Thế giới tuần qua: Chờ đợi tiến triển

1. Đại hội XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc

Ngày 18-10, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc (Đại hội XIX) đã chính thức khai mạc.

Theo kế hoạch, các đại biểu sẽ thảo luận Báo cáo chính trị do Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XVIII đệ trình, xem xét báo cáo công tác của Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Trung ương, thảo luận và thông qua dự thảo sửa đổi Điều lệ đảng, bầu Ban Chấp hành Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương khóa mới.

Đại hội XIX sẽ diễn ra trong 7 ngày, được xem là kỳ đại hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Trung Quốc đang đứng trước giai đoạn then chốt để hoàn thành mục tiêu xây dựng xã hội khá giả toàn diện, đẩy mạnh phát triển chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc.

Dư luận Trung Quốc và thế giới dành sự chú ý đặc biệt cho Đại hội lần này, nơi đề ra những quyết sách quan trọng cho phương hướng phát triển của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cho những năm tiếp theo.

2. Khủng hoảng chính trị ở Tây Ban Nha gia tăng

Dù 10 giờ sáng ngày 19-10 là hạn chót để chính quyền Catalonia ra thông báo rõ ràng về tuyên bố độc lập, thế nhưng lãnh đạo vùng này vẫn không chùn bước và úp mở tuyên bố: Catalonia không tuyên bố độc lập, nhưng có khả năng sẽ làm điều ấy, nếu Madrid "gia tăng áp lực".

Lập tức chính quyền Tây Ban Nha của Thủ tướng Mariano Rajoy thông báo sẽ họp khẩn vào ngày 21-10, để thông qua thủ tục đình chỉ quy chế tự trị của vùng Catalonia theo điều 155 trong Hiến pháp.

Theo giới phân tích, giải pháp đối đầu này bất lợi cho cả đôi bên. Phe đòi ly khai đang đẩy Catalonia vào một vùng bất định: kinh tế bị suy yếu, công luận bị chia rẽ giữa hai giải pháp, ra đi hay ở lại trong đại gia đình Tây Ban Nha. Về phía Madrid, việc rút lại quyền tự trị của Catalonia là một bài toán chính trị đầy rủi ro khi khơi dậy những hiềm khích và nghi kỵ của người dân Catalonia. Động thái trên sẽ làm cuộc khủng hoảng chính trị tồi tệ nhất nhiều thập kỷ đang diễn ra ở Tây Ban Nha thêm trầm trọng.

Nước này vừa trải qua 20 ngày đầy hỗn loạn. Cuộc trưng cầu dân ý hôm 1-10 cho kết quả 90% cử tri đi bỏ phiếu muốn Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha để trở thành một quốc gia độc lập. Dù vậy, tỷ lệ người đi bầu chỉ là 43%. Cộng đồng quốc tế đều bày tỏ hy vọng rằng Tây Ban Nha có thể tìm ra một giải pháp hợp hiến đối với cuộc khủng hoảng trên.

3. Malaysia nối lại tìm kiếm MH370

Ocean Infinity, một công ty thăm dò đáy biển của Mỹ, đã được chọn từ một số hồ sơ dự thầu để tiếp tục tìm kiếm MH370 trên cơ sở "không tìm thấy, không lấy tiền". Các chi tiết khác của thoả thuận không được tiết lộ.

Chuyến bay MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines chở theo 239 hành khách và phi hành đoàn biến mất ở Ấn Độ Dương ngày 8-3-2014, khi đang trên đường từ Kuala Lumpur đi Bắc Kinh, phần lớn hành khách là người Trung Quốc.

26 quốc gia đã chung tay tìm kiếm MH370 trong một chiến dịch có chi phí hơn 160 triệu USD, nhưng chiến dịch này đã bị đình chỉ vào tháng 1-2017 sau 1.046 ngày ròng rã mà không có kết quả.

Tuy nhiên, một báo cáo đã xác định khu vực rộng khoảng 25.000 km2 ở ngoài khơi bờ biển phía tây Australia "có khả năng cao" là nơi máy bay nằm ở đó. Công ty Ocean Infinity sẽ tập trung tìm kiếm tại khu vực này.

4. Tương lai cho thỏa thuận hạt nhân Iran

Ngày 13-10, Tổng thống Donald Trump đã lên tiếng đe dọa xé bỏ thỏa thuận hạt nhân ký giữa Iran và nhóm nước P5+1 và công kích mạnh mẽ Iran sau một thời gian quan hệ Mỹ-Iran đang dần dần ấm trở lại dưới thời Tổng thống Barack Obama.

Đây là dấu hiệu về khả năng Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận và áp đặt các biện pháp trừng phạt mới chống Iran, làm cho các nước khu vực Trung Đông và thế giới hết sức lo ngại.

