam Hạ trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1-10-1966/1-10-2016) và đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia “Trận địa pháo phòng không Lam Hạ”, tỉnh Hà Nam tổ chức nhiều hoạt động, chương trình ý nghĩa thiết thực. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã phỏng vấn đồng chí Nguyễn Đình Khang, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hà Nam, về sự kiện lịch sử này.  

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí, Hà Nam là vùng đất có lịch sử văn hiến lâu đời, giàu truyền thống cách mạng. Những giá trị lịch sử, truyền thống đó được tiếp nối, phát huy như thế nào trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?

Đồng chí Nguyễn Đình Khang: Hà Nam là vùng đất cổ thuộc Đồng bằng Bắc Bộ, cửa ngõ phía nam Thăng Long-Đông Đô-Hà Nội; là vùng đất địa linh nhân kiệt, văn hiến, giàu truyền thống cách mạng; là quê hương của các anh hùng dân tộc, tiêu biểu như: Lê Hoàn (Lê Đại Hành hoàng đế), Trần Bình Trọng, Đinh Công Tráng... Từ năm 1930, Hà Nam tự hào có tiếng trống Bồ Đề thôi thúc hàng nghìn nông dân “tranh đấu bài phong, biểu tình phản đế”. Đồng chí Lương Khánh Thiện (1903-1941) là một trong những cán bộ tiền bối tiêu biểu của Đảng ta… Hà Nam cũng là quê hương của các danh nhân văn hóa lớn, như: Tam nguyên Yên Đổ-Nguyễn Khuyến; nhà văn, liệt sĩ Nam Cao...

Đồng chí Nguyễn Đình Khang. 

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, truyền thống đó luôn được tiếp nối, phát huy. Khi đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, các trọng điểm giao thông dọc Quốc lộ 1A trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là cầu đường bộ, đường sắt Phủ Lý (thuộc địa bàn Lam Hạ) là những “tọa độ lửa” mà không quân Mỹ tập trung đánh phá, hòng ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược Bắc-Nam. Với ý chí sắt đá, quân và dân Hà Nam đã đánh hơn 500 trận, bắn rơi tại chỗ 13 máy bay Mỹ. Đại đội dân quân phòng không xã Lam Hạ, huyện Duy Tiên (nay là phường Lam Hạ, TP Phủ Lý) cũng kiên cường chiến đấu, lập nhiều chiến công xuất sắc, cùng bộ đội bắn rơi cả các máy bay “Thần sấm”, “Con ma”... của địch, bắt sống giặc lái. Trong các trận chiến đấu trực diện với kẻ thù, 10 nữ dân quân phòng không Lam Hạ đã anh dũng hy sinh.  

Hà Nam còn tích cực chi viện sức người sức của cho tiền tuyến lớn, với hơn 60.000 thanh niên nhập ngũ (gần 12.000 chiến sĩ đã hy sinh, gần 10.000 đồng chí bị thương), hơn 3.000 thanh niên xung phong cùng hàng nghìn tấn lương thực, thực phẩm chi viện cho chiến trường. Từ khi tái lập tỉnh (năm 1997) đến nay, Hà Nam không ngừng phấn đấu vươn lên, phát triển kinh tế gắn với củng cố QP-AN, trở thành một tỉnh năng động và phát triển bền vững, có sức hấp dẫn về thu hút đầu tư ở khu vực Đồng bằng Bắc Bộ.

PV: Đồng chí vừa khẳng định những đóng góp to lớn, chiến công oanh liệt của quân và dân Hà Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong đó các nữ dân quân phòng không Lam Hạ thực sự là những “bông hoa thép”, điển hình tiêu biểu của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam?

Đồng chí Nguyễn Đình Khang: Dịp này, tỉnh Hà Nam tổ chức trọng thể nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày hy sinh của 10 nữ dân quân Lam Hạ (tuổi đời từ 16 đến 24); đồng thời đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia “Trận địa pháo phòng không Lam Hạ” (1965-1972). Đó là những trang sử vàng trong sự nghiệp cách mạng, kháng chiến của quân và dân Hà Nam. 

