Ngày 18-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Thư kêu gọi Tổng khởi nghĩa”

Chuyên mục Ngày này năm xưa số ra ngày 18-8-2022 cũng được Báo Quân đội nhân dân Điện tử thực hiện dưới hình thức các tác phẩm phát thanh podcast và video clip trên Chuyên trang Media Báo Quân đội nhân dân Điện tử, trân trọng mời bạn đọc xem thêm.           

Một số sự kiện trong nước và quốc tế ngày 18-8

Sự kiện trong nước

- Sau 15 ngày đêm mưa liên tục, cơn lũ nǎm 1945 đã đạt đến đỉnh cao vào ngày 18-8-1945 và đạt mức nước lịch sử. Ngay trong ngày 18-8 nước lũ đã làm vỡ hàng loạt đê: đê Quảng Cự, đê Diêm Xuân (Vĩnh Tường, Vĩnh Yên); đê hữu ngạn sông Cầu; đê Đông Lao sông Đáy (Hà Đông); đê Bất Bạt sông Bo (Sơn Tây); đê Hưng Nhân sông Hồng (Thái Bình); đê Hồng Hà (Việt Trì); đê Vĩnh Bảo và Thạch Trù (Hải Dương); đê tả ngạn sông Kinh Thày (Hải Dương).

- Trước đó, ngày 17-8, đê sông Thao, sông Lô vỡ. Các đê sông Hồng vỡ ngày 18-8, đê sông Phó Đáy vỡ ngày 20-8, đê Thái Bình vỡ ngày 21-8. Đê vỡ làm úng lụt 1/3 diện tích cấy cày ở Bắc Bộ. Những vụ vỡ đê do mưa lũ, mưa lớn, còn do bộ máy quản lý đê bị tê liệt và do bọn phản động phá hoại đã làm trầm trọng thêm nạn đói vốn đã hoành hành từ trước, làm chết hai triệu người, và đặt chính quyền Cách mạng được lập ra sau các vụ vỡ đê vài ngày trước đó những khó khǎn cực kỳ nghiêm trọng để phục hồi sản xuất, ổn định đời sống nhân dân.

Ngày 18-8-1965, một lực lượng lớn quân Mỹ đã mở cuộc hành quân tổng lực để tiêu diệt lực lượng Trung đoàn Ba Gia của Liên khu 5 đang đóng tại thôn Vạn Tường (xã Bình Hải, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi). Lực lượng Mỹ tham gia chiến dịch gồm hải, lục, không quân từ biển vào với ưu thế vượt trội về sức mạnh.

Quân Mỹ đổ bộ xuống Vạn Tường ngày 18-8-1965. Ảnh: Quangngai.dms.gov.vn

Nhưng cuộc hành quân mang tên "Ánh sáng sao" (Starlite) của Mỹ đã bất ngờ bị bẻ gãy liên tiếp. Quân Mỹ bị loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 900 tên, 22 xe tăng, xe bọc thép, 13 máy bay bị bắn rơi. Chiến thắng Vạn Tường vào thời đó đã trở thành bản anh hùng ca để cả miền Nam đánh Mỹ trên khắp các chiến trường.

Sự kiện quốc tế

- Ngày 18-8-1868: Bằng chứng đầu tiên của nguyên tố Heli được thu thập trong một lần nhật thực bởi nhà thiên văn học người Pháp Pierre Jules César Janssen.
- Ngày 18-8-1870: Trận chiến lớn và đẫm máu nhất trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ, Trận Gravelotte với thắng lợi chiến lược thuộc về Quân đội Phổ và Sachsen.

Theo dấu chân Người

- Ngày 18-8-1945, thông qua Cơ quan tình báo Chiến lược của Mỹ (OSS), Chủ tịch Ủy ban Giải phóng Dân tộc Hồ Chí Minh gửi thông điệp đến Chính phủ Pháp với đề nghị năm điểm: “1. Chính phủ Pháp công nhận Chính phủ Việt Minh. 2. Việt Minh công nhận quyền của Pháp trong vòng từ 5 đến 10 năm, sau đó Chính phủ Pháp trao trả độc lập cho Việt Nam. 3. Trong 5-10 năm sau đó, Việt Nam hưởng quyền tự trị đối nội. 4. Chính phủ Pháp hưởng quyền ưu đãi trong kỹ nghệ và thương mại ở Việt Nam. 5. Người Pháp có thể làm cố vấn về ngoại giao”. Cũng với phương thức này, thông điệp còn được gửi tới các nước Đồng Minh.

