Hiện nay, mũ bảo vệ và kính hỗ trợ có màn hình riêng, với khả năng hiển thị nhiều thông tin khác nhau mang đến những ưu điểm rõ rệt. Chúng đơn giản hóa việc cung cấp thông tin và trao đổi dữ liệu, đồng thời giúp tăng hiệu quả của từng binh sĩ, đơn vị hoặc phương tiện chiến đấu. Những công nghệ như vậy đã được ứng dụng trong các dự án máy bay chiến thuật hiện đại và bây giờ chúng đang được đưa vào sử dụng trong lực lượng bộ binh.

Năm 2018, Mỹ triển khai dự án IVAS. Cho đến nay, một số giai đoạn thử nghiệm đã hoàn thành và dự kiến vào mùa hè 2021, một loạt sản phẩm IVAS sẽ được đưa vào dùng thử nghiệm trong quân đội nước này. Theo đó, hệ thống IVAS sẽ bổ sung cho các thiết bị hỗ trợ khác của lực lượng bộ binh và cho phép người lính quan sát xuyên thấu từ phía sau chỗ nấp, cũng như tiếp nhận bất kỳ thông tin cần thiết nào trên chiến trường.

Các giai đoạn phát triển của dự án

Trong những năm qua, quân đội Mỹ đã đánh giá triển vọng của các hệ thống tăng cường hình ảnh thực tế. Năm 2017, các thử nghiệm đã được thực hiện trên kính thử nghiệm FWS-1, với khả năng cung cấp hình ảnh "thông minh". Dự án sau đó tiếp tục được phát triển dưới một khái niệm tương tự.

Dự án IVAS bắt đầu triển khai đầu năm 2018. Trong 3 năm tiếp theo sau đó, các nhà phát triển đã lên kế hoạch và tiến hành thực hiện các thử nghiệm cần thiết và chuẩn bị cho ra đời một hệ thống đầy hứa hẹn phục vụ cho quân đội Mỹ.

leftcenterrightdel
Binh sĩ Mỹ với kính bảo hộ IVAS Capability Set 3. 

Năm 2021, dự án IVAS bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt và dự kiến sẽ giao những mẫu đầu tiên cho các đơn vị chiến đấu của quân đội Mỹ trong thời gian tới. Sự phức tạp của dự án và tình hình đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành công việc. Tuy nhiên, thời hạn của dự án vẫn được đảm bảo.

Lầu Năm Góc và một số nhà thầu thương mại đã tham gia vào việc phát triển hệ thống IVAS. Trong giai đoạn đầu, Microsoft cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các sản phẩm hoàn thiện và phần mềm tinh chế.

Theo đó, quá trình phát triển hệ thống IVAS mới được chia thành 4 giai đoạn. Mỗi thành viên trong số các nhà thầu tạo ra một mẫu mới hoặc đáp ứng các yêu cầu được chỉ định. Vào tháng 3-2019, quân đội Mỹ đã hoàn thành chế tạo 50 bộ IVAS Capability Set 1 - kính thực tế tăng cường thương mại Microsoft HoloLens 2, với phần mềm được thiết kế mới, bao gồm một camera ảnh nhiệt bổ sung và đi kèm với nhiều chức năng mới. Các thử nghiệm của nguyên mẫu nêu trên sau đó đã được tiến hành thêm.

Tháng 10-2019, Mỹ thử nghiệm lô 300 bộ IVAS Capability Set 2. Ở giai đoạn này, thiết bị thông tin liên lạc và định vị tiêu chuẩn của quân đội Mỹ đã được tích hợp vào hệ thống. Điều này giúp khả năng loại bỏ kết nối Wi-Fi.

