“Thi đua phải đoàn kết, đoàn kết để thi đua”.

Chuyên mục Ngày này năm xưa số ra ngày 13-8-2022 cũng được Báo Quân đội nhân dân Điện tử thực hiện dưới hình thức các tác phẩm phát thanh podcast và video clip trên Chuyên trang Media Báo Quân đội nhân dân Điện tử, trân trọng mời bạn đọc xem thêm.

Một số sự kiện trong nước và quốc tế ngày 13-8

Sự kiện trong nước

- Họa sĩ Trần Vǎn Cẩn sinh ngày 13-8-1910 tại thị xã Kiến An, tỉnh Kiến An (nay là quận Kiến An, thành phố Hải Phòng). Ông được những người yêu nghệ thuật tạo hình biết đến từ trước nǎm 1945. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tích cực tham gia các hoạt động hội họa phục vụ kháng chiến. Tuy ông tốt nghiệp Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, nhưng ông luôn luôn tìm tòi lối vẽ truyền thống Việt Nam kết hợp với lối vẽ Hàn lâm Pháp.

Bức truyền thần họa sĩ Trần Văn Cẩn của họa sĩ Nguyễn Văn Len vẽ năm 1996. Ảnh: baotintuc.vn

Trần Vǎn Cẩn có nhiều tác phẩm tiêu biểu như: "Em Thúy" (sơn dầu), "Gội đầu" (khắc gỗ), "Xuống đồng" (tranh lụa), "Tát nước đồng chiêm" (sơn mài), "Nữ dân quân vùng biển" (sơn dầu)... Các tác phẩm của Trần Vǎn Cẩn đã được trưng bày ở nhiều cuộc triển lãm trong nước và nước ngoài. Ông không chỉ là một họa sĩ nổi tiếng mà còn là một người thầy tận tụy, hết lòng đào tạo các nghệ sĩ tạo hình nước ta. Nǎm 1996, cố hoạ sĩ Trần Vǎn Cẩn được Nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh.

- Ngay sau khi được tin Nhật đầu hàng, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc gồm 5 đồng chí: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Trần Đǎng Ninh, Lê Thanh Nghị, Chu Vǎn Tấn, do Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp phụ trách. 23 giờ ngày 13-8-1945, Ủy ban đã ban bố Quân lệnh số 1, hạ lệnh tổng khởi nghĩa. Vǎn kiện lịch sử này kêu gọi: "Hỡi quân dân toàn quốc! Giờ Tổng khởi nghĩa đã đến, cơ hội có một của nhân dân Việt Nam vùng dậy giành lấy quyền độc lập cho nước nhà!". Vǎn kiện thông báo việc thành lập Ủy ban khởi nghĩa và kêu gọi toàn thể nhân dân và các lực lượng vũ trang cách mạng hãy hành động theo mệnh lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, và thúc giục: "Chúng ta phải hành động nhanh với một tinh thần vô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng! Tổ quốc đang đòi hỏi những hy sinh lớn lao của các bạn! Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta!".

- Từ ngày 13 đến 15-8-1945, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào. Tham dự Hội nghị có đại biểu các Đảng bộ địa phương và một số đại biểu hoạt động của nước ngoài. Hội nghị họp đúng vào tình thế Cách mạng trở nên khẩn trương, như Nghị quyết hội nghị vạch rõ: "Những điều kiện khởi nghĩa ở Đông Dương đã chín muồi... Toàn dân tộc đang sôi nổi đợi chờ khởi nghĩa giành quyền độc lập". Sau khi phân tích tình hình thế giới và trong nước, bản Nghị quyết đề cập tới hàng loạt các vấn đề cụ thể và cấp bách như: Công tác ngoại giao, tuyên truyền cổ động, nhiệm vụ quân sự, kinh tế, giao thông, vận động các giới, đảng phái. Hội nghị cũng thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, coi đó là một mục tiêu cơ bản và trước mắt của toàn Đảng, toàn dân.

