Theo Washington Post, Ủy ban Thương mại liên bang Mỹ (FTC) và các nhóm gồm nhiều tổng chưởng lý bang đang chuẩn bị đệ đơn kiện chống độc quyền với Facebook vào đầu tháng 12 tới. Nguồn tin Reuters tiết lộ có thể sẽ có tới 41 bang, đứng đầu là New York, ký đơn kiện này. Theo các chuyên gia, đây là thách thức pháp lý lớn nhất mà Facebook từng phải đối mặt trong lịch sử gần 17 năm tồn tại của mạng xã hội lớn nhất hành tinh.

Facebook bị đặt dấu hỏi về việc độc quyền khi "gã khổng lồ" công nghệ này mua lại hai đối thủ Instagram và Whatsapp với giá hàng tỷ USD trong năm 2012 và 2014, giúp hãng này chống cạnh tranh, khiến người dùng không có nhiều lựa chọn thay thế.

leftcenterrightdel
Các "ông lớn" công nghệ từng nhiều lần bị cáo buộc liên quan tới tình trạng thao túng và độc quyền. Ảnh: BBC

Các nhà điều tra đã phát hiện ra những thay đổi của Instagram và Whatsapp kể từ khi được Facebook mua lại. Ví như với dịch vụ nhắn tin của Whatsapp, Facebook từng cam kết với người dùng sẽ duy trì sự độc lập của nền tảng này cũng như bảo vệ quyền riêng tư người dùng khi mua lại nó với giá 22 tỷ USD hồi năm 2014. Tuy nhiên, Facebook bị cáo buộc đã không tuân thủ cam kết vào những năm sau này khi tìm cách tích hợp dữ liệu người dùng với các dịch vụ khác trên mạng xã hội. Động thái gây tranh cãi này từ Facebook đã làm dấy lên những lo ngại mới về rủi ro quyền riêng tư.

Trong khi đó, mạng xã hội lớn nhất hành tinh cũng bị nghi ngờ kìm hãm sự cạnh tranh với việc mua lại mạng xã hội chia sẻ hình ảnh Instagram trị giá 1 tỷ USD, đồng thời đè bẹp một cách có chọn lọc các đối thủ bằng cách từ chối chia sẻ dữ liệu người dùng.

Các cơ quan giám sát chống độc quyền của Mỹ đang cân nhắc xem liệu các động thái của Facebook có khiến người dùng phải trải nghiệm dịch vụ kém hơn, ít được bảo vệ quyền riêng tư hơn, so với những gì họ từng được hưởng khi các công ty vẫn còn độc lập. Tổng chưởng lý New York Letitia James cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi sẽ tiếp tục sử dụng mọi công cụ điều tra để xác định xem các hành động của Facebook có cản trở cạnh tranh, giảm sự lựa chọn, hay gây rủi ro cho dữ liệu người dùng hay không”.

Nhóm “bộ tứ quyền lực” (gồm Facebook, Google, Amazon và Apple) từ lâu đã bị cáo buộc về tình trạng thao túng và độc quyền trong lĩnh vực công nghệ. Hồi đầu tháng 10 vừa qua, Hạ viện Mỹ đã tung ra hẳn một bản báo cáo hơn 400 trang, trong đó có những cáo buộc mạnh mẽ và gay gắt liên quan tới tình trạng thao túng và độc quyền của các "ông lớn" công nghệ. Theo đó, "ông lớn" Amazon chuyên bắt nạt, o ép các đối tác bán hàng. Facebook sẵn sàng nuốt chửng, bắt chước hoặc thậm chí tiêu diệt luôn đối thủ. Còn Google thì thao túng thị trường tìm kiếm và quảng cáo trực tuyến.

Đáng chú ý là những cáo buộc này không phải lần đầu xuất hiện và cũng không chỉ giới hạn trong phạm vi nước Mỹ. Cách đây không lâu, một nhóm gồm 165 công ty và các hiệp hội công nghiệp đã kêu gọi các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) có lập trường cứng rắn hơn với Google. Lý do họ đưa ra là hãng công nghệ này của Mỹ đang có hành vi cạnh tranh không công bằng khi thúc đẩy dịch vụ riêng trên chính công cụ tìm kiếm phổ biến của mình.

Với vị thế trên thị trường tìm kiếm trực tuyến, Google được cho là đã thao túng để đưa các kết quả có lợi cho hãng lên đầu trang tìm kiếm hoặc hạ thấp vị trí của các đối thủ. Thậm chí, nhiều công ty cho biết, họ phải nộp nhiều tiền hơn cho Google để có thể đẩy quảng cáo của mình lên vị trí dễ nhìn.

Những cáo buộc trên được đưa ra trong bối cảnh Google cũng đang vướng vào một vụ kiện chống độc quyền lớn nhất trong nhiều thập kỷ khi ngày 20-10 vừa qua, Chính phủ Mỹ chính thức khởi kiện tập đoàn công nghệ này. Theo cáo trạng của tòa, có 11 bang tại nước Mỹ tham gia vụ kiện.

Trong thời đại kỹ thuật số, con người ngày càng có xu hướng hoạt động trực tuyến nhiều hơn, tốc độ phát triển nhanh chóng của những hãng công nghệ nổi tiếng không phải điều lạ. Cùng với vị thế ngày càng lớn của những hãng này, mối lo ngại về hành vi độc quyền phi cạnh tranh gây hại cho người tiêu dùng cũng ngày càng lớn. Nhiều chuyên gia cho rằng cần phải có những chính sách, quy định chống độc quyền hiệu quả hơn để phù hợp cho việc giám sát các "ông lớn" công nghệ, khôi phục lại sự cạnh tranh và cho phép một thế hệ mới các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể phát triển.

NGỌC HÂN