Các học sinh tiêu biểu của tỉnh Hà Nam dâng hương, tri ân 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ. Ảnh: Thế Tuân 

Khi đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, Lam Hạ là địa bàn có vị trí chiến lược trọng yếu. Ngày 5-8-1965, Đại đội dân quân phòng không Lam Hạ được thành lập với 2 trung đội, trong đó trung đội nữ gồm 24 người, được phân công phối hợp chiến đấu trong các trận địa pháo 37, 57 và 100mm. Trung đội nữ dân quân vừa độc lập tác chiến, vừa chiến đấu trong đội hình phòng không nhân dân với các vị trí pháo thủ, cứu thương, tiếp đạn; tham gia xây dựng, củng cố trận địa...    

Trong các trận chiến đấu không cân sức, đối diện sinh-tử với kẻ thù, lực lượng dân quân phòng không Lam Hạ đã kiên cường bám trụ, phối hợp chiến đấu ngoan cường. Trong các trận chiến đấu (ngày 1-10, 9-10-1966 và 7-7-1967), 10 nữ dân quân Lam Hạ đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, trong đó có hai chị em ruột Nguyễn Thị Thu-Nguyễn Thị Thi và hai vợ chồng trẻ Nguyễn Thị Oánh-Lê Văn Chắc.

Nửa thế kỷ đã qua, nhưng chiến công và tinh thần chiến đấu hy sinh quả cảm của 10 nữ dân quân Lam Hạ-10 “bông hoa thép” bên dòng Châu Giang, vẫn luôn là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, của phụ nữ Việt Nam, tiếp nối truyền thống “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.

PV: Thưa đồng chí, đã có nhiều tác phẩm sách báo, phim ảnh, công trình tưởng niệm… ngợi ca và tôn vinh những người con gái Hà Nam ưu tú đó. Và có lẽ, sự kính trọng, lòng biết ơn 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ là tình cảm, nguyện vọng chung của đồng bào, chiến sĩ Hà Nam và cả nước?

Đồng chí Nguyễn Đình Khang: Tôi chỉ xin nói thêm về đặc thù hoạt động chiến đấu của các nữ dân quân phòng không Lam Hạ để thấy hết sự anh dũng, lòng quả cảm tuyệt vời của họ. Các nữ dân quân Lam Hạ đối mặt trực diện với kẻ thù, hiên ngang trên mâm pháo, “đội” mưa bom bão đạn, “nhằm thẳng quân thù mà bắn”, quyết tâm giữ vững trận địa, chiến đấu bảo vệ các mục tiêu trọng yếu và tiêu diệt sinh lực địch.

Việc Nhà nước trao tặng, truy tặng những phần thưởng cao quý cho các tập thể, cá nhân thuộc Đại đội dân quân phòng không Lam Hạ, nhất là với 10 nữ liệt sĩ, đồng thời xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia “Trận địa pháo phòng không Lam Hạ”… là sự tôn vinh, ghi nhận xứng đáng; đồng thời đáp ứng tình cảm, nguyện vọng của nhân dân Hà Nam nói riêng, cả nước nói chung.

Với lòng biết ơn sâu sắc, cấp ủy, chính quyền địa phương đã có nhiều hoạt động “đền ơn đáp nghĩa”, tri ân các nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ. Tại khu vực trận địa pháo năm xưa, tỉnh đã phê duyệt quy hoạch, xây dựng Khu Đền thờ liệt sĩ và di tích lịch sử, văn hóa tỉnh Hà Nam, trong đó có Đền thờ hơn 17 nghìn Anh hùng liệt sĩ của tỉnh, Miếu thờ 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ cùng nhiều hạng mục, công trình ý nghĩa khác. Nơi đây thường xuyên đón các đoàn khách và cán bộ, nhân dân, LLVT trong, ngoài tỉnh đến tham quan, dâng hương tưởng niệm, tri ân, giáo dục truyền thống…

Mới đây, UBND tỉnh đã phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết nhằm xây dựng Khu di tích lịch sử ở Lam Hạ thành địa chỉ du lịch, văn hóa, lịch sử trọng điểm của địa phương và khu vực phía Bắc, qua đó tăng cường kết nối du lịch tâm linh, mà Lam Hạ là một “địa chỉ đỏ”. Tỉnh cũng tiếp tục đẩy mạnh, làm tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạng, thân nhân gia đình các liệt sĩ nói chung, 10 nữ liệt sĩ dân quân Lam Hạ nói riêng. Đây là niềm tự hào, là bổn phận, tình cảm, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp, của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân Hà Nam hôm nay và mai sau.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

ANH QUÂN (thực hiện)