- Nhạc sĩ Cao Vǎn Lầu sinh nǎm 1892 ở tỉnh Long An và mất ngày 13-8-1976 tại TP Hồ Chí Minh. Nǎm 20 tuổi, ông bắt đầu đi hát với các bạn. Nǎm 26 tuổi ông sáng tác bài "Dạ cổ hoài lang" (nghĩa là: "Nghe tiếng trống đêm nhớ người tình"). Từ bài vọng cổ này đã hình thành dòng dân ca Cải lương Nam Bộ thắm đượm lòng người và tình yêu quê hương đất nước. Nhạc sĩ Cao Vǎn Lầu được coi là người khởi xướng dân ca Cải lương với sự kết hợp nhuần nhuyễn dân ca Nam Bộ với ca cổ.

Tượng nhạc sĩ Cao Văn Lầu tại Bạc Liêu. Ảnh: baolongan.vn

Cách mạng Tháng Tám thành công, ông tham gia công tác Mặt trận liên Việt ở Bạc Liêu. Nǎm 1947, ông đã cứu được một số cán bộ bị bắt giữ. Suốt cuộc đời ông thà chịu nghèo, chứ không phục vụ bọn cướp nước và bán nước.

Sự kiện quốc tế

- Caclipnêch là nhà hoạt động xuất sắc trong phong trào công nhân Đức, lãnh tụ phái tả Đảng xã hội Dân chủ Đức, người sáng lập ra Liên minh Xpactacut và Đảng cộng sản Đức. Ông sinh ngày 13-8-1871. Nǎm 1903 ông thành lập tổ chức xã hội chủ nghĩa đầu tiên của thanh niên và sau đó đề xướng việc tổ chức Đại hội thanh niên quốc tế. Tại Đại hội, ông đọc báo cáo "Chủ nghĩa quân phiệt và chống chủ nghĩa quân phiệt". Ông bị kết án tù. Khi ra tù, ông tiếp tục đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội trong Đảng xã hội. Nǎm 1912 ông là Đại biểu quốc hội và hoạt động với tư cách của người theo chủ nghĩa quốc tế tuyên truyền chống chiến tranh và chủ nghĩa đế quốc. Khi nước Đức sắp đầu hàng các nước Đồng Minh trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất, Caclipnêch cùng với các đồng chí trong Liên minh Xpactacut kịp thời lãnh đạo công nhân và binh lính cách mạng ở Berlin đứng lên lật đổ chính thể quân chủ của Vinhem II và thiết lập chế độ Cộng hòa Xô viết. Chính phủ mới thành lập sau Cách mạng do phái hữu của Đảng xã hội dân chủ nắm quyền đã phản bội lại phong trào cách mạng, đàn áp cuộc khởi nghĩa của quần chúng và giết hại một cách dã man Caclipnêch vào ngày 15-1-1919.

- Ngày 13-8-1927 là ngày sinh của Fidel Castro, nhà hoạt động cách mạng của Cuba, Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và Tổng tư lệnh lực lượng vũ trang Cách mạng Cuba.

Lãnh tụ Fidel Castro - Người bạn lớn của nhân dân Việt Nam. Ảnh: vietnamplus.vn

Nǎm 1945 ông học đại học Luật, 1950 đỗ Tiến sĩ luật học. Nǎm 1952 ông tổ chức "Phong trào Cách mạng. Ngày 26-7-1953, ông cùng các đồng chí trong "Phong trào cách mạng" tấn công vào trại lính Môncađa. Cuộc khởi nghĩa thất bại, ông bị bắt và bị kết án 15 nǎm tù. Hai nǎm sau, khi được trả tự do, ông tập hợp lực lượng Cách mạng, đổi tên "Phong trào cách mạng" thành "Phong trào 26 tháng 7". Nǎm 1956, Fidel Castro cùng 82 chiến sĩ Cách mạng Cuba từ Mexico vượt biển trở về Tổ quốc trên con tàu mang tên Granma, xây dựng cǎn cứ du kích. Ngày 1-1-1959, phối hợp chặt chẽ với tổng bãi công chính trị của công nhân và đấu tranh của nhân dân, nghĩa quân tiến vào thủ đô La Habana lật đổ chế độ độc tài Batixta. Cách mạng thắng lợi, nhân dân Cuba dưới sự lãnh đạo của Fidel Castro đã tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ngày 17-4-1961 quân dân Cuba dưới sự chỉ huy của Tổng tư lệnh Fidel đã tiêu diệt hoàn toàn quân lính đánh thuê của Mỹ đổ bộ trên bãi Hirôn. Ông đề xướng thành lập "Tổ chức cách mạng thống nhất", sau đổi tên thành Đảng Cộng sản Cuba.

