Bộ tiểu thuyết viết về thảo nguyên Kazakh trong thời kỳ khai sinh dân tộc (quốc gia) sau sự sụp đổ của Kim Trướng Hãn quốc. Những sự kiện lịch sử bi tráng và hào hùng xảy ra từ thế kỷ 15-19 trên lãnh thổ của nước Kazakhstan tương lai được khắc họa vô cùng chân thực và hấp dẫn.

Tập 1 “Thanh kiếm yêu thuật” mô tả thời gian hình thành của hãn quốc Kazakh thế kỷ 15-16. Đó là thời các vị hãn Abulkhair, Dzhanybek và Kerey bắt đầu tranh giành ngai vàng, khi ý tưởng về sự đoàn kết chặt chẽ hơn giữa các bộ lạc, bộ tộc du mục sống trong lãnh thổ nay là Kazakhstan phát triển giữa những con người Kazakh tương lai.

Tập 2 “Tuyệt vọng” là cuộc đấu tranh hào hùng của người Kazakh chống lại các đạo quân xâm lược từ các nước khác trong thế kỷ 17-18. Độc giả cũng được chứng kiến tường tận những thăng trầm trong quá trình người Kazakh chuyển biến thành công dân của Đế quốc Nga.

Tập 3 “Hãn Kene” là câu chuyện về Kenesary Kasymuly - vị hãn cuối cùng của người Kazakh, cũng là người lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc chống lại việc chiếm các vùng đất Kazakh và các chính sách chia rẽ của Đế quốc Nga trong thế kỷ 18 và 19. 

Bộ tiểu thuyết "Dân du mục"  của nhà văn Ilyas Yesenberlin. Ảnh: HOA PHƯỢNG

Trước Ilyas Yesenberlin, văn học Kazakhstan chưa có tác phẩm nào mang tính căn bản về lịch sử dân tộc Kazakh và sự hình thành quốc gia Kazakhstan. Với “Dân du mục”, Ilyas Yesenberlin Yesenberlin đã góp phần lấp đầy những khoảng trống trong văn học Kazakhstan về đề tài lịch sử và độc giả đã có cơ may tìm hiểu về cuộc sống của những người du mục ở Đại Thảo nguyên qua nhiều thời kỳ lịch sử. Chính vì lẽ đó mà Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev đã không tiếc lời ca ngợi: “Tác phẩm bộ ba nổi tiếng “Dân du mục” nổi bật với phạm vi sử thi, tính linh hoạt của hành động, hình ảnh sống động và độc đáo về các nhân vật kiệt xuất của lịch sử Kazakhstan, ngôn ngữ chính xác và biểu cảm”. Và như một lẽ đương nhiên, bộ tiểu thuyết này đã chiếm vị trí trung tâm trong sự nghiệp văn học lẫy lừng của Ilyas Yesenberlin.

Nhà văn Ilyas Yesenberlin cho biết ông đã bắt đầu nghĩ về “Dân du mục” từ năm 1945 nhưng phải đến năm 1960 ông mới bắt bắt viết. Sở dĩ Ilyas Yesenberlin phải chuẩn bị lâu như vậy là vì tư liệu lịch sử đòi hỏi sự kiên trì và tính chính xác rất cao. Năm 1969, cuốn đầu tiên “Hãn Kene” được xuất bản. Hai năm sau là “Thanh kiếm yêu thuật”, rồi hai năm sau nữa là tập thứ ba “Tuyệt vọng” được ấn hành.

Các đại biểu, diễn giả và công chúng tham dự lễ ra mắt sách chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: ĐỨC MẪN

Tại buổi giao lưu, các dịch giả, nhà nghiên cứu văn học nhận định: Trong tác phẩm của mình, Ilyas Yesenberlin sử dụng hiệu quả văn học dân gian, thể hiện cả trí tuệ và tâm hồn của nhân dân, kết hợp các tư liệu phong phú để khắc họa đầy đủ các sự kiện... Qua lời những người kể chuyện, qua những truyền thuyết, nhà văn làm người đọc nhớ lại với những thế kỷ trước. Bằng những tư liệu phong phú và cách kể chuyện sống động, Ilyas Yesenberlin đã vẽ nên những bức tranh sinh động và chân thực về những sự kiện bi thảm nhất, phức tạp nhất và cũng quan trọng nhất, ý nghĩa nhất trong lịch sử của dân tộc Kazakh từ khi Đế chế Thiếp Mộc Nhi (Tamerlane) sụp đổ cho đến giữa thế kỷ 19.  

Trong ba thập kỷ, bộ tiểu thuyết Dân du mục của nhà văn Ilyas Yesenberlin đã được xuất bản 50 lần, tổng số phát hành 3 triệu bản, được dịch ra 30 thứ tiếng khác nhau và được trao Giải thưởng Nhà nước Kazakhstan. 

HOÀNG HOÀNG