Nhà du hành V.Go-rơ-bát-cô - Người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam

Chuyến bay lịch sử

Ông Vích-to Go-rơ-bát-cô sinh ngày 3-12-1934 và lớn lên tại miền Bắc Cáp-ca-dơ nước Nga. Nuôi niềm đam mê đối với ngành hàng không vũ trụ, V.Go-rơ-bát-cô gia nhập Hồng quân Liên Xô năm 1952, được cử tham gia trường huấn luyện phi công, tham gia khóa huấn luyện bay cơ bản tại Trường Hàng không quân sự số 8 đóng tại thị trấn Pác-lô-grát, nay thuộc U-crai-na, tốt nghiệp năm 1956 với cấp bậc Trung úy Không quân Liên Xô. Sau đó một năm, ông đạt cấp bậc phi công cao cấp. Năm 1960, ông tham gia đội du hành vũ trụ đầu tiên của Liên Xô. Ông V.Go-rơ-bát-cô đã từng ba lần bay vào vũ trụ trong các năm 1969, 1977 và 1980.

Trong chuyến bay cuối, vào ngày 23-7-1980, ông đã thực hiện chuyến bay thành công cùng nhà du hành vũ trụ đầu tiên của Việt Nam-Phạm Tuân trên con tàu Liên hợp 37 từ sân bay vũ trụ quốc tế Bai-cô-nua, trở về Trái Đất ngày 31-7-1980. Trong 8 ngày bay ngoài vũ trụ, hai nhà du hành vũ trụ đã thực hiện tổng cộng 142 vòng quanh quỹ đạo Trái Đất, tiến hành 30 cuộc thí nghiệm viễn thám hàng không, đo và xây dựng bản đồ độ ẩm đất vùng sông Hồng, chuẩn bị xây dựng Trạm mặt đất Hoa Sen phục vụ thông tin liên lạc qua hệ Intersputnik. Trong tình trạng không trọng lượng, hai nhà du hành vũ trụ cũng đã tiến hành các thí nghiệm về hòa tan các mẫu khoáng chất, các thí nghiệm cây trồng trên bèo hoa dâu… Ngoài ra, nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân còn tiến hành chụp ảnh Việt Nam từ quỹ đạo Trái Đất…

Chuyến bay trở thành sự kiện lịch sử trong đời sống nhân dân hai nước, ghi một mốc son mới vào sự phát triển tình hữu nghị truyền thống và sự hợp tác toàn diện Việt Nam-Liên Xô trước đây, cũng như đối với Liên bang Nga ngày nay. Chuyến bay đầu tiên này cũng là cơ sở ban đầu cho sự hợp tác về khoa học-công nghệ trong lĩnh vực vũ trụ của các nhà khoa học Việt Nam. 

Sau khi rời Chương trình không gian vào năm 1982, ông V.Go-rơ-bát-cô giảng dạy tại Học viện Kỹ thuật Không quân tại Mát-xcơ-va. Năm 1992, ông nghỉ hưu với quân hàm Thiếu tướng. Từ năm 1993, ông là Tổng giám đốc Tập đoàn AA&AL (Nga).

Với những đóng góp quan trọng cho ngành hàng không vũ trụ Nga, ông V.Go-rơ-bát-cô đã hai lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô. Ông cũng được Đảng và Nhà nước Việt Nam trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động Việt Nam và Huân chương Hồ Chí Minh.

Tự hào là bạn của một anh hùng Việt Nam

Sau khi nghỉ hưu, V.Go-rơ-bát-cô đã nhiều lần đến Việt Nam và trở thành người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam. Cách đây hai năm, ông V.Go-rơ-bát-cô trở lại đất nước hình chữ S đúng dịp hai nước kỷ niệm 35 năm chuyến bay vũ trụ Việt-Xô. Ông tâm sự rằng, cuộc đời đôi khi sắp đặt khiến ông ít có dịp gặp lại người anh em vũ trụ của mình-Phạm Tuân, nhưng mỗi cuộc gặp gỡ đều mang lại cho ông niềm vui vô cùng lớn.

Trong buổi giao lưu ngày 22-7-2015 tại Hà Nội, V.Go-rơ-bát-cô chia sẻ, khi được đề nghị cùng bay vào vũ trụ với Phạm Tuân, một anh hùng của Việt Nam, ông đã rất vui mừng và tự hào. “Phạm Tuân là người được đào tạo bài bản, được qua các trường đào tạo hàng không của Việt Nam và Liên Xô. Đặc biệt, tiếng Nga của ông rất tốt nên trong quá trình học và bay lên vũ trụ, chúng tôi không gặp phải khó khăn gì về ngôn ngữ. Tuy nhiên, cũng có những trục trặc nho nhỏ khi chúng tôi hạ cánh. Do cần ăng-ten bị cong gập xuống nên chúng tôi bị mất liên lạc. May mắn là sau một thời gian ngắn khắc phục, sự cố trên đã được xử lý”, ông V.Go-rơ-bát-cô cho hay. Ông V.Go-rơ-bát-cô nhấn mạnh thêm rằng, trong quá trình chuẩn bị, trong chuyến bay vào vũ trụ đó và kể cả sau chuyến bay, giữa ông và Phạm Tuân đã hình thành một mối quan hệ thân thiết. Mối quan hệ này đã kéo dài hơn 35 năm.

Ngày 17-5 vừa qua, sau một thời gian lâm bệnh, nhà du hành vũ trụ Liên Xô và Nga V.Go-rơ-bát-cô đã qua đời tại Mát-xcơ-va, hưởng thọ 83 tuổi. Theo kế hoạch, lễ tang của ông được cử hành vào hôm nay (19-5), theo giờ địa phương, tại Nghĩa trang quân sự Liên bang ở Mư-chi-si, ngoại ô Mát-xcơ-va. Dù V.Go-rơ-bát-cô không còn nữa nhưng tình bạn giữa ông và Phạm Tuân, giữa Việt Nam-Liên bang Nga vẫn luôn sống mãi trong lòng người dân mỗi nước.

Bài và ảnh: LINH OANH