Mùa hè 2020, dự án tiếp tục triển khai với các sản phẩm IVAS Capability Set 3, sau đó khoảng 600 bộ sản phẩm đã được chuyển giao. Hiệu suất của hệ thống đã thay đổi khi thiết kế kính và các thiết bị khác có tính đến hoạt động trong môi trường quân sự. Mùa thu năm 2020 diễn ra việc chuyển giao 1.600 bộ sản phẩm IVAS Capability Set 4. Các bộ sản phẩm này vẫn giữ nguyên trạng thái của nguyên mẫu, nhưng có hình dáng cải tiến hơn. Hệ thống IVAS Capability Set 4 đã vượt qua tất cả các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm và các yêu cầu quân sự cần thiết trước khi được đưa vào phục vụ. Theo dự kiến, các cuộc kiểm tra cuối cùng sẽ diễn ra trong năm nay, và sẽ quyết định tương lai của dự án.

Thiết bị nhìn xuyên thấu, tích hợp đa năng

Theo tiến trình phát triển của dự án, phiên bản nâng cấp của hệ thống IVAS có nhiều khác biệt rõ rệt so với kính thực tế tăng cường phiên bản thương mại. Hệ thống này bao gồm kính thực tế, bộ phận xử lý dữ liệu và giao tiếp điện tử, bảng điều khiển, cũng như hệ thống pin để cung cấp năng lượng.

leftcenterrightdel
Kính IVAS giúp người lính tăng khả năng nhận biết tình huống tác chiến. 

Trong quá trình tinh chỉnh và thích nghi để sử dụng trong quân đội, kính thương mại cơ bản đã có những thay đổi đáng kể. Về mặt cấu trúc, chúng gồm một phần của bộ máy ảnh thực hiện các mục đích khác nhau và là loại kính lớn với màn hình tinh thể lỏng trong suốt tích hợp. Một hệ thống dây đeo được gắn vào mũ bảo hiểm tiêu chuẩn. Những chiếc kính này tích hợp các chức năng bảo vệ khuôn mặt, camera âm thanh quang học và thiết bị nhìn ban đêm.

Nhiệm vụ chính của bộ phận điện tử là nhận tín hiệu từ camera và dữ liệu từ nguồn bên thứ ba, tiếp theo là xử lý và xuất hình ảnh cần thiết ra kính. Quá trình ngược lại cũng có thể xảy ra với việc truyền tín hiệu video từ kính sang người dùng khác. Ngoài ra, các phương tiện dẫn đường và hệ thống đánh giá tình trạng thể chất của quân nhân cũng được tích hợp vào thiết bị điện tử, nhằm đo các thay đổi về nhịp tim, nhiệt độ cơ thể.

Với sự trợ giúp của hệ thống IVAS, chỉ huy đơn vị hoặc sở chỉ huy quân đội Mỹ có thể liên tục theo dõi vị trí và tình trạng của từng binh sĩ trực thuộc, thông qua một UAV trinh sát tích hợp. Chỉ huy đơn vị cũng có thể yêu cầu xem hình ảnh từ camera của một người lính cụ thể hoặc cung cấp cho họ những hình ảnh cần thiết.

Nhiệm vụ chính của IVAS là tăng khả năng nhận biết tình huống của lính bộ binh. Khi di chuyển trên xe bọc thép, máy bay chiến đấu, họ có thể nhận tín hiệu từ camera bên ngoài của hệ thống và theo dõi tình hình xung quanh mà không cần rời khỏi khu vực được bảo vệ. Điều này làm đơn giản hóa việc phát hiện kịp thời các mối đe dọa đối với lực lượng bộ binh hoặc phương tiện chiến đấu, đồng thời đảm bảo an toàn chiến đấu. Sau khi di chuyển ra khỏi xe, binh lính sẽ có thể ẩn nấp sau xe bọc thép hoặc các vật thể khác, nhưng vẫn có khả năng quan sát tình hình xung quanh.

Kính có thể hiển thị tín hiệu video từ ống ngắm "thông minh" của vũ khí cầm tay hoặc từ UAV. Trong trường hợp này, người lính không cần mang theo nhiều thiết bị khác nhau với màn hình riêng, bởi vì chúng sẽ được thay thế bằng hệ thống IVAS tích hợp nhiều chức năng khác nhau.

