Trong lúc quân và dân ta đang nỗ lực giải quyết nhiều công việc trọng đại sau chiến tranh, từ đầu tháng 5-1975 đến cuối năm 1978, tập đoàn phản động Pol Pot - Ieng Sary đã mở nhiều cuộc tấn công xâm lấn vào sâu lãnh thổ nước Việt Nam, đưa quân chiếm một số đảo ở vùng biển Tây Nam, thảm sát dân thường dọc biên giới Tây Nam, xâm phạm thô bạo độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, gây tổn hại cho mối quan hệ giữa hai nước Việt Nam-Campuchia.

Để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, Đảng, Nhà nước ta một mặt chỉ đạo các quân khu, địa phương, đơn vị tăng cường chuẩn bị lực lượng và thế trận, kiên quyết đập tan các cuộc tiến công xâm lược của địch; mặt khác, kiên trì chủ trương xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, tìm cách cứu vãn hòa bình, nhiều lần đề nghị đàm phán với Chính phủ Campuchia Dân chủ nhằm giải quyết những bất đồng. Song, tập đoàn phản động Pol Pot - Ieng Sary không những cự tuyệt, khước từ mọi thiện chí của ta mà còn đẩy mạnh hoạt động chống phá, xâm lược Việt Nam. Đỉnh điểm là ngày 23-12-1978, quân Pol Pot huy động 10/19 sư đoàn đang bố trí ở biên giới mở cuộc tiến công trên toàn tuyến biên giới Campuchia - Việt Nam.

Bộ đội C5 lực lượng vũ trang tỉnh An Giang đánh trả quân Pol Pot xâm lược năm 1978. Ảnh tư liệu
 

Thực hiện quyền tự vệ chính đáng, Quân đội nhân dân Việt Nam liên tục mở các cuộc phản công, tiến công quân địch trên tuyến biên giới Tây Nam, hoàn thành nhiệm vụ đánh đuổi quân Pol Pot ra khỏi lãnh thổ của Tổ quốc. Tiếp đó, theo đề nghị của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, với tinh thần quốc tế trong sáng, Quân tình nguyện Việt Nam đã phối hợp với lực lượng vũ trang Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia đập tan chính quyền Pol Pot phản động, giải phóng Thủ đô Phnôm Pênh (7-1-1979) và toàn bộ đất nước Campuchia. Sau bao năm phải sống trong cảnh đọa đày đen tối của chế độ diệt chủng nên khi Quân tình nguyện Việt Nam tiến vào Campuchia, nhân dân Campuchia đã đón tiếp bằng sự vui mừng khôn xiết, cho đó là một sự kỳ diệu đưa họ từ cõi chết trở về. Kết quả đó góp phần chặn đứng âm mưu chia rẽ truyền thống đoàn kết lâu đời của ba nước Đông Dương, góp phần giữ vững hòa bình, ổn định ở khu vực Đông Nam Á và trên thế giới; tạo điều kiện khôi phục lại tình hữu nghị và tình đoàn kết chiến đấu giữa hai Đảng và nhân dân hai nước Việt Nam - Campuchia.

Trong khi đó, ở biên giới phía Bắc, tháng 2-1979, quân và dân ta đã tiến hành cuộc chiến đấu chính nghĩa, bảo vệ biên cương của Tổ quốc. Được sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân yêu chuộng hoà bình, công lý trên thế giới, Quân đội nhân dân Việt Nam dựa vào thế trận chiến tranh nhân dân rộng khắp, phát huy vai trò nòng cốt, giáng trả mạnh mẽ, quyết liệt, buộc đối phương phải rút quân về nước.

Cùng với chiến đấu bảo vệ biên giới ở phía Tây Nam và phía Bắc, năm 1988, Hải quân nhân dân Việt đã tiến hành cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam, với tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm cao, nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh của cấp trên, kiên trì, kiềm chế giữ vững nguyên tắc không dùng vũ lực để giải quyết các tranh chấp; tuân thủ nghiêm túc Công ước về Luật biển 1982 và tập quán quốc tế đã chiến đấu kiên cường, anh dũng hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. 

Giữa bộn bề công việc, quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam tiếp tục nhiệm vụ quốc tế giúp nhân dân Campuchia bảo vệ và xây dựng chính quyền cách mạng non trẻ; đồng thời cùng với quân đội và nhân dân các bộ tộc Lào đập tan âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng Lào.

