Kinh tế tăng trưởng cao nhưng còn không ít thách thức

Qua 1/2 chặng đường của năm 2018, kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng đáng khích lệ. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tổng sản phẩm trong nước (GDP) 6 tháng đầu năm 2018 ước tính tăng 7,08% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất của 6 tháng kể từ năm 2011.

Động lực chủ yếu đóng góp vào tăng trưởng chung là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, với mức tăng hơn 13%. Xét ở khía cạnh tiêu dùng, cầu tiêu dùng tiếp tục tăng khá và cán cân thương mại thặng dư cho thấy xu hướng cải thiện trong tăng trưởng vẫn được duy trì. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước đạt hơn 747 nghìn tỷ đồng, bằng 32,9% GDP và tăng 10,1% so với cùng kỳ, trong đó khu vực ngoài Nhà nước chiếm tỷ trọng lớn nhất (41,3%) và có mức tăng cao nhất (17,5%), phản ánh sự đúng đắn và đi vào cuộc sống của các chủ trương của Đảng về phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tính đến hết tháng 6-2018, tổng thu cân đối ngân sách Nhà nước ước đạt 651.720 tỷ đồng, bằng 49,4% dự toán, tăng 14,3% so với cùng kỳ năm 2017. Hầu hết các tỉnh, thành phố trọng điểm kinh tế đều tăng thu ngân sách so với cùng kỳ.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. Ảnh: THỐNG NHẤT

Tuy nhiên, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nền kinh tế vẫn còn một số vấn đề cần được quan tâm. Tốc độ tăng GDP năm 2018 có xu hướng giảm dần, từ 7,45% của quý I (sau khi đánh giá lại) đã giảm xuống còn 6,79% của quý II và 7,08% của 6 tháng. Tuy vẫn ở mức khá nhưng để đạt được mục tiêu kịch bản tăng trưởng đề ra 6,7% thì cần có sự nỗ lực, phấn đấu mạnh mẽ hơn nữa, cố gắng đạt khoảng 6,53% vào quý III và 6,36% vào quý IV. Lý do là các quý cuối năm 2017 đã đạt mức tăng trưởng rất cao, nên tăng trưởng các quý cuối năm 2018 nếu đạt hơn 6% là rất tích cực.

Vấn đề đang rất được quan tâm là kiểm soát lạm phát. Phát biểu tại hội nghị, lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương đều chung nhận định lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát. Tuy nhiên, liên tiếp hai tháng 5 và 6, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) có sự tăng mạnh so với tháng trước đó, tháng 5 là 0,55%, tháng 6 là 0,61%. Đây là mức tăng cao, nếu tiếp diễn như vậy thì sẽ là thách thức lớn với mục tiêu CPI bình quân cả năm dưới 4%. Giá dầu thế giới đã có xu hướng chững lại, giảm được sức ép lên giá cả, nhưng dự kiến còn hai đợt giá cả có thể tăng cao, là vào dịp bắt đầu năm học mới và tháng cuối năm.

Ngoài ra, tồn tại nữa là phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công chậm, hiện mới đạt gần 33% dự toán năm. So với năm ngoái có tốt hơn nhưng đây vẫn là khâu yếu. Tại hội nghị, lãnh đạo một số địa phương đã đề xuất các giải pháp đề thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Ông Trần Thanh Liêm, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương hướng dẫn tháo gỡ, sửa đổi quy định về thanh toán chi phí, sửa đổi nghị định về nợ đọng xây dựng cơ bản, nhằm đơn giản hóa các thủ tục đầu tư. Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đề nghị Chính phủ cho thành phố thực hiện đúng theo Nghị quyết 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh. Theo đó, thành phố được quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án nhóm A sử dụng ngân sách thành phố theo quy định Luật Đầu tư công nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án.

Tăng sức đề kháng trước mối lo chu kỳ khủng hoảng kinh tế

Nhiều chuyên gia kinh tế dự báo tình hình kinh tế, thương mại thế giới 6 tháng cuối năm có dấu hiệu tăng chậm, đồng thời kinh tế thế giới cũng sẽ không duy trì được đà tăng trưởng khá vào năm 2019, tác động rất lớn đối với các nước đang phát triển, nước xuất khẩu lớn, trong đó có Việt Nam. Do vậy, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc dự phòng trước các phương án, đối sách để duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và mức tăng trưởng kinh tế hợp lý là rất cần thiết, trong đó tập trung đẩy nhanh cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh phát triển về chất lượng trong tất cả các ngành, lĩnh vực, qua đó tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế trước những biến động khó lường của kinh tế và thương mại thế giới.

