Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, xã Phan Tây Hồ xây dựng thành các làng chiến đấu liên hoàn, là nơi đặt căn cứ bí mật của Huyện ủy Tiên Lữ và nhiều cơ quan, đơn vị khác. Biết được điều đó, giặc Pháp và tay sai đã lập nhiều đồn bốt, tháp canh để tiến công tiêu diệt, lùng sục, truy bắt những người cộng sản nơi đây. 

Trận càn rạng sáng 4-9-1950, quân Pháp cùng tay sai vào các xóm lùng sục cán bộ Huyện ủy Tiên Lữ và bộ đội đang trú ẩn tại thôn Giai Lệ. Sau khi bắn chết một số bộ đội và du kích, chúng bắt được ông Nguyễn Văn Phồn. Biết ông vừa ngụy trang các hầm bí mật ở trong xóm về, chúng tiến hành tra tấn nhưng ông nhất quyết không khai.

Đóng đinh dài hơn 10cm vào đầu gối và vai là một trong những hình thức tra tấn của chế độ thực dân, đế quốc xâm lược đối với các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt giam tại Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam-Phú Quốc (gọi tắt là Trại giam Phú Quốc) ở thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang (nay là đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang). Ảnh minh họa: qdnd.vn

Bà Nguyễn Thị Chung kể lại: "Để lấy thông tin và khủng bố tinh thần nhân dân, chúng dùng cực hình tàn khốc, xẻo thịt, chặt 2 cánh tay, cắt gân, lột da thịt hai bắp chân, cắt gót chân... nhưng không lung lạc được tinh thần, ý chí người chiến sĩ cách mạng. Sự hy sinh anh dũng của ông Nguyễn Văn Phồn khiến nhân dân vô cùng căm phẫn trước tội ác của kẻ thù. Từ đây, ý chí giết giặc, giải phóng cho quê hương, đất nước ngày càng sục sôi trong lòng nhân dân địa phương.

Ngoài ra, trong lúc lùng sục, địch phát hiện được hầm của 4 dân quân du kích làm nhiệm vụ bảo vệ Huyện ủy Tiên Lữ. Tại đây, ông Vũ Văn Tải dùng gậy tre đánh bị thương 1 lính Pháp, 2 lính ngụy, nhưng do quân số chúng đông, lại có vũ khí áp đảo nên đã bắt được ông Vũ Văn Đổ và Vũ Văn Tải. Chúng mang hai anh em ông ra sân đình tra tấn hòng tìm ra các hầm bí mật. Bị tra tấn dã man nhưng các ông nhất quyết không khai. Chúng bắn chết ông Vũ Văn Đổ, bắt dân khiêng ông Vũ Văn Tải về bốt La Tiến và tra tấn cho đến chết mà không lấy được thông tin gì.

Sự hy sinh của các ông Nguyễn Văn Phồn, Vũ Văn Tải, Vũ Văn Đổ được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Lệ Xá ghi vào sử sách. Các ông là những tấm gương quả cảm, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ Huyện ủy Tiên Lữ, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.                                                             

NGÔ VĂN BỈNH

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.