Tại cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian ở thủ đô Tehran ngày 25-6, ông Josep Borrell, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) cho biết, sau 3 tháng đình trệ, các bên sẽ nối lại đàm phán về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran, tên gọi đầy đủ là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA).

leftcenterrightdel
Ông Josep Borrell-Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) tại cuộc họp báo ở Tehran ngày 25-6. Ảnh: Getty Images 

Đây là chuyến thăm đầu tiên của Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của EU tới Tehran kể từ tháng 2-2020, trong nỗ lực cứu vãn thỏa thuận hạt nhân đang có nguy cơ không thể khôi phục. Chuyến đi được xem là nhân tố quyết định số phận của thỏa thuận JCPOA đang ở trong tình trạng mong manh nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, tại đây, ông Borrell cũng không làm được gì nhiều hơn ngoài việc đưa các bên trở lại bàn đàm phán trong những ngày tới, bao gồm phía Iran để tiếp tục tìm kiếm những tia hy vọng hiếm hoi. 

Cùng ngày, ông John Kirby, người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ nhấn mạnh, Washington vẫn tin tưởng về khả năng khôi phục thỏa thuận hạt nhân với Iran, đồng thời khẳng định Washington luôn đề cao tầm quan trọng của thỏa thuận hạt nhân lịch sử này và hy vọng Iran tuân thủ trở lại thỏa thuận.

 Về phần mình, Ngoại trưởng Iran Amir-Abdollahian xác nhận các cuộc đối thoại gián tiếp với Mỹ về khôi phục thỏa thuận JCPOA sẽ sớm được nối lại. Ông nhấn mạnh phía Iran sẵn sàng đàm phán trong những ngày tới và điều quan trọng là Tehran sẽ nhận được đầy đủ các lợi ích kinh tế của thỏa thuận JCPOA. Iran cũng sẽ nỗ lực giải quyết các vấn đề và bất đồng thông qua các cuộc đàm phán. Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Amir-Abdollahian cũng cho biết đã có cuộc thảo luận cụ thể và tích cực với ông Borrell về hợp tác giữa Iran và EU.

Ông Josep Borrell đánh giá cao thiện chí từ cả phía Iran và Mỹ ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, ông vẫn nhấn mạnh, các bên cần phải vượt qua những khó khăn về mặt chính trị để đạt được kết quả cuối cùng. Theo ông, những lợi ích kinh tế cho Iran, nếu đạt được thỏa thuận, không cần bàn cãi.

 Trong bối cảnh các vòng đàm phán hạt nhân liên tục thất bại như hiện nay, điều cần thiết nhất là các bước xuống thang từ các bên đàm phán, nhằm giải quyết những bất đồng cơ bản. Trong vòng đàm phán gần đây nhất tại Vienna (Áo) hồi tháng 3 vừa qua, Iran đưa ra một số điều kiện, trong đó có yêu cầu Mỹ đưa Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra khỏi danh sách tổ chức khủng bố, nhưng chỉ nhận được sự cự tuyệt của Washington, dẫn tới đàm phán tiếp tục bế tắc.

Theo Tổng thống Iran Ebrahim Raeisi, Iran sẽ không từ bỏ các cuộc đàm phán để gỡ bỏ những lệnh trừng phạt nhằm vào nước này. Các lệnh trừng phạt cần được gỡ bỏ càng sớm càng tốt. Mỹ và các nước châu Âu cần tuân thủ đầy đủ các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân 2015. Trong khi đó, cùng ngày 25-6, ông Ali Shamkhani, Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia Tối cao của Iran, tuyên bố Tehran sẽ tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân đến khi nào phương Tây thay đổi “cách hành xử". 

Trước đó, Reuters đưa tin, Iran đã bắt đầu lắp đặt các máy ly tâm tiên tiến tại một nhà máy làm giàu uranium dưới lòng đất. Theo một báo cáo của IAEA, hiện có sự gia tăng hoạt động hạt nhân ở Iran. Các chuyên gia của IAEA đã phát hiện dấu vết uranium ở 3 cơ sở hạt nhân mà Iran không khai báo. Ngày 9-6, Iran đã tắt các camera giám sát được Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) sử dụng để giám sát hoạt động tại các cơ sở hạt nhân quan trọng của nước này. Động thái này được cảnh báo có thể giáng một “đòn chí mạng” vào các cuộc đàm phán tìm cách hồi sinh thỏa thuận hạt nhân Iran.

Động thái cứng rắn của Iran được cho là cách để nước này tạo sức ép lên đối phương trên bàn đàm phán, tuy nhiên, tiền lệ đã chứng minh những động thái phô trương như vậy chẳng mang lại lợi ích gì. Hơn lúc nào hết, giờ là lúc cả Iran và Mỹ cũng như các đối tác đàm phán khác phải có các bước đi thực chất hơn để giải quyết những bất đồng để tránh cho các vòng đàm phán rơi vào nghịch lý càng đàm phán càng bế tắc thêm.

Truyền thông Iran đưa tin, cuộc đàm phán tới đây giữa Mỹ và Iran với sự điều phối của EU sẽ không diễn ra ở Vienna (Áo) do nó không diễn ra ở định dạng P4+1 như trước với việc Mỹ tham gia gián tiếp. Có tin đồn về khả năng cuộc đàm phán sẽ diễn ra ở một quốc gia gần với Iran trong vùng Vịnh.

XUÂN PHONG