Fidel Castro là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, người kiên quyết đấu tranh chống mọi thế lực phản động, lãnh đạo nhân dân Cuba đi theo con đường xã hội chủ nghĩa. Với cách mạng Việt Nam, Fidel Castro hết lòng ủng hộ sự nghiệp đấu tranh chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta, với câu nói nổi tiếng: "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!".

Theo dấu chân Người

- Ngày 13-8-1921, mật thám Pháp theo dõi cho biết Nguyễn Ái Quốc đến thăm và lưu lại tại ngôi nhà của Luật sư Phan Văn Trường, số 6 “Vila đê Gôbơlanh” (Villa des Gobelins) ở Pari, sau đó đi họp Chi bộ Đảng Xã hội quận 13.

- Ngày 13-8-1942, Nguyễn Ái Quốc với tên gọi mới là Hồ Chí Minh lên đường sang Trung Quốc để liên lạc với các lực lượng chính trị của người Việt Nam ở ngoài nước và vận động quốc tế cho công cuộc giải phóng dân tộc 68.

- Ngày 13-8-1945, nhận được tin Nhật Bản đã đầu hàng Đồng minh, từ chiến khu Tân Trào, Lãnh tụ Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Ủy ban Chỉ huy lâm thời Khu Giải phóng hạ lệnh khởi nghĩa, nhanh chóng truyền tin đi cả nước và triệu tập các cuộc họp khẩn cấp của Trung ương và Đại hội Quốc dân. Lệnh khởi nghĩa chỉ rõ: Phải tập trung vào các đô thị, chặn đánh quân Nhật rút lui..., chuẩn bị kháng chiến một khi quân Pháp trở lại.

- Ngày 13-8-1946, đứng trước nguy cơ đổ vỡ của Hội nghị Phôngtennơblô, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn cố gắng cứu vãn để tránh một cuộc đổ máu xảy ra, Bác tuyên bố với tờ “Franc-tireur” (“Quân Du kích”): “Tôi không muốn trở về Hà Nội tay không. Tôi muốn khi trở về nước sẽ đem về cho nhân dân Việt Nam những kết quả cụ thể với sự cộng tác chắc chắn mà chúng tôi mong đợi ở nước Pháp. Nước Việt Nam không chịu trách nhiệm về các cuộc xung đột đã xảy ra. Cần phải tạo nên bầu không khí thuận lợi cần thiết cho cuộc cộng tác Việt - Pháp... Về phần chúng tôi, chúng tôi quyết định bảo đảm cho nước Pháp những quyền lợi tinh thần, văn hóa và vật chất, nhưng trái lại nước Pháp phải bảo đảm nền độc lập của chúng tôi”.

- Ngày 13-8-1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng ngày thành lập Chính phủ Kháng chiến Lào, trong đó khẳng định: “Thắng lợi của nhân dân Lào cũng là thắng lợi của nhân dân Việt Nam, là thắng lợi chung của khối liên minh Lào - Miên - Việt đoàn kết chiến đấu đánh đuổi kẻ thù chung...”.

