Chiến thuật vận động tiến công trong trận Cốc Xá - điểm cao 477

Để đánh thắng địch, vấn đề quan trọng trước hết là phải nắm rõ ý đồ của địch để tìm cách đối phó kịp thời, hiệu quả. Sau trận Đông Khê (đợt 1) và chuyển sang đợt 2 chiến dịch được hơn một tuần, không thấy viện binh địch lên Đông Khê, Bộ chỉ huy chiến dịch lên kế hoạch tiếp tục tiến công Thất Khê để kéo quân địch ra ứng viện. Khi ta đang chuẩn bị tiến công thì địch sử dụng một binh đoàn, do Trung tá Le Page chỉ huy, từ Thất Khê hành quân lên Đông Khê. Do địch hành quân bất ngờ, ta nắm không chắc nên bỏ lỡ thời cơ tiêu diệt chúng. Trên đường binh đoàn địch hành quân, bộ đội ta kịp thời đánh chặn ở các khu vực Khâu Áng, Khâu Luông, Tróc Ngà, Nà Mục, gây cho chúng một số thiệt hại, buộc phải rút chạy về Cốc Xá.

Phút nghỉ ngơi của bộ đội ta giữa hai trận đánh trong Chiến dịch Biên giới năm 1950. Ảnh tư liệu

Trong lúc đang tiến công Binh đoàn Le Page, ta nhận được tin một binh đoàn do Trung tá Charton chỉ huy, rút từ thị xã Cao Bằng qua Quang Kiệt để về điểm cao 477, hòng hợp quân với Binh đoàn Le Page ở Cốc Xá rồi tiến về Thất Khê. Phán đoán được ý đồ của địch, Bộ chỉ huy chiến dịch hạ quyết tâm: Tạm ngừng tiến công Thất Khê, nhanh chóng tổ chức lực lượng đánh địch ở Cốc Xá-điểm cao 477 thuộc xã Đức Xuân, huyện Đông Khê (nay thuộc xã Đông Khê, tỉnh Cao Bằng).

Sau khi nghiên cứu kỹ địa hình, được sự chỉ đạo của cấp trên, Bộ chỉ huy chiến dịch giao nhiệm vụ cho Đại đoàn 308, trực tiếp sử dụng Trung đoàn 36 (thiếu Tiểu đoàn 84) được tăng cường Tiểu đoàn 154 (Trung đoàn 209), nhanh chóng bao vây tiêu diệt Binh đoàn Le Page tại Cốc Xá; Trung đoàn 209 đánh chặn Binh đoàn Charton từ Nậm Nàng về điểm cao 477. Kế hoạch của Đại đoàn 308 là nhanh chóng cơ động lực lượng, bao vây tiêu diệt Binh đoàn Le Page ở khu vực Cốc Xá, trước khi Binh đoàn Charton về đến điểm cao 477, sau đó tập trung lực lượng tiêu diệt Binh đoàn Charton tại điểm cao 477, tạo thế chia cắt giữa điểm cao 477 và Cốc Xá, không cho hai binh đoàn địch gặp nhau.

Với quyết tâm tiêu diệt Binh đoàn Le Page trước, đồng thời kiềm chế Binh đoàn Charton, ta đã tạo được thời cơ và điều kiện tập trung lực lượng, vừa tạo được thế trận chia cắt có lợi cho ta, phá thế co cụm của địch, vừa tạo nên sức mạnh đúng lúc, hợp lý để tiêu diệt từng binh đoàn địch. Đây là quyết định chính xác, thể hiện Bộ chỉ huy chiến dịch chuyển hóa thế trận kịp thời, nhằm hạn chế mặt mạnh, khoét sâu điểm yếu của từng binh đoàn địch để đánh chúng là táo bạo và có cơ sở khoa học.

Trong trận Cốc Xá-điểm cao 477, ta và địch đều cơ động, Bộ chỉ huy chiến dịch đã vận dụng nhiều hình thức chiến thuật, nhiều thủ đoạn chiến đấu để tiêu diệt địch. Ở trận Cốc Xá, địa hình hiểm trở, địch sơ hở, chủ quan, ta kịp thời tổ chức bố trí lực lượng hình thành thế trận bao vây Binh đoàn Le Page từ các hướng: Đông (hướng chủ yếu), Bắc, Nam (hướng thứ yếu) và chốt chặn không cho địch từ Cốc Xá chạy sang điểm cao 477. 17 giờ ngày 5-10-1950, bộ đội ta nổ súng tiến công từ các hướng, đập tan nhiều đợt phản kích của địch, khép dần vòng vây, đồng thời một mũi luồn sâu chiếm điểm cao, bất ngờ đánh xuống làm rối loạn đội hình địch, làm chủ trận địa và chuyển sang truy kích. Đến chiều 8-10, ta diệt và bắt hầu hết quân địch ở Nà Cao, số còn lại chạy sang điểm cao 477 cũng bị ta tiêu diệt.

Trận đánh điểm cao 477, nắm được ý đồ hội quân của hai binh đoàn địch chờ quân cứu viện từ Thất Khê lên, ta kịp thời tổ chức lực lượng bao vây điểm cao và lực lượng đón lõng ở Bản Ca. 7 giờ ngày 7-10, bộ đội ta đánh chặn địch ở khu vực giữa điểm cao 477 và Cốc Xá, phối hợp chặt chẽ với các tiểu đoàn trên các hướng Tây Nam, Đông Bắc và Bắc cùng vận động, tiến công mạnh vào đội hình Binh đoàn Charton. Bị đánh bất ngờ, quân địch chạy về Bản Ca bị ta chặn đánh. Đến chiều cùng ngày, toàn bộ Binh đoàn Charton bị ta tiêu diệt, bị thương và bị bắt.

Điểm nổi bật của trận Cốc Xá-điểm cao 477 là ta sử dụng lực lượng quy mô lớn (đại đoàn tăng cường) vận động tiến công hai binh đoàn mạnh của địch. Trong quá trình vận động, toàn bộ lực lượng của ta đã hình thành các bộ phận chặn đầu, khóa đuôi (tạo thế), trong đó bộ phận chủ yếu làm nhiệm vụ tiêu diệt địch ở khu quyết chiến (Cốc Xá)... Các bộ phận này đã hình thành thế bao vây đội hình quân địch trên cả 4 mặt. Trong quá trình vận động, đội hình của từng đại đội, tiểu đoàn, trung đoàn đều hình thành hai thê đội, nên đã nhanh chóng giải quyết từng tình huống ngoài dự kiến, tiêu diệt cả hai binh đoàn địch.

Chủ động giành thế trận, bố trí lực lượng hợp lý, liên tục tiến công tiêu diệt gọn từng bộ phận quân địch, tiến tới loại khỏi vòng chiến đấu hoàn toàn hai Binh đoàn Le Page và Charton, đây là thành công của Bộ chỉ huy chiến dịch chỉ đạo tác chiến vận động tiến công, đồng thời là trận then chốt quyết định, góp phần tạo nên thắng lợi to lớn của Chiến dịch Biên giới. Đây cũng là tiền đề cho một hình thức chiến thuật mới phát triển: Chiến thuật vận động tiến công của Quân đội ta tiếp tục được kế thừa, vận dụng sáng tạo, linh hoạt, tiêu diệt gọn từng đơn vị quân địch, giành thắng lợi to lớn trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.