Triển vọng của IVAS

Mùa hè năm 2020, các cuộc thử nghiệm đã bắt đầu trên hệ thống IVAS phiên bản thứ ba và thứ tư, được thực hiện với các yêu cầu khắt khe của quân đội Mỹ. Thử nghiệm được thực hiện trong các điều kiện khác nhau, giải quyết các vấn đề khác nhau. Các đơn vị của lực lượng mặt đất và lính thủy đánh bộ Mỹ tham gia vào đợt thử nghiệm này. Quá trình kiểm tra diễn ra ở cấp tiểu đội, trung đội và đại đội.

Các bài kiểm tra được thực hiện tại các khu liên hợp đào tạo và tại thực địa chiến đấu. Các tính năng của việc tích hợp IVAS với thiết bị quang điện tử của xe bọc thép và hoạt động trong các mạch khác cũng đã được thử nghiệm. Tháng 10-2020, với sự hỗ trợ của IVAS, một trong những nhiệm vụ huấn luyện chiến đấu khó khăn nhất là đánh chiếm hệ thống chiến hào của địch vào ban đêm đã được giải quyết.

leftcenterrightdel
Quân đội Mỹ sẽ đặt hàng khoảng 40.000 bộ kính IVAS. 

Các nhà phát triển cho rằng giai đoạn thử nghiệm hiện tại có tầm quan trọng đặc biệt đối với toàn bộ dự án. Việc sử dụng hệ thống IVAS, những người lính cung cấp các kỹ năng và điều kiện cần thiết hỗ trợ đắc lực trong môi trường chiến đấu khắc nghiệt. Dựa trên kết quả của thử nghiệm, các báo cáo chi tiết đã được nêu ra.

Tháng 7-2021, hệ thống IVAS dự kiến bắt đầu thử nghiệm trong các đơn vị quân đội Mỹ. Ngay sau đó, trước khi kết thúc năm tài chính 2021, đơn vị bộ binh đầu tiên của nước này sẽ được trang bị đầy đủ các hệ thống IVAS mới. Sau đó, tất cả các thủ tục cần thiết sẽ được hoàn thành và IVAS sẽ chính thức được chấp nhận đưa vào sử dụng.

Theo kế hoạch hiện tại, quân đội Mỹ sẽ đặt hàng khoảng 40.000 bộ IVAS và trang bị cho một số đội hình lớn của lục quân và thủy quân lục chiến. Tổng kinh phí của kế hoạch mua sắm này là 1,1 tỷ USD (khoảng 27.500 USD/bộ). Tháng 12 năm ngoái, Quốc hội Mỹ đã cắt giảm ngân sách 230 triệu USD cho việc mua sắm vũ khí, điều này có thể ảnh hưởng đến tốc độ sản xuất và sử dụng hệ thống IVAS.

Theo các chuyên gia, 40.000 hệ thống IVAS sẽ không đủ để trang bị cho toàn bộ lực lượng bộ binh Mỹ. Do đó, các đơn đặt hàng mới có thể đang được mong chờ. Ngoài ra, các lực lượng vũ trang khác như lực lượng đặc nhiệm sẽ quan tâm đặc biệt đến hệ thống IVAS hiện đại này.

Lầu Năm Góc dự kiến sẽ sớm hoàn thành dự án IVAS và khởi động việc trang bị cho các đơn vị bộ binh. Tuy nhiên, thời điểm chính xác cho việc bắt đầu giao hàng và đạt được trạng thái sẵn sàng chiến đấu hoàn toàn, cũng như khối lượng đơn đặt hàng cuối cùng và giá thành của chúng vẫn còn là vấn đề cần làm rõ. Với sự phức tạp của dự án và chi phí cao của các mẫu thử nghiệm, những kỳ vọng về hệ thống IVAS dành cho người lính, cũng như việc sản xuất hàng loạt sản phẩm này sẽ trở nên tốn kém và mất thời gian hơn so với kế hoạch ban đầu.

MINH TUẤN (theo Topwar)