Bác Hồ căn dặn cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn quân Tiên Phong tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng. Ảnh: TTXVN

- Ngày 18-8-1962, thăm và nói chuyện với cán bộ và nhân dân tỉnh Phú Thọ, Bác nhắc nhở: “Đảng ta là đảng cách mạng. Ngoài lợi ích của nhân dân, Đảng ta không có lợi ích gì khác. Vì vậy mà Đảng ta được dân tin, dân phục, dân yêu. Ngày nay, nhiệm vụ của Đảng ta là lãnh đạo quần chúng đánh thắng tình trạng nghèo nàn và lạc hậu, xây dựng đời sống ấm no sung sướng cho nhân dân. Như thế là xây dựng chủ nghĩa xã hội....” .

- Ngày 18-8-1969, mặc dù sức khoẻ không tốt, những Bác vẫn dành thời gian làm việc với Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Duy Trinh bàn về việc trả lời thư của Tổng thống Mỹ R.Níchxơn (R.Nixon) gửi Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

 (Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh - Ngày này năm xưa, NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2010)

Lời Bác dạy ngày này năm xưa

“Hỡi đồng bào yêu quý!

Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.

Lời kêu gọi của Hồ Chí Minh trong “Thư kêu gọi tổng khởi nghĩa”, Người viết ngày 18 tháng 8 năm 1945.

Thư của Nguyễn Ái Quốc gửi đồng bào cả nước được truyền đi khắp nơi trước ngày Tổng khởi nghĩa Tháng Tám (1945) (Ảnh: Hochiminh.vn)

Trên cơ sở phân tích, đánh giá tình hình quốc tế, khu vực, trong nước, dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh và Hồ Chí Minh, lực lượng cách mạng đã không ngừng lớn mạnh, cao trào kháng Nhật cứu nước đã phát triển mạnh mẽ, nhất là sau cuộc đảo chính Nhật - Pháp dẫn đến sự thất bại của quân đội Nhật. Thực hiện Lệnh tổng khởi nghĩa của Trung ương Đảng, Hồ Chí Minh đã viết thư kêu gọi quân và dân cả nước tiến hành tổng khởi nghĩa để giành chính quyền. Hưởng ứng lời kêu gọi của Người, quân và dân cả nước đã đồng loạt biểu tình, đánh chiếm các công sở của địch và giành thắng lợi, đến cuối tháng 8 năm 1945, chính quyền cách mạng được thành lập trong cả nước, ngày 2 tháng 9 năm 1945 Hồ Chí Minh đã đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; nhân dân ta từ địa vị nô lệ lên địa vị làm chủ đất nước. Mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập và tự do.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định nhân dân các nước thuộc địa có khả năng cách mạng to lớn và công cuộc giải phóng dân tộc ở thuộc địa chỉ có thể thực hiện được bằng sự nỗ lực tự giải phóng. Ảnh tư liệu

Thư kêu gọi tổng khởi nghĩa, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết cách đây hơn 75 năm, song giá trị lý luận và thực tiễn vẫn vẹn nguyên, để Đảng, Nhà nước, quân đội vận dụng trong nhận định, đánh giá tình hình, xác định đúng đối tượng, đối tác của cách mạng Việt Nam; khơi dậy và phát huy tốt sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh của thời đại… để lãnh đạo thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Học tập và làm theo lời Bác Hồ dạy, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chủ động nghiên cứu, nắm chắc, đánh giá, dự báo tình hình một cách khách quan, toàn diện, khoa học, biện chứng để tham mưu kịp thời với Đảng, Nhà nước có đối sách xử lý hiệu quả các tình huống, mang lại hiệu quả cao trong thực hiện nhiệm vụ, hạn chế tối đa thương vong cho bộ đội trong chiến đấu và tuyết đối không để bị động bất ngờ. Luôn biết khơi dậy và phát huy tiềm năng, sức sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ, kết hợp với sự giúp đỡ của nhân dân, của bạn bè quốc tế để tạo nên sức mạnh tổng hợp, đảm bảo cho quân đội hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, là lực lượng nòng cốt cùng với toàn Đảng, toàn dân chiến đấu, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, giải phóng đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Dấu ấn Bác Hồ trên Báo Quân đội nhân dân

Trang nhất Báo Quân đội nhân dân số ra ngày 18-8-1970 trích dẫn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Mỗi đảng viên phải nhận rõ nhiệm vụ của mình là phải tiến bộ trong công tác, tiến bộ về tư tưởng, làm gương mẫu trong công việc, đồng thời lấy tinh thần của người đảng viên cộng sản giúp đỡ anh em ngoài Đảng cùng tiến bộ".

DUY HOÀN (tổng hợp)