Theo hãng thông tấn Ấn Độ PTI, tại khóa họp 77 của Đại hội đồng LHQ diễn ra ở New York (Mỹ) ngày 20-9 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã kêu gọi cải cách HĐBA LHQ, mở rộng thêm các thành viên thường trực mới để gia tăng tính đại diện cho cộng đồng quốc tế. Người đứng đầu nước Pháp nêu rõ: “Tôi mong muốn cải cách HĐBA. Để mang tính đại diện hơn, cơ quan này cần chào đón thêm các thành viên thường trực mới để có thể phát huy hết vai trò của mình, cũng như hạn chế việc lạm dụng quyền phủ quyết”.
Một số quốc gia khác trong đó có Mỹ, Nhật Bản, Đức cũng ủng hộ cải cách HĐBA LHQ. Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết, Tổng thống nước này Joe Biden có kế hoạch thúc giục cải tổ HĐBA LHQ tại khóa họp 77 của Đại hội đồng. Phát biểu với báo giới, ông Sullivan nêu rõ, Tổng thống Biden có thể sẽ đề xuất các biện pháp cải tổ HĐBA riêng với Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres và các quan chức khác, hoặc đề xuất công khai. Theo ông Sullivan, khả năng Tổng thống Biden sẽ nêu vấn đề cải tổ LHQ trong thời gian diễn ra khóa họp của Đại hội đồng LHQ.
    |
 |
| Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu tại khóa họp 77 của Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 20-9. Ảnh: Reuters |
Cùng ngày, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cũng lên tiếng kêu gọi cải tổ HĐBA LHQ, đồng thời thúc giục thế giới tái khẳng định tầm quan trọng của trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Phát biểu trước Đại hội đồng LHQ, Thủ tướng Kishida Fumio kêu gọi thảo luận các bước đi cụ thể nhằm cải tổ HĐBA LHQ. Ông Kishida cũng thúc giục các nhà lãnh đạo thế giới tận dụng Hội nghị thượng đỉnh của LHQ về Tương lai dự kiến diễn ra năm 2024, để khởi động các cuộc thảo luận toàn diện về cải tổ LHQ.
Theo un.org, HĐBA gồm 15 nước thành viên, trong đó có 5 nước ủy viên thường trực và 10 nước ủy viên không thường trực do Đại hội đồng LHQ bầu ra với nhiệm kỳ hai năm trên cơ sở phân chia công bằng về mặt địa lý và có tính tới sự đóng góp của những nước này cho tôn chỉ và mục đích của LHQ.
Theo Hiến chương LHQ, các nước thành viên LHQ trao cho HĐBA trách nhiệm chính trong việc giữ gìn hòa bình và an ninh quốc tế. Theo đó, HĐBA có thể áp dụng các biện pháp nhằm giải quyết hòa bình các tranh chấp, xung đột và khi cần thiết, có thể sử dụng các biện pháp, kể cả cưỡng chế và vũ lực, nhằm loại trừ các mối đe dọa, phá hoại hòa bình hoặc các hành động xâm lược.
Trong khi các cơ quan khác của LHQ chỉ có thể đưa ra quyết định mang tính khuyến nghị đối với chính phủ của các quốc gia thành viên, các quyết định và nghị quyết của HĐBA khi đã được thông qua đều mang tính chất ràng buộc và tất cả các thành viên của LHQ đều có trách nhiệm phải tôn trọng và thi hành.
Vấn đề cải tổ HĐBA LHQ thường được nêu ra mỗi khi thế giới đối mặt với một cuộc khủng hoảng mà trong đó xuất hiện các quan điểm trái chiều giữa các thành viên HĐBA. Trong số 15 thành viên của HĐBA, chỉ có 5 ủy viên thường trực gồm Mỹ, Anh, Nga, Pháp và Trung Quốc giữ quyền phủ quyết, cho phép họ ngăn chặn việc thông qua bất kỳ nghị quyết nào. Do vậy, nhiều quốc gia đã có ý kiến cho rằng, cần mở rộng HĐBA LHQ nhằm tăng cường tính đại diện công bằng giữa các khu vực, nhất là nhóm châu Phi, châu Á, Mỹ Latin và các nước đang phát triển. Tuy nhiên, việc mở rộng thành viên ra sao, quốc gia nào sẽ được lựa chọn vẫn là vấn đề còn tranh cãi.
Nhật Bản từ lâu đã bày tỏ mong muốn trở thành thành viên thường trực của HĐBA LHQ sau khi cải tổ. Tháng 6 năm nay, Tokyo đã được bầu làm thành viên không thường trực của cơ quan này lần thứ 12. Nhiệm kỳ của Nhật Bản sẽ kéo dài hai năm, bắt đầu từ tháng 1-2023.
Trong khi đó, Đức cũng không ít lần tỏ rõ mong muốn có chân trong HĐBA. Mới đây, Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã một lần nữa kêu gọi cải tổ HĐBA, đề xuất Berlin có ghế thành viên thường trực để có thể nâng cao vai trò, có trách nhiệm nhiều hơn trong tổ chức này.
Tuy nhiên, Nga từng nêu quan điểm ủng hộ kết nạp Ấn Độ, Brazil làm ủy viên thường trực HĐBA, song phản đối trao ghế này cho Nhật Bản và Đức. Nga kêu gọi mở rộng HĐBA LHQ dựa trên nguyên tắc đồng thuận, nhấn mạnh cần tăng tỷ lệ tham gia từ các quốc gia châu Phi, châu Á và Mỹ Latin, để cơ cấu này có thể phản ánh nguyện vọng của các dân tộc trên thế giới và trở nên dân chủ hơn.
HÙNG HÀ