Xét trong dài hạn, một số chuyên gia kinh tế cảnh báo, cần hết sức lưu ý về "chu kỳ kinh tế 10 năm" với những diễn biến kinh tế bất lợi như từng xảy ra trong giai đoạn 2008-2009. Tuy nhiên, hiện nay tình hình kinh tế vĩ mô ổn định khá vững chắc là một thuận lợi.

Để chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với những lo ngại về “chu kỳ kinh tế 10 năm”, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp, Công Thương và Ngân hàng Nhà nước… xây dựng báo cáo đánh giá rõ rủi ro, thách thức Việt Nam phải đối mặt từ nay tới năm 2020 và những năm tiếp theo. Chính phủ không chủ quan trong bối cảnh tình hình biến đổi nhanh, khó dự báo với nhiều rủi ro tiềm ẩn. Kiên quyết, kiên trì giữ ổn định kinh tế vĩ mô, không tăng trưởng bằng mọi giá, là mục tiêu xuyên suốt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, theo tinh thần “dĩ bất biến ứng vạn biến”. Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ, các thành phố lớn là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh phải rà soát lại các lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro như bất động sản. Việc cho vay đối với bất động sản, cho vay tiêu dùng cần hết sức thận trọng.     

Loại bỏ sức ỳ của hệ thống

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến tính chủ động tích cực, trách nhiệm của từng cán bộ, công chức trong hệ thống hành chính, đặc biệt là phát huy vai trò của người đứng đầu nhằm hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng. “Ngân hàng Thế giới dự báo kinh tế Việt Nam tăng hơn 6,8%, lạm phát vẫn giữ được 4%. Theo xếp hạng tín nhiệm Fitch, Việt Nam là nước tăng trưởng nhanh nhất tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Đó là nhận định, phân tích khách quan nhưng ta có làm được điều đó không, chính là do quyết tâm của chúng ta, đổi mới sáng tạo của chúng ta trong chỉ đạo, điều hành. Nếu chùn bước, không làm được gì thì không bao giờ đạt con số mà họ nhận định”, Thủ tướng nói.

Từ đó, Thủ tướng yêu cầu cần phải loại bỏ sức ỳ của hệ thống, bằng cách làm rõ trách nhiệm cá nhân, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu, như các bộ trưởng, chủ tịch UBND tỉnh, chủ tịch tập đoàn kinh tế, xử lý nếu không hoàn thành nhiệm vụ được giao. Thủ tướng nêu lên 4 nguyên nhân có thể gây ra sự trì trệ của đất nước. Thứ nhất, chưa tuân thủ đúng tinh thần kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thứ hai, kỷ cương phép nước không thực hiện nghiêm túc; thứ ba, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm xảy ra trầm trọng, kéo dài; thứ tư, bệnh quan liêu, xa dân trong nhiều chủ trương, chính sách.

Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương cần tiếp tục hủy bỏ các thủ tục kinh doanh vô lý, không cần thiết với tiến độ nhanh hơn, phát hiện và ngăn chặn nguy cơ xuất hiện những điều kiện kinh doanh mới núp bóng ở các thể chế chính sách pháp luật mới ban hành, nhất là từ các bộ.

Thủ tướng cho rằng, hai năm qua, môi trường kinh doanh liên tục được cải thiện, nhưng mức độ quyết liệt, cải cách thực chất chưa đồng đều giữa các bộ, ngành và địa phương. Tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", tình trạng chia rẽ các quyền lực khác nhau vẫn còn phổ biến. Sức ỳ cải cách đã xuất hiện và ngày càng lớn. Thủ tướng nhấn mạnh, ngại trách nhiệm, né tránh trách nhiệm thì không thể phát triển được, trong khi trách nhiệm đó thuộc về cán bộ.

Về việc cắt giảm các điều kiện kinh doanh, Thủ tướng nêu rõ, Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh, nhưng đến hết quý II-2018, mới có 378 điều kiện kinh doanh/5.700 điều kiện kinh doanh được bãi bỏ, sửa đổi, đơn giản hóa, chỉ bằng hơn 13%.        

QUANG HƯNG