Bác Hồ gặp gỡ công nhân Nhà máy xe lửa Gia Lâm, Hà Nội năm 1955. Ảnh tư liệu

- Ngày 13-8-1962, nói chuyện với Hội nghị cán bộ Công đoàn cơ sở toàn miền Bắc, Bác khẳng định: “Muốn tổ chức và phát triển lực lượng xây dựng to lớn của giai cấp công nhân thì cần có công đoàn mạnh và cán bộ công đoàn tốt... Lenin có nói: Công đoàn là trường học của chủ nghĩa cộng sản. Muốn thực hiện lời dạy đó, cán bộ công đoàn phải thấm nhuần và giáo dục cho công nhân thấm nhuần: Ý thức làm chủ tập thể và cần kiệm xây dựng nước nhà. Nâng cao nhiệt tình lao động và tôn trọng kỷ luật lao động. Đẩy mạnh thi đua yêu nước. Ra sức giúp đỡ nông dân cải tiến kỹ thuật canh tác, củng cố hơn nữa khối công nông liên minh. Chống tệ quan liêu, lãng phí, tham ô”.

Lời Bác dạy ngày này năm xưa

“Thi đua phải đoàn kết, đoàn kết để thi đua”.

Lời dạy của Bác Hồ trong “Bài nói với cán bộ và đồng bào tỉnh Nam Định”, ngày 13-8-1958.

Đây là thời điểm miền Bắc bước vào thời kỳ quá độ xây dựng chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân, lật đổ ách thống trị của đế quốc Mỹ và tay sai, nhằm giải phóng quê hương, thống nhất đất nước; phong trào thi đua yêu nước sau 10 năm thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả bước đầu rất quan trọng, động viên, khích lệ đồng bào và chiến sĩ cả nước đoàn kết một lòng, phát huy ý chí tự lực, tự cường, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, vượt qua mọi hy sinh, gian khổ, ra sức thi đua, đóng góp sức người, sức của vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc; trong đó tỉnh Nam Định là một điểm sáng của cả nước, được Bác về thăm và nói chuyện; trong đó, Người căn dặn: “Thi đua phải đoàn kết, đoàn kết để thi đua”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Đình Thượng Đồng, xã Yên Tiến, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định ngày 13-8-1958. Ảnh tư liệu

Đoàn kết đã trở thành một truyền thống quý báu của dân tộc ta, trở thành sức mạnh vô địch, đưa dân tộc Việt Nam vượt lên mọi khó khăn, thử thách, đi từ thắng lợi này, đến thắng lợi khác, lập nên những kỳ tích vẻ vang. Chính vì vậy, củng cố và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc thông qua các phong trào thi đua đã trở thành một trong những bài học kinh nghiệm lớn, là phương thức, là điều kiện bảo đảm thực hiện thành công sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Đoàn kết chặt chẽ thì sức mạnh thi đua càng mạnh, phong trào thi đua càng có sức lan tỏa sâu rộng, kết quả đạt được càng toàn diện và vững chắc.

Học tập và làm theo lời Bác dạy, Phong trào Thi đua Quyết thắng trong quân đội được cấp ủy, chỉ huy, hội đồng thi đua - khen thưởng, cơ quan chính trị các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, xác định đúng trọng tâm, trọng điểm với nhiều phong trào đã gắn với lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, tiêu biểu như: “Giết giặc lập công”, “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”, “Bám thắt lưng địch mà đánh”, “Một tấc không đi, một ly không dời”, “Yêu xe như con, quý xăng như máu”… đã phát triển sâu rộng, có sức lan tỏa mạnh mẽ, đã động viên, khích lệ cán bộ, chiến sĩ vượt qua mọi hiểm nguy, sẵn sàng hy sinh, chiến đấu, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược. Trước yêu cầu xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Phong trào Thi đua Quyết thắng tiếp tục có bước phát triển mới, đồng hành, gắn chặt với từng lĩnh vực công tác, luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, đặc điểm, tình hình hoạt động của mỗi loại hình cơ quan, đơn vị trong toàn quân được cán bộ, chiến sĩ tích cực hưởng ứng thực hiện và đạt được kết quả tích cực, tạo động lực tinh thần to lớn cho toàn quân hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, xứng đáng là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Dấu ấn Bác Hồ trên Báo Quân đội nhân dân

Trang nhất Báo Quân đội nhân dân số 369 ra ngày 13-8-1957 đăng trang trọng bức ảnh Hồ Chủ tịch thăm Chủ tịch Vi-hem-Pích (nước Cộng hòa dân chủ Đức).