Xăng dầu dự trữ quốc gia còn bao nhiêu?

Thời gian qua, do đứt gãy nguồn cung ở một số nước có sản lượng xuất khẩu dầu lớn và do tác động của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, giá dầu thô tăng cao khiến giá xăng dầu thành phẩm cũng tăng chóng mặt. Trong khi đó, ở trong nước, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn-nhà máy cung ứng tới 35-40% sản lượng dầu cho thị trường trong nước gặp trục trặc. Đúng lúc thị trường xăng dầu trên cả thế giới căng thẳng, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn chỉ có thể hoạt động được tối đa 80% công suất, có thời điểm chỉ còn 55% công suất. Những thông tin bất lợi liên tiếp xuất hiện khiến thị trường xăng dầu ở một số địa phương gặp phen hoảng loạn. Nhiều cây xăng đồng loạt treo biển hết xăng, gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất của doanh nghiệp và đời sống sinh hoạt của nhân dân.

Cũng thời điểm này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức chất vấn tại Phiên họp thứ 9 với Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Vấn đề bảo đảm xăng dầu dự trữ tại thời điểm thị trường xăng dầu một số địa phương bị rối loạn cục bộ và số lượng xăng dầu dự trữ quốc gia thời điểm hiện tại để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đã được rất nhiều đại biểu Quốc hội và các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt ra với Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên.

Trả lời các câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, trước tình hình căng thẳng của thị trường xăng dầu thế giới và thực tiễn trong nước, ngay từ đầu tháng 1, Bộ Công Thương đã yêu cầu các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu phải nhập đủ sản lượng do thiếu hụt từ Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn để bảo đảm đủ nguồn cung cho thị trường trong nước. Theo số liệu của Hiệp hội Xăng dầu và số liệu báo cáo của các doanh nghiệp đầu mối thì tồn dư tại thời điểm giữa tháng 2 là 1,2 triệu khối, lượng sản xuất từ hai nhà máy lọc hóa dầu của nước ta là 900.000 khối và sản lượng nhập khẩu là 900.000 khối. Như vậy, tổng số xăng dầu của nước ta tại thời điểm đó là 3 triệu khối. Bình quân mỗi tháng nước ta tiêu thụ khoảng 1,8 đến 1,9 triệu khối. Với số xăng dầu như vậy đủ bảo đảm cung ứng cho thị trường đến hết tháng 3.

Lực lượng quản lý thị trường Hà Tĩnh tăng cường hoạt động kiểm tra hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn. Ảnh: VĂN TOẠI 

Trong tháng 3, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu vượt gấp đôi sản lượng bình thường, nhập ít nhất 1 triệu khối trong tháng 3 để bảo đảm nguồn cung không lúc nào thiếu cho thị trường trong nước.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, lượng dự trữ của chúng ta không lớn, thời gian dự phòng chỉ có thể kéo dài 5-7 ngày. Trong tương lai, phải nâng dự trữ quốc gia về mặt hàng xăng dầu gấp ít nhất hàng chục lần so với hiện nay thì mới bảo đảm được cho thị trường trong 1,5 tháng. “Tôi xin khẳng định rằng, kể cả trong mấy tháng đầu năm vừa rồi, chúng ta chưa bao giờ thiếu nguồn. Tôi đã chứng minh rồi, nhưng nó thiếu cục bộ là có, bởi vì nó đứt cục bộ trong một vài ngày nhưng bộ đã kịp thời điều động, gọi là chia sẻ nguồn cung từ những doanh nghiệp đầu mối này sang doanh nghiệp đầu mối khác, từ thương nhân này sang thương nhân khác”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Dự trữ quốc gia xăng dầu phải gửi ở... doanh nghiệp

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, theo Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP thì lúc nào các đầu mối kinh doanh xăng dầu cũng phải có lượng dự trữ lưu thông ít nhất là 20 ngày. Vấn đề đặt ra là khi Bộ Công Thương đi kiểm tra thì các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu có dự trữ lưu thông đúng quy định không? Các đầu mối này vừa làm dự trữ lưu thông, vừa làm dự trữ quốc gia, mà dự trữ quốc gia thì được hưởng ngân sách Nhà nước cho công tác bảo quản. Vậy có sự lẫn lộn giữa dự trữ quốc gia và dự trữ lưu thông của doanh nghiệp không? Nếu dự trữ quốc gia thì không thể nói 1-2 ngày mất nguồn cung là không có xăng bán được.