Ngày 18-2-1979, Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hoà nhân dân Campuchia đã ký Hiệp ước hòa bình, hữu nghị và hợp tác. Theo đó, một bộ phận Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam tiếp tục giúp các lực lượng vũ trang và nhân dân Campuchia truy quét tàn quân Pol Pot, xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng, khôi phục sản xuất, xây dựng cuộc sống mới. Phát huy tinh thần quốc tế cao cả, Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam luôn kề vai sát cánh cùng các lực lượng vũ trang và nhân dân Campuchia chiến đấu bảo vệ chính quyền cách mạng, giúp đỡ nhân dân khôi phục sản xuất, ổn định đời sống. Trong mọi lĩnh vực và công việc, các cán bộ, chiến sĩ Việt Nam đều nêu cao tinh thần đoàn kết tôn trọng bạn, hết lòng giúp đỡ để bạn nhanh chóng trưởng thành và đảm đương được mọi mặt công tác. Năm 1989, toàn bộ quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam rút về nước, kết thúc chặng đường 10 năm (1979 - 1989) làm nhiệm vụ quốc tế tại Campuchia.

Người dân thủ đô Phnom Penh lưu luyến tiễn Quân tình nguyện Việt Nam hoàn thành nghĩa vụ quốc tế trở về nước. Ảnh tư liệu  

Cùng với nhiệm vụ giúp nhân dân Campuchia hồi sinh đất nước, những năm sau chiến tranh, theo thoả thuận của hai Đảng, hai Nhà nước Việt Nam và Lào, quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam tích cực giúp cách mạng Lào xây dựng lực lượng vũ trang, bảo vệ thành quả cách mạng. Trong các năm 1976 và 1977, quân tình nguyện Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và có nhiều cố gắng tham gia xây dựng cơ sở chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa ở các địa bàn phụ trách. Sau nhiều năm phối hợp hoạt động với quân tình nguyện Việt Nam, lực lượng vũ trang nhân dân Lào có bước phát triển nhanh chóng, từng bước đảm nhiệm được yêu cầu nhiệm vụ phòng thủ đất nước, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn phá hoại của các thế lực thù địch. Theo sự thỏa thuận giữa Trung ương Đảng, Chính phủ hai nước  Lào và Việt Nam, từ cuối năm 1987 đến năm 1990, đại bộ phận quân tình nguyện Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ quốc tế ở Lào và lần lượt rút quân về nước.

Tháng 3-1985, thực hiện chỉ thị của Trung ương Đảng và Hiệp định hợp tác về quân sự giữa hai Chính phủ Việt Nam và Cuba, Bộ Quốc phòng Việt Nam tổ chức Đoàn Chuyên gia quân sự Việt Nam tại Cộng hòa Cuba, lấy phiên hiệu Đoàn 385 (khi đến Cuba, đổi thành Đoàn 001). Quán triệt đường lối đối ngoại, quan điểm chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân của Đảng và Quân ủy Trung ương, với quyết tâm cao, Đoàn 385 đã giúp Bạn về: Công tác quân sự địa phương; xây dựng các khu phòng thủ; kiện toàn, bồi dưỡng nâng cao trình độ lãnh đạo; chỉ huy, tham mưu cho Hội đồng phòng thủ và cơ quan tham mưu cấp tỉnh, huyện; xây dựng trường và đào tạo cán bộ; huấn luyện, diễn tập, nghiên cứu, biên soạn hệ thống tài liệu về chiến tranh nhân dân; bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ, chiến thuật cho lực lượng vũ trang địa phương; xây dựng lực lượng binh chủng địa phương, nhà trường, quân y (y học dân tộc) và lực lượng đặc công. Tháng 12-1992, Đoàn 385 rút về nước. Qua gần 8 năm, với tinh thần “giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình”, giúp đỡ nhân dân Cuba là “Mệnh lệnh của trái tim”, các Chuyên gia quân sự Việt Nam đã cố gắng vươn lên, từng bước khắc khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc tế được giao, góp phần hoàn thiện đường lối chiến tranh toàn dân và phòng thủ lãnh thổ của Cuba; góp phần tăng cường sức mạnh chiến đấu của Các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba; nâng cao khả năng phòng thủ đất nước Cuba xã hội chủ nghĩa.

Như vậy, sau ngày đất nước thống nhất, Quân đội nhân dân Việt Nam lại phải chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, bảo vệ chủ quyền biển, đảo, vừa thực hiện nhiệm vụ quốc tế với cách mạng Lào, Campuchia, giúp cách mạng Cuba. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quân đội nhân dân Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ cùng các lực lượng vũ trang, nhân dân các địa phương, cùng Đảng Cách mạng, lực lượng vũ trang và nhân dân nước bạn, vượt qua mọi thử thách, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc, giúp cách mạng các nước bạn ngày một phát triển; góp phần củng cố, phát triển mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống với các nước này, nêu cao chính nghĩa và tinh thần quốc tế trong sáng của Việt Nam trên trường quốc tế; xứng đáng là Quân đội anh hùng của dân tộc Việt Nam anh hùng.

LÊ MINH NAM, Viện Lịch sử quân sự

Bài 4: Hoàn thành xuất sắc chức năng “Đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất”

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Vững bước dưới Quân kỳ Quyết thắng xem các tin, bài liên quan.