Ở nơi làm ra dược chất chống ung thư

QĐND - Ẩn sau chiếc cổng sắt luôn được bảo vệ hết sức nghiêm ngặt tại số 1, đường Nguyên Tử Lực, TP Đà Lạt (Lâm Đồng) là Viện Nghiên cứu hạt nhân (NCHN) Đà Lạt. 30 năm qua, đây là nơi duy nhất tại Việt Nam sản xuất các dược chất phóng xạ để chữa những căn bệnh hiểm nghèo như: ung bướu, ung thư, tuyến giáp…

Trước khi vào tham quan khu vực sản xuất, chúng tôi phải mặc quần áo bảo hộ và mang theo liều kế để kiểm tra mức độ an toàn phóng xạ. Dọc theo hành lang dài và hẹp là những căn phòng sạch sẽ, yên tĩnh, được cách ly nghiêm ngặt với bên ngoài bằng những bức tường bê tông dày, hết sức kiên cố. Các biển cảnh báo phóng xạ hiện diện khắp nơi tạo cảm giác e ngại. Hiểu được tâm trạng của chúng tôi, anh Lê Minh Tuấn, cán bộ Phòng Kế hoạch và Hợp tác quốc tế (Viện NCHN Đà Lạt) trấn an: “Yên tâm đi, ở đây, mọi thứ đã được kiểm soát!”.

Nhân viên Phòng sản xuất đồng vị (Viện NCHN Đà Lạt) điều khiển máy sản xuất sản phẩm I-131.

Trao đổi với chúng tôi, anh Trần Chí Viễn, kỹ sư Phòng Điều khiển lò, cho biết: Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt được xây dựng từ năm 1961 (do Mỹ xây dựng cho chế độ ngụy quyền Sài Gòn lúc đó - PV). Vỏ lò do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế, lò phản ứng TRIGA Mark II do Hãng General Atomic của Hoa Kỳ chế tạo. Lò bắt đầu hoạt động vào tháng 3-1963, đến năm 1968 thì ngừng hoạt động. Giai đoạn 1974-1975, toàn bộ các thanh nhiên liệu và kết cấu bên trong đã bị tháo dỡ đem về Mỹ. Sau năm 1975, được sự giúp đỡ của Liên Xô và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), ngày 20-3-1984, lò phản ứng bắt đầu vận hành trở lại. Hiện nay công suất của lò đạt 500kW, hoạt động 100 giờ/tháng, chức năng chính là phục vụ các nghiên cứu về vật lý hạt nhân, đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ hạt nhân trong đời sống, đặc biệt là sản xuất các đồng vị phóng xạ phục vụ mục đích y học”.

Các dược chất phóng xạ tại đây được chế tạo theo quy trình cơ bản như sau: Chiếu bia các đồng vị bền trên chùm hạt nơtron trong lò phản ứng. Sau đó, dược chất phóng xạ được tách chiết ra nhờ công nghệ hóa học và được bảo quản trong những thiết bị chuyên dụng để chuyển tới các bệnh viện. Hằng tháng, Trung tâm Sản xuất đồng vị phóng xạ (thuộc Viện NCHN Đà Lạt) sản xuất và cung ứng khoảng 30 Ci (đơn vị phóng xạ) cho 25 bệnh viện trong cả nước với 3 sản phẩm chủ lực gồm: Dung dịch và viên nang đồng vị phóng xạ I-ốt (I-131) dùng để chẩn đoán và điều trị các bệnh ung thư và tuyến giáp; tấm áp P-32 để điều trị các bệnh ngoài da; Tép-ni-xi-lin (Tc-99m) để chẩn đoán hình ảnh chức năng và bệnh lý của các cơ quan nội tạng. Các sản phẩm này đều được sản xuất dưới sự kiểm soát của IAEA, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và có giá thành chỉ bằng 1/2 so với sản phẩm tương tự nhập khẩu từ nước ngoài. Do thời gian bán rã của các dược chất phóng xạ thường ngắn, từ 6 đến 8 ngày, nên dược chất phóng xạ sản xuất tại trung tâm có thể đáp ứng ngay nhu cầu của các bệnh viện.

Thạc sĩ Dương Văn Đông, Trưởng phòng Sản xuất đồng vị phóng xạ, cho biết: "Hiện nay, dây chuyền công nghệ của trung tâm cho phép sản xuất từ 20 đến 50 Ci/mẻ và có thể đáp ứng nhu cầu toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, do công suất của lò phản ứng thấp nên một mẻ chúng tôi chỉ sản xuất được 2,5 Ci, mới chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu dược chất phóng xạ trong nước”.

Sản phẩm đồng vị phóng xạ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y học... Tuy nhiên, quá trình sản xuất các sản phẩm này khá phức tạp, thậm chí nguy hiểm bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể gây ra những hậu quả khôn lường. Vì vậy, ngoài kiến thức, kinh nghiệm, người làm công việc này cần có tính cẩn trọng, yêu nghề và cả sự dũng cảm. “Trong suốt 30 năm qua, chúng tôi luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ và tuyệt đối không để xảy ra bất cứ sai sót nào” - Thạc sĩ Dương Văn Đông tự hào khẳng định.