Liên quan đến chủ trương đấu giá hơn 100 triệu lít xăng dự trữ quốc gia mà Bộ Công Thương nêu ra, đại biểu Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) đặt vấn đề là khi đấu giá rồi, đã sử dụng nguồn dự trữ quốc gia này rồi, theo Luật Dự trữ quốc gia thì phải có nguồn để bù vào số dự trữ đã đấu giá này. Vậy phương án bù dự trữ này như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giải thích, do nước ta chưa có hệ thống kho riêng để dự trữ mặt hàng xăng dầu nên cơ chế hiện nay là xăng dầu dự trữ quốc gia được giao cho các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp đầu mối. Đây là điều bất hợp lý. Bộ Công Thương đang trong quy trình trình cấp có thẩm quyền xem xét thiết kế lại mô hình quản lý dự trữ quốc gia với mặt hàng xăng dầu và sẽ kiến nghị tăng dự trữ quốc gia với mặt hàng xăng dầu để bảo đảm cung ứng cho thị trường ít nhất trong vài tháng. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, nếu sớm có được cơ chế tách bạch giữa dự trữ quốc gia với dự trữ của các doanh nghiệp đầu mối thì việc kiểm tra, kiểm soát và vận hành mới tốt.

Về đấu giá 100 triệu lít xăng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, đây là lượng xăng RON92 dự trữ quốc gia, trong khi chúng ta đang chuyển đổi sang dự trữ xăng RON95 thay cho RON92. Vì thế, việc đấu giá này thực chất là chuyển đổi dòng sản phẩm dự trữ quốc gia sang dòng sản phẩm thông dụng hơn. Việc đấu giá này không liên quan đến việc hỗ trợ nguồn cung cho thị trường.

Bảo đảm an ninh xăng dầu như thế nào?

Đồng tình rằng xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh của người dân, doanh nghiệp và có ảnh hưởng rất lớn đến các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô, Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành cho biết, Chính phủ đã ban hành rất nhiều quy định để quản lý xăng dầu. “Chúng ta có thể khẳng định rằng, các công cụ pháp lý đủ điều kiện để chúng ta quản lý chặt chẽ, ổn định xăng dầu và bảo đảm cung ứng cho sản xuất, đời sống”, Phó thủ tướng Lê Văn Thành nói.

Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành khẳng định, nước ta vẫn có đủ lượng xăng dầu phục vụ cho sản xuất và đời sống. Chính phủ đã chỉ đạo Nhà máy Lọc dầu Dung Quất tăng công suất lên 105%. Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn cũng đã có cam kết trả nợ và phục hồi sản xuất. Cùng với đó, Bộ Công Thương đã giao cho các ngành, các nhà phân phối tăng nhập khẩu lên khoảng 2,4 triệu tấn. Như vậy, nước ta có thể kiểm soát để bảo đảm số dự trữ xăng dầu cho khoảng 2-3 tháng.

 “Hiện Chính phủ cũng đã làm việc trực tiếp với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam để khẩn trương triển khai xây dựng một nhà máy lọc dầu tại Vũng Tàu. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam cũng đã triển khai để có thể xong thủ tục đầu tư trong khoảng 10 tháng. Đây là một trong những giải pháp dài hơi mà chúng ta phải tiếp tục triển khai”, Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành nói.

Những giải pháp đang được các cơ quan chức năng triển khai và đẩy mạnh thực hiện để bảo đảm an ninh năng lượng quốc giá đối với mặt hàng xăng dầu. Tuy nhiên, theo chúng tôi, xăng dầu là mặt hàng rất đặc biệt. Việc “gửi” dự trữ quốc gia ở các doanh nghiệp chỉ là giải pháp tình thế trong bối cảnh nước ta chưa có hệ thống kho lưu trữ với mặt hàng này, cũng giống Chủ tịch Hồ Chí Minh trước đây đã chỉ đạo mua thóc lúa và gửi dự trữ tại chính nhà dân để cung cấp cho các cuộc kháng chiến trường kỳ giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước. Tuy nhiên hiện nay, tiềm lực của nước ta đã đủ mạnh, việc đầu tư xây dựng hệ thống kho lưu trữ xăng dầu là rất cần thiết và cần được triển khai càng sớm càng tốt. Có như vậy, chúng ta mới chủ động mua vào dự trữ trong lúc giá thị trường rất rẻ để phòng bị cho những lúc giá cả thị trường thế giới tăng cao, nguồn cung bị đứt gãy như hiện nay.

Khi có hệ thống kho dự trữ quốc gia về mặt hàng xăng dầu với quy mô có thể cung ứng trong vài tháng, đây sẽ là một công cụ bình ổn giá cực kỳ quan trọng, thay vì phải sử dụng tới công cụ thuế như hiện nay.

CHIẾN THẮNG