Chiến lược mới của Mỹ chống Iran đã phân chia cộng đồng quốc tế thành hai nhóm: nhóm nước ủng hộ và nhóm nước chống lại chính sách của Washington đối với Tehran. Các nước đồng minh của Mỹ ở châu Âu đã đứng về phía Nga và cố gắng duy trì thỏa thuận. Trong khi đó Israel, A-rập Xê-út và một số nước A-rập có quan hệ không tốt với Iran đã ủng hộ quan điểm của chính quyền Mỹ.

Nhìn ở một khía cạnh khác, những tuyên bố cứng rắn và cường điệu hóa mối đe dọa an ninh từ Iran có thể là cách mà Washington ép Tehran thay đổi chính sách ngoại giao đối với các quốc gia khu vực, đặc biệt là trong cuộc xung đột tại Syria, Yemen và Iraq, đồng thời làm “yên lòng” đồng minh Israel và A-rập Xê-út. Bên cạnh đó, nó cũng khiến các quốc gia trong khu vực cảm thấy mất an toàn và tìm kiếm cách mua sắm trang thiết bị quốc phòng từ phía Mỹ.

Trước mắt, Quốc hội Mỹ có 60 ngày xem xét đề xuất rút nước này khỏi thỏa thuận và khôi phục lại các lệnh trừng phạt Tehran của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, dẫu cho quyết định cuối cùng của Mỹ là gì đi nữa, nó cũng sẽ mang đến thay đổi đáng kể cho cục diện khu vực Trung Đông thời gian tới.  

5. Philippines tuyên bố giải phóng hoàn toàn Marawi

Tổng thống Philippines Duterte khẳng định thành phố Marawi đã được giải phóng hoàn toàn khỏi tay nhóm phiến quân thân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, tuy nhiên vẫn duy trì tình trạng thiết quân luật trên đảo Mindanao cho đến khi tên khủng bố cuối cùng bị đuổi khỏi đất nước.

Tuyên bố của ông Duterte được đưa ra sau khi Isnilon Hapilon, thủ lĩnh nhóm Abu Sayyaf và Omar Maute, kẻ cầm đầu phiến quân Maute, hai nhóm phiến quân thân IS ở Marawi, bị tiêu diệt trong một chiến dịch tấn công của quân đội hôm 16-10.

Theo Bộ Quốc phòng Philippines, sau 148 ngày giao tranh, quân đội nước này đã tiêu diệt tổng cộng 824 phiến quân, giải cứu 1.771 con tin, thu giữ 827 súng. Tuy nhiên, giao tranh cũng khiến 162 binh sĩ chính phủ thiệt mạng và hơn 1.000 người bị thương.

Cuộc chiến kết thúc, Marawi được giải phóng, nhưng chính quyền Manila sẽ phải đối mặt với thách thức lớn để tái thiết thành phố. Chi phí dự kiến để xây dựng lại Marawi lên tới 50 tỷ Peso (tương đương hơn 22 nghìn tỉ đồng).

Miền Nam Philippines vẫn có nguy cơ trở thành cứ địa mới của IS khi tổ chức này bị các lực lượng quốc tế đẩy lùi khỏi Iraq và Syria.

6. Loạt đánh bom đẫm máu ở Somali

Cộng đồng quốc tế lên án loạt vụ đánh bom đẫm máu hôm 14-10 tại thủ đô Mogadishu của Somali, làm 230 người thiệt mạng và 288 người bị thương.

Đây là vụ tấn công đẫm máu nhất từ năm 2007 đến nay ở Somalia. Hiện trường vụ tấn công đầu tiên là ở nút giao K5, quận Hodan, nơi có các tòa nhà văn phòng của chính phủ, nhiều khách sạn và nhà hàng. 

Hiện vẫn chưa có lực lượng nào nhận là thủ phạm. Tuy nhiên, các vụ tấn công tại Mogadishu và nhiều thành thị khác của Somalia thường do nhóm al-Shabaab, có liên hệ với mạng lưới khủng bố al-Qaeda tiến hành.

Trong những năm gần đây, các tay súng al-Shabaab đã thất thủ ở nhiều nơi sau khi các lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên minh châu Phi (AU) và quân đội Chính phủ Somalia vào cuộc. Tuy nhiên, nhóm này vẫn thường tiến hành nhiều vụ xả súng và tấn công bằng lựu đạn hoặc bom tại thủ đô cũng như nhiều vùng khác hiện do chính phủ kiểm soát. Nhiều vụ tấn công nhằm vào các căn cứ quân sự, song cũng có những vụ nhằm vào dân thường.

VĂN HIẾU (tổng hợp)