Trong những năm qua, các dự án hạ tầng giao thông đầu tư theo phương thức PPP đã đóng góp vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Theo mục tiêu đặt ra, đến năm 2030, nước ta có 5.000km đường cao tốc, lĩnh vực hạ tầng giao thông đường bộ trong nước có dư địa phát triển rất lớn, mở ra nhiều cơ hội cho hoạt động đầu tư các dự án công trình giao thông theo phương thức đối tác công - tư (PPP).
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai các dự án PPP vẫn còn những bất cập cần được giải quyết kịp thời và triệt để, thể hiện sự quan tâm, hỗ trợ từ Nhà nước, tạo môi trường đầu tư bình đẳng, niềm tin cho các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính để họ tiếp tục tham gia vào công cuộc phát triển mạng lưới hạ tầng giao thông đất nước.
    |
|
Quang cảnh buổi tọa đàm về dự án PPP hạ tầng giao thông. Ảnh: BẢO LINH.
|
Vừa qua, Chính phủ đã có tờ trình gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất tháo gỡ vướng mắc cho 8 dự án PPP, hợp đồng BOT đã đưa vào khai thác, do không được thu phí hoặc doanh thu sụt giảm quá lớn, nhà đầu tư nguy cơ lâm vào phá sản. Trong đó có phương án chấm dứt hợp đồng trước hạn, thanh toán chi phí hợp pháp cho nhà đầu tư.
Theo ông Ngọ Trường Nam, Tổng giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, nhà đầu tư dự án hầm Đèo Cả, một trong 8 dự án gặp khó khăn, vướng mắc, dự án này gồm chuỗi hầm (hầm Đèo Cả, hầm Cổ Mã, hầm Cù Mông, hầm Hải Vân), sử dụng 7 trạm thu phí để hoàn vốn, trong đó có trạm trên cao tốc La Sơn - Túy Loan.
Dự án cao tốc La Sơn - Túy Loan dự kiến đi vào hoạt động từ năm 2018 nhưng bị chậm tiến độ, đồng thời, chính sách pháp luật thay đổi dẫn đến không thực hiện thu phí được. Từ năm 2018 đến nay nhà đầu tư không có nguồn tài chính bù đắp trong khi vẫn phải thực hiện trách nhiệm trả nợ. Chính phủ đề nghị bổ sung nguồn vốn ngân sách Nhà nước khoảng 2.280 tỷ đồng để hỗ trợ nhằm bảo đảm phương án tài chính cho dự án.
Một số dự án cũng gặp sụt giảm doanh thu quá lớn do không được thu phí, đơn cử như dự án BOT Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn), gồm 2 hợp phần là cải tạo nâng cấp Quốc lộ 3 và xây dựng tuyến Thái Nguyên - Chợ Mới, đưa vào sử dụng từ năm 2017. Do không được thu phí trên Quốc lộ 3, chỉ thu trên tuyến mới nên doanh thu thực tế đến tháng 8-2022 đạt 8,7% trên tổng phương án tài chính.
Một dự án khác cũng sụt giảm doanh thu nghiêm trọng là dự án cầu Văn Lang, cầu nối Việt Trì (Phú Thọ) và Ba Vì (Hà Nội). Ông Lê Minh Nghĩa, Giám đốc Công ty TNHH BOT Phú Hà, chủ đầu tư dự án cho biết, đưa vào khai thác năm 2019, dự án thu phí năm đầu tiên được 48% so với phương án tài chính, những năm sau càng thấp, năm 2021 chỉ đạt 28% do nhiều tuyến đường khác mở ra, phương tiện phân lưu sang đường mới, tỷ lệ xe ít hơn so với dự báo, tiền thu phí hiện chỉ đạt 30-35% tiền lãi phải trả ngân hàng.
Chia sẻ tại tọa đàm, ông Hồ Minh Hoàng, Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, cần nhìn nhận những lợi ích mà các dự án BOT đã mang lại, trong có việc xây dựng các tuyến đường, tạo thuận lợi cho đi lại của người dân, Nhà nước có công trình phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Khi dự án gặp vướng mắc, cần có sự chia sẻ trách nhiệm gồm nhà đầu tư, cơ quan quản lý Nhà nước, địa phương, các ngân hàng thẩm định cho vay vốn, các cơ quan liên quan. Quy định của pháp luật không thể tùy tiện thay đổi, trong trường hợp thay đổi phải đàm phán lại hợp đồng.
PGS, TS Chủ tịch Hiệp hội VARSI cho biết, các ý kiến tại tọa đàm là cơ sở cho các kiến nghị của hiệp hội với Chính phủ, các bộ, ngành để sớm tháo gỡ có kết quả, không chỉ giải cứu cho các dự án đang mắc kẹt, cứu các nhà đầu tư, không dẫn tới nguy cơ phá sản mà còn tạo niềm tin để huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội tham gia đầu tư theo phương thức PPP, đặc biệt với các công trình trọng điểm quốc gia và nhiều công trình quan trọng của địa phương.
MẠNH HƯNG