Cuộc khủng hoảng tài chính đã lùi xa vào dĩ vãng, nhìn tổng thể, khu vực Đông Nam Á tiếp tục có một năm thắng lợi. Trên những tiền đề phát triển vững chắc, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã khởi động, sẵn sàng cho bước ngoặt lớn.

Xét về ngoại cảnh, 2006 chưa hẳn là năm hoàn toàn "thuận buồm, xuôi gió" cho ASEAN. Giá dầu thô có lúc vọt lên gần 80 USD gây sốc cho các nền kinh tế. Thị trường chứng khoán khu vực cũng lao đao vì yếu tố này. Nằm ở vị trí địa lý đặc biệt nên nhiều nước ASEAN cũng phải hứng chịu nhiều thảm họa thiên nhiên. Từ vụ động đất ở Y-o-gy-a-ka-ta, In-đô-nê-xi-a, đến những cơn cuồng phong quét từ Phi-líp-pin sang Việt Nam, cướp đi nhiều sinh mạng và giáng những cú đòn khá mạnh vào các nền kinh tế. Tuy nhiên, bằng sức bật của nội lực, cả khu vực có mức tăng trưởng đạt 5,4%, cao hơn mức trung bình của thế giới 5,1%. Trong đó, có nước tăng trưởng thuộc hàng đầu thế giới như Việt Nam 8,17%, Lào khoảng 7,5%.

Không chỉ riêng năm 2006, thời gian qua, ổn định chính trị - an ninh chính là cơ sở để Đông Nam Á duy trì được "thương hiệu" là khu vực năng động nhất thế giới. Năm qua, dù có biến động thượng tầng ở Thái Lan do cuộc đảo chính quân sự không đổ máu, âm mưu binh biến bị phá vỡ ở Phi-líp-pin, lộn xộn tại Đông Ti-mo hay những vụ đánh bom ở miền Nam Thái Lan, thì xu thế chủ đạo của khu vực vẫn là ổn định. 2006 là năm Việt Nam và Lào chuyển tiếp thế hệ lãnh đạo để tiếp tục dẫn dắt đất nước tiến nhanh trong công cuộc đổi mới vốn đã gặt hái được nhiều thành công. Tại Xin-ga-po, việc đảng cầm quyền thắng lớn trong bầu cử quốc hội đã tăng thêm sức mạnh cho Thủ tướng Lý Hiển Long lãnh đạo đất nước trong thời kỳ mới. Uy tín của Tổng thống In-đô-nê-xi-a Xu-xi-lô tăng cao trong năm qua nhờ xử lý tốt vấn đề A-chê. Ông Ba-đa-uy ngày càng củng cố vị thế tại Ma-lai-xi-a với những biện pháp cải cách hợp lý. Thế và lực của Thủ tướng Hun-xen cùng Đảng Nhân dân Cam-pu-chia liên tục được nâng cao, tình hình chính trị nội bộ dần đi vào ổn định.

Mỗi thành viên, với vai trò là một miếng ghép trong bức hình tổng thể ASEAN đã gắng hết sức mình để tạo một bức tranh đẹp. Và ASEAN, như một khối cũng đang nỗ lực hết mình để hiện thực hóa ước mơ lớn - một Cộng đồng Đông Nam Á. Để góp phần thúc đẩy du lịch và giao thương giữa các nước, quan trọng hơn là tạo dựng ý thức cộng đồng trong người dân các nước ASEAN, các nước đã ký kết "Hiệp định khung ASEAN về Miễn thị thực". ASEAN cũng đã nhất trí chính thức trao cho Đông Ti-mo quy chế quan sát viên của ASEAN và hoan nghênh nước này tham gia vào một số lĩnh vực hợp tác chuyên ngành của ASEAN.

2006 là năm làm việc cật lực của Nhóm những người nổi tiếng (EPG). Được thành lập từ tháng 12-2005, với trách nhiệm nghiên cứu xây dựng dự thảo Hiến chương ASEAN, tháng 12-2006, EPG đã công bố một loạt khuyến nghị về Hiến chương ASEAN. Đáng chú ý là việc thành lập Hội đồng ASEAN để thay thế Hội nghị Cấp cao ASEAN như tổ chức cao nhất của Hiệp hội. Hội đồng ASEAN sẽ có quyền trừng phạt, trong đó có việc khai trừ hoặc cảnh cáo đối với các thành viên. Theo lịch trình, EPG sẽ trình bản dự thảo tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Xê-bu vào trung tuần tháng giêng năm nay để các nhà lãnh đạo xem xét. Với việc ra đời của Hiến chương, đồng nghĩa với sự thể chế hóa, nhiều người đang chờ đợi bước phát triển quan trọng nhất của ASEAN kể từ khi thành lập năm 1967.

ASEAN vẫn tỏ rõ sức hấp dẫn của mình. Ngày 25-8-2006, tại Cu-a-la Lăm-pơ, Mỹ và ASEAN đã ký Hiệp định khung về đầu tư và thương mại (TIFA). Đây được đánh giá là bước ngoặt để tiến tới một hiệp định thương mại tự do (FTA) toàn phần giữa Mỹ và ASEAN. Tại lễ ký kết, phía Mỹ nhận xét rằng, ASEAN có các lợi thế chiến lược tiềm tàng trong nền kinh tế, chính trị toàn cầu. Vị trí của ASEAN là cửa ngõ vào đại lục châu Á, là cầu nối giữa Đông Á và Nam Á, một thị trường tiêu dùng khổng lồ với 560 triệu dân. Hay nói cách khác ASEAN xứng đáng có vị trí hạt nhân trong các quan hệ hợp tác liên khu vực. Thực tế, các FTA giữa ASEAN với Trung Quốc, Hiệp định khung giữa ASEAN và Hàn Quốc, ASEAN và Nhật Bản, ASEAN và Ấn Độ đã cho thấy sự hấp dẫn đó của ASEAN. ASEAN trong năm qua cũng không dưới một lần thể hiện vị trí trung tâm trong các mối quan hệ liên khu vực bằng việc khẳng định vai trò của mình trong tiến trình hợp tác ASEAN+3, rồi xây dựng Cộng đồng Đông Á.

Từ năm 2007 nhìn lại năm cũ, ASEAN không thể không tự hào vì những gì đã làm được. Với quyết tâm cao, ASEAN đang tiến nhanh và đúng hướng tới mục tiêu một cộng đồng.

BẢO TRUNG