Ngày 18-10-1972, ở Nam Lào, địch đồng loạt đổ quân hòng chiếm lại thị xã Saravane và các thị trấn Paksong, Tha Teng... Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 19, Sư đoàn 968, Quân khu 4 thực hiện nhiệm vụ bảo vệ thị xã. Mặc dù chiến đấu kiên cường, dũng cảm nhưng do chênh lệch lực lượng, gạo, đạn cũng đã hết nên buộc Ban chỉ huy Tiểu đoàn lệnh cho bộ đội vượt sông Sê Đôn về phía Đông thị xã.

Chiều 26-10, địch chiếm được thị xã Saravane. Ngày 31-10, Sư đoàn 968 nhận lệnh của cấp trên: “Tiến công giải phóng thị xã Saravane trước ngày 16-11. Diệt một bộ phận sinh lực địch. Đẩy địch ra khỏi thị xã”.

leftcenterrightdel
Cựu chiến binh Đại đội 32 tham quan Bảo tàng Đường Hồ Chí Minh. 

Saravane là thị xã nhỏ nằm bên bờ sông Sê Đôn, có sân bay và chỉ cách đường chiến lược Tây Trường Sơn khoảng 10km. Đêm 13-11, trong đội hình Tiểu đoàn 84 (Sư đoàn 968), Đại đội 32 pháo cao xạ 23mm chúng tôi vượt sông Sê Đôn, chiếm lĩnh trận địa ở tại khu vực ngã ba Na Đôn Khoảng, cách thị xã Saravane chừng 8km và làm công tác chuẩn bị chiến đấu. 5 giờ sáng 15-11, giờ G bắt đầu. Các lực lượng của Sư đoàn 968 được lệnh đồng loạt nổ súng.

Sau hơn một giờ phối hợp tiến công, ta đã làm chủ thị xã và khu vực sân bay. Thị xã Saravane hoàn toàn được giải phóng. Ngày 16-11, Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp gửi điện khen cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 968: “Đã cùng quân dân bạn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tại Saravane, phá tan âm mưu của địch trước lúc bạn bước vào thực hiện giải pháp chính trị về Lào”.

Đợt 1 của chiến dịch kết thúc. Đại đội 32 nhận lệnh hành quân từ hướng Tây Bắc sang hướng Đông Bắc thị xã Saravane và có mặt tại vị trí tập kết gần bản Na Bạc vào khoảng 5 giờ chiều 18-12. Ngay đêm hôm đó, cả đơn vị chúng tôi hầu như không ngủ vì căm giận giặc Mỹ khi nghe bản tin qua Đài Tiếng nói Việt Nam: “... lúc 19 giờ 50 phút hôm nay (18-12-1972), máy bay Mỹ đã ném bom rải thảm xuống Thủ đô Hà Nội-trái tim thiêng liêng của Tổ quốc”. Bởi lẽ, phần đông chiến sĩ trẻ trong Tiểu đoàn là những người con Hà Nội đã 3 mùa khô xa quê hương, đất nước, làm nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn Lào.

Nắm được tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị, đồng thời để biến căm thù thành hành động thiết thực, sau khi bàn bạc thống nhất giữa Tiểu đoàn trưởng Đàm Ngọc Sinh và Chính trị viên Tiểu đoàn Nguyễn Chí Long, đồng thời được cấp trên phê chuẩn, Ban chỉ huy Tiểu đoàn 84 đã phát động đợt thi đua, lập công bắn rơi nhiều máy bay Mỹ để chia lửa với Thủ đô Hà Nội và được các cán bộ, chiến sĩ trong Tiểu đoàn nhiệt thành hưởng ứng.

Để đáp ứng yêu cầu của chiến dịch, Bộ tư lệnh Đoàn 559 đã điều động thêm Tiểu đoàn 14 pháo cao xạ phối thuộc chiến đấu trong đội hình Sư đoàn 968. Như vậy, lúc này, ở mặt trận Saravane có hai tiểu đoàn phòng không và điều này khiến cán bộ, chiến sĩ chúng tôi thêm phấn khởi và càng quyết tâm lập công.

Trong những ngày đó, Đại đội 32 đã nổ súng chiến đấu nhiều trận với máy bay Mỹ và đều giành thắng lợi. Có hôm, máy bay địch tập trung phản ứng trận địa của Tiểu đoàn 14, Đại đội chúng tôi đã chi viện hiệu quả và bắn rơi 1 máy bay A-6A. Ngày hôm sau, chúng trực tiếp đánh vào trận địa Đại đội 32 nhưng do chúng tôi nổ súng mãnh liệt và chính xác nên buộc chúng phải né để tránh đạn và cắt bom tương đối cao, vì thế bom địch đều rơi chệch trận địa 100 đến 200m và kết quả là 1 máy bay F-4 bị Đại đội chúng tôi bắn rơi. Một buổi chiều, trời đã sẩm tối, khẩu đội tôi chuẩn bị thay lá ngụy trang thì bỗng nghe tiếng động cơ máy bay T-28. Khẩu đội trưởng Nguyễn Duy Khang lệnh về vị trí cấp 1.

Pháo thủ số 1 Bùi Thiện Tân và tôi là pháo thủ số 2 đã sẵn sàng. Tiếng máy bay rõ dần, sau khi lượn một vòng, chiếc thứ nhất nâng độ cao bổ nhào. Khi vừa bắn xong hai điểm xạ, bỗng thấy hai vật lạ rơi ra khỏi máy bay nhưng không nghe tiếng nổ. Hai vật đó quay tròn, khi gần tiếp đất thì nghe hai tiếng nổ nhỏ, rồi những quầng lửa bùng lên, lan rộng. Thì ra chúng thả bom cháy. Khi chiếc thứ hai bổ nhào, chúng tôi bắn hai điểm xạ dài và thấy một vệt khói đen kéo dài theo đuôi máy bay. Chiếc T-28 đó rơi ở gần bản NaKaSao cách thị xã Saravane 9km, được cấp trên công nhận là rơi tại chỗ (trong bán kính 10km). Đây là chiếc máy bay thứ 7 bị Đại đội 32 bắn rơi và là chiếc thứ 20 bị Tiểu đoàn 84 bắn rơi trong chiến dịch Saravane kể từ ngày 15-11-1972.

Bài và ảnh: LÊ AN KHÁNH