Cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 25km, chùa Trăm Gian tọa lạc ở thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ (TP Hà Nội). Sở dĩ chùa có tên gọi là chùa trăm gian vì theo cách tính 4 góc cột hợp thành 1 gian thì chùa có tất cả 104 gian.
    |
 |
Chùa Trăm Gian mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Trần.
|
Truyền thuyết kể rằng, vào thời nhà Trần, ở làng Bối Khê có một người phụ nữ nằm mộng thấy đức Phật giáng sinh, rồi có mang, sinh ra người con trai. Năm lên 9 tuổi, sau khi bố mẹ mất, người con trai ấy bỏ nhà vào tu ở chùa Đại Bi trong làng. Lên 15 tuổi, đến thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ (Hà Nội), thấy cảnh đẹp, người xin yết kiến và theo học kinh kệ với vị trưởng lão tu tại ngôi chùa trên núi. Sau mười năm học đạo, người thanh niên đó hiểu thấu mọi phép linh thông. Vua Trần nghe tiếng, sắc phong là Hòa Thượng, đặt hiệu là Đức Minh rồi mời về tu ở chùa trong kinh đô.
Sau khi vị trưởng lão ở chùa Tiên Lữ viên tịch, Hòa thượng Đức Minh xin về làng dựng ngôi chùa mới. Năm 95 tuổi, sư ngồi vào một cái khám gỗ, từ biệt đệ tử rồi siêu thoát. Một trăm ngày sau, đệ tử mở cửa khám, kim quang Sư bay mùi thơm nức, ngào ngạt gần xa. Dân làng và đệ tử xây tháp để gìn giữ kim thân và tôn thờ là đức Thánh Bối.
|
 |
| Gác chuông cổ tự Trăm Gian được xây dựng theo lối cổ truyền 2 tầng, chồng diêm 8 mái. |
Thế kỷ XV, quân xâm lược nhà Minh đã có lần kéo lên cướp chùa, đốt phá, hủy ngôi tháp thờ. Đến năm 1794, Đô Đốc Đặng Tiến Đông mến cảnh chùa đã cho tu sửa lại và đúc chuông chùa.
Qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, chùa Trăm Gian ngày nay cơ bản mang kiến trúc đời Trần (thế kỷ thứ XIV) với quy mô khá lớn. Chùa là một quần thể kiến trúc độc đáo, gồm 3 cụm chính.
Cụm thứ nhất ở cửa vào, gồm 2 quán, trước đây là nơi đánh cờ người trong ngày hội, tiếp đó là nhà Giá Ngự nhìn ra mặt hồ sen, nơi đặt kiệu thánh để xem trò múa rối nước.
|
 |
| Hai dãy hành lang hai bên thượng điện thờ 18 vị La Hán, mỗi vị la hán được chạm khắc trên gỗ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo. |
|
 |
| Chùa hiện lưu giữ 153 pho tượng, hầu hết bằng gỗ một số ít bằng đất nung. |
|
 |
| Chùa Trăm Gian có rồng đá thời Trần làm lan can thành bậc cửa chùa. |
Leo qua mấy trăm bậc gạch xây là tới cụm thứ hai gồm một toà gác chuông 2 tầng mái, có lan can chạy quây 4 mặt. Các ván bằng đều có chạm hình mây hoa. Tại đây treo một quả chuông cao 1,1m, đường kính 0,6m, đúc năm Cảnh Thịnh thứ hai, 1794.
Qua các bậc đá có lan can chạm rồng, ta đến cụm kiến trúc thứ ba là ngôi chùa chính, gồm bái đường, nhà thiêu hương và thượng điện. Trong cùng là nhà tổ, ở giữa có lầu trống bên trong treo một cỗ trống lớn, đường kính 1m và một tấm khánh đồng dài 1,2m, cao 0,6m đúc năm 1749, Cảnh Hưng thứ 10. Chùa có hơn 150 pho tượng, phần lớn bằng gỗ, một số đắp bằng đất, đặc biệt quý là tượng Tuyết Sơn, tượng Quan Thế Âm Bồ Tát. Ở gian giữa thượng điện có một bệ bằng đất nung đỏ hình khối chữ nhật, giống kiểu các bệ đá thời Trần.
|
 |
| Không gian thanh bình của ngôi chùa trong nắng Thu vàng. |
Bao quanh chùa Trăm Gian có rất nhiều cây cổ thụ như cây trám, cây trắc, thân cây cao vút, tán lá xum xuê tạo không gian xanh mát. Đặc biệt có gần 30 cây thông to được trồng hàng trăm năm nay đã tạo nên một nét riêng của chùa. Chùa nằm trên đồi nhìn ra hồ sen, đã tạo lối kiến trúc “tọa sơn, hướng thủy” vừa linh thiêng, vừa nên thơ.
Chị Nguyễn Hồng Hà (Hoàn Kiếm, Hà Nội) chia sẻ: “Hằng năm, gia đình tôi đều đến chùa Trăm Gian chiêm bái để cảm nhận một chốn yên bình giữa lòng thủ đô. Đến đây, tôi ấn tượng với khuôn viên chùa có rất nhiều loài cây, đặc biệt là những hàng thông cao vút”.
Anh Đỗ Văn Hùng, Bí thư đoàn xã Tiên Phương cho biết: “Là một di sản cấp quốc gia, hằng năm, chùa Trăm Gian đón hàng trăm nghìn lượt du khách thập phương về chiêm bái. Để góp phần bảo vệ cảnh quan khu vực xung quanh chùa, đoàn thanh niên đã tổ chức nhiều buổi tổng vệ sinh để giúp khuôn viên chùa luôn xanh, sạch, đẹp”.
|
 |
| Chùa Trăm Gian thu hút nhiều khách thập phương đến chiêm bái. |
|
 |
| Với nhiều cây cổ thụ bao quanh đã tạo không gian xanh mát trong khuôn viên chùa. |
Với những giá trị lịch sử và nhiều di vật quý từ cổ xưa, chùa Trăm Gian là một di sản văn hóa độc đáo và là một điểm đến tâm linh linh thiêng của mảnh đất Chương Mỹ (Hà Nội). Đến với chùa Trăm Gian không chỉ để chiêm bái, lễ phật, lễ thánh mà chúng ta còn được nghe những truyền tụng linh thiêng về vị thánh anh linh từ xa xưa vọng về.
Bài, ảnh: DIỆU HUYỀN
*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.