Theo đó, trước khi sang Lào làm nhiệm vụ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đưa đồng chí Chu Huy Mân, Chính ủy Đại đoàn 316 (nay là Sư đoàn 316, Quân khu 2) lên gặp Bác Hồ. Sau khi nghe Đại tướng Võ Nguyên Giáp báo cáo, nhìn đồng chí Chu Huy Mân, Bác nói: Lần này Trung ương và Bác cử chú sang Lào làm cố vấn. Nhiệm vụ là xây dựng lực lượng cho cách mạng Lào. Chú là trưởng đoàn cố vấn (Đoàn chuyên gia quân sự Việt Nam tại Lào). Đoàn lấy phiên hiệu là “Đoàn 100”. Các chú phải thật khẩn trương đi cho kịp...

Chiếc đồng hồ Bác Hồ tặng Đại tướng Chu Huy Mân. 

Những năm tháng giúp bạn Lào, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của đồng chí Chu Huy Mân, Đoàn chuyên gia quân sự bắt tay giúp nước bạn trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền cách mạng; tổ chức lực lượng vũ trang, huấn luyện quân sự; mở các lớp học tập cho đội ngũ cán bộ của bạn... Nhờ vậy, lực lượng cách mạng Lào được củng cố, phát triển. Đến năm 1957, từ gần 40 đảng viên tách ra từ Đảng Cộng sản Đông Dương (năm 1951), Đảng Nhân dân cách mạng Lào đã phát triển lên mấy trăm đảng viên; từ Đội Lát Xa Vông, vũ trang tuyên truyền, chỉ có mấy chục người (năm 1949) đã lớn mạnh với nhiều tiểu đoàn chủ lực.

Năm 1957, sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Đoàn chuyên gia quân sự Việt Nam được lệnh về nước. Bác Hồ rất vui mừng về kết quả đạt được của Đoàn. Bác khen tập thể Đoàn và Trưởng đoàn Chu Huy Mân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được bạn tin, dân mến. Bác tặng thưởng đồng chí Chu Huy Mân một chiếc đồng hồ, mặt sau có dòng chữ khắc chìm: Hồ Chí Minh tặng.

Ngày 8-8-1989, đồng chí Chu Huy Mân trao chiếc đồng hồ này tặng Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam để góp phần giáo dục truyền thống cho các thế hệ người dân Việt Nam.

Bài và ảnh: VIỆT THÙY