Đây không chỉ là "bữa tiệc" điện ảnh đặc sắc, kết nối văn hóa giữa các quốc gia mà còn là cơ hội để phim tài liệu Việt Nam được trình chiếu và quảng bá rộng rãi tới công chúng. Nhờ đa dạng về đề tài, đổi mới trong cách thể hiện, cùng nhiệt huyết của những nhà làm phim trẻ, phim tài liệu Việt Nam có chất lượng tốt và để lại dấu ấn với khán giả.

Những câu chuyện chạm đến trái tim

Dòng phim tài liệu được ví như cuốn phim tư liệu quý giá, giúp khán giả có cái nhìn tương đối chính xác, khách quan về đời sống xã hội, những vấn đề nổi cộm trong từng giai đoạn. Liên hoan phim năm nay quy tụ 18 phim tài liệu đặc sắc. Trong đó, có 7 phim đến từ các nước châu Âu: Áo, Wallonie-Bruxelles (Bỉ), Italy, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Israel và Vương quốc Anh; 7 phim do Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương sản xuất; 4 phim của các tác giả độc lập tại Việt Nam. 

Bên cạnh các tác phẩm châu Âu, phim tài liệu Việt Nam để lại dấu ấn sâu đậm đối với khán giả. Các nhà làm phim Việt Nam hướng ống kính về những con người bình dị với nghị lực kiên cường; những lát cắt cuộc sống khơi gợi nhiều cảm xúc và suy ngẫm; những câu chuyện về văn hóa, về nguồn cội được kể một cách sâu sắc, xúc động. 

Hình ảnh trong liveshow “Chân trời rực rỡ” đưa lên bộ phim cùng tên truyền tải thông điệp về cội nguồn trình chiếu tại liên hoan. Ảnh do Ban tổ chức cung cấp 

Được đánh giá là cú hích lớn tại liên hoan năm nay, tác phẩm “Chân trời rực rỡ” của đạo diễn Lan Nguyên truyền tải đến người xem thông điệp về cội nguồn. Trong hành trình theo chân ca sĩ Hà Anh Tuấn về Ninh Bình (quê hương nam ca sĩ) để thực hiện một chương trình âm nhạc nhằm tri ân nơi đã sinh ra mình, đạo diễn Lan Nguyên đã ấp ủ kể câu chuyện về cội nguồn.

Mạch phim dẫn dắt theo các phần cụ thể: Hạt, cây, rừng, cội để kể những câu chuyện khác nhau: Một nam ca sĩ thành danh trở về quê hương và dành tặng nơi chôn nhau cắt rốn một chương trình âm nhạc, giữa không gian thiên nhiên hùng vĩ, cùng với các em nhỏ trong Câu lạc bộ Hát xẩm; một cô gái Pháp gốc Việt trở về tìm lại gia đình bên nội của mình thông qua hành trình kết nối của Chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly”. Cách kết nối câu chuyện mềm mại bởi giọng hát của ca sĩ Hà Anh Tuấn tạo nên một hành trình thiêng liêng, tự hào, xúc động.

Có mặt tại buổi chiếu phim “Chân trời rực rỡ”, TS Nguyễn Thị Ngọc Thanh, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhận định: “Phim tài liệu của đạo diễn Lan Nguyên kể những câu chuyện cuộc sống đời thường bằng sự quan sát và cách kết nối tài tình của đạo diễn trẻ. Qua đó, phim khơi dậy nơi người xem lòng biết ơn tổ tiên, nguồn cội và trân trọng giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Phim góp phần giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ-điều rất cần thiết cho nghệ thuật trong xã hội hiện nay”.

Chất lượng phim tiệm cận với tiêu chí quốc tế

9 buổi chiếu phim tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trong khuôn khổ liên hoan thu hút đông đảo công chúng, trong đó có nhiều khán giả trẻ. Đó là một dấu hiệu tích cực đối với thể loại phim tài liệu, minh chứng rõ nét cho việc phim tài liệu Việt Nam ngày càng nở rộ và là nguồn động viên rất lớn đối với những người làm phim. Nhiều bạn trẻ thích xem phim tài liệu, bởi ở đó, họ tìm thấy sự chân thật, gần gũi và có thêm nhiều hiểu biết về các lĩnh vực trong đời sống xã hội.

Lý giải về sức hút của phim tài liệu, Nghệ sĩ Ưu tú Trịnh Quang Tùng, Phó tổng giám đốc phụ trách Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cho biết: “Việt Nam hiện nay đang có một đội ngũ nhà làm phim tài liệu sung sức, biết kế thừa, phát huy các thành tựu thế hệ đi trước đã làm được. Họ là một thế hệ làm phim được đào tạo bài bản, ngày càng tiếp cận gần hơn với trình độ làm phim tài liệu hiện đại của thế giới. Họ chịu khó dấn thân vào nhiều đề tài khó, gai góc và họ cũng đã đổi mới cách kể chuyện cho bộ phim. Thay vì trước đây phim tài liệu Việt Nam chủ yếu sử dụng lời bình, thì nay với sự học hỏi từ các nước trên thế giới, các nhà làm phim đã sử dụng lời của nhân vật để kể chuyện nhiều hơn, để bộ phim tự nói lên nội dung cần truyền tải”.

Trên thế giới, dòng phim tài liệu không quá phổ biến như phim thương mại, nhưng luôn có nhóm khán giả trung thành, quan tâm đến chiều sâu cảm xúc và thông điệp được truyền tải. Theo đại diện Đại sứ quán Tây Ban Nha Jordi Llorens Carratalá, phim tài liệu Việt Nam ngày càng phát triển và được các chuyên gia quốc tế đánh giá cao. Ông Jordi Llorens Carratalá nhấn mạnh: “Khán giả yêu thích phim tài liệu trên thế giới chắc chắn sẽ quan tâm và đón nhận phim tài liệu Việt Nam, bởi các tác phẩm đều đáp ứng được những tiêu chí về nội dung, ý nghĩa xã hội, chất lượng kỹ thuật điện ảnh và tính sáng tạo. Tôi tin chắc rằng, phim tài liệu Việt Nam sẽ khẳng định được vị trí tại các liên hoan phim lớn trên thế giới”.

Để phim tài liệu phát triển hơn nữa trong tương lai, Nghệ sĩ Ưu tú Trịnh Quang Tùng cho biết: “Khán giả trên thế giới rất muốn được biết, được xem, được nghe về miền đất, văn hóa, con người Việt Nam qua các tác phẩm nghệ thuật. Vì thế, các đạo diễn phim tài liệu trẻ nên quan tâm nhiều hơn đến các đề tài về truyền thống, văn hóa. Chúng ta có thể học hỏi các cách tiếp cận nội dung, bút pháp nghệ thuật từ bạn bè quốc tế, nhưng quan trọng nhất, ta vẫn phải có chất riêng của Việt Nam và của chính bản thân mỗi đạo diễn”.

HOÀNG LAM

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.