Liên quan đến khó khăn trong việc kiểm toán mục đích sử dụng vốn khi phát hành TPDN, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho biết: “Theo quy định hiện hành, có 3 cách thức xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp khi đầu tư vào TPDN. Thứ nhất, có chứng chỉ đầu tư, bằng cấp; thứ hai, là nhà đầu tư có mức thu nhập chịu thuế là 1 tỷ đồng trở lên và thứ ba là có danh mục chứng khoán được công ty chứng khoán xác nhận từ 2 tỷ đồng trở lên. Trong quá trình theo dõi thị trường, cách thức thứ ba có một số điểm hạn chế, chưa góp phần nâng cao chất lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp. Thậm chí có nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp chỉ đầu tư TPDN theo lãi suất chứ chưa xác định được mức độ rủi ro.

leftcenterrightdel
 Khách hàng giao dịch chứng khoán tại Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam.

Trong giai đoạn vừa rồi, thị trường TPDN nước ta có nhiều khó khăn, cùng với bức tranh kinh tế vĩ mô trên thị trường tài chính thế giới có những biến động. Cách thức xác định nhà đầu tư có danh mục đầu tư trị giá 2 tỷ đồng trong thời gian 180 ngày đang được Bộ Tài chính trình Chính phủ đề nghị hoãn đến ngày 31-12-2023. Mục đích là để những nhà đầu tư chưa tích lũy đủ thời gian 6 tháng vẫn có thể đáp ứng quy định này. Bộ Tài chính có nhiều phương án kiểm soát thị trường, cụ thể chỉ đạo các đơn vị chức năng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước quản lý, giám sát việc phát hành TPDN. Đồng thời thường xuyên có các khuyến cáo đối với các doanh nghiệp, tổ chức phát hành trong việc phát hành TPDN.

Bộ Tài chính thường xuyên khuyến cáo nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư chuyên nghiệp phải thực sự đánh giá được rủi ro khi đưa ra quyết định đầu tư. Trước khi mua TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư phải tự xác định mình đã đủ điều kiện, quy định là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp chưa. Bên cạnh đó, nhà đầu tư phải ký vào biên bản cam kết đã hiểu và nhận thức đầy đủ những rủi ro đối với trái phiếu mà doanh nghiệp phát hành trước khi đầu tư. Bộ Tài chính cũng khuyến nghị nhà đầu tư không nên nghe những tư vấn không đầy đủ, dẫn tới chỉ căn cứ vào lãi suất mà không quan tâm rủi ro của doanh nghiệp phát hành. Cần lưu ý, rủi ro của TPDN là rủi ro của doanh nghiệp phát hành chứ không phải rủi ro của đơn vị phân phối trái phiếu. Cụ thể là việc các tổ chức tín dụng phân phối TPDN thì họ chỉ làm dịch vụ phân phối, hưởng phí của doanh nghiệp phát hành, còn rủi ro thực sự thuộc về doanh nghiệp và TPDN không phải là tiền gửi tiết kiệm.

Đối với việc tăng cường tính công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm tự báo cáo về tình hình sử dụng vốn của các doanh nghiệp phát hành TPDN để cung cấp cho nhà đầu tư, tại các quy định hiện hành có yêu cầu các doanh nghiệp phát hành TPDN phải có báo cáo kiểm toán về tình hình sử dụng vốn từ khi phát hành. Nghị định số 65/2022/NĐ-CP có bổ sung thêm so với trước đây là báo cáo về tình hình sử dụng vốn phải được công ty kiểm toán xác nhận. Hiện nay, có trường hợp ngân hàng thương mại phát hành trái phiếu để đầu tư dự án hoặc tăng vốn cấp 2 của ngân hàng. Đối với việc phát hành trái phiếu cho dự án thì có thể kiểm toán mục đích sử dụng vốn, còn đối với việc huy động vốn để tăng vốn cấp 2 thì tuân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Các công ty kiểm toán sẽ căn cứ vào quy định đó để thực hiện các cuộc kiểm toán khi ngân hàng thương mại huy động tăng vốn cấp 2.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh, TPDN là lĩnh vực năng động, linh hoạt và cũng nhạy cảm. Do vậy, mong muốn nhận được sự chia sẻ thông tin từ các cơ quan báo chí, trên cơ sở đó, Bộ Tài chính sẽ bám sát diễn biến thị trường để có giải pháp xử lý kịp thời, hiệu quả, bảo đảm thị trường phát triển ổn định, tạo niềm tin trở lại cho nhà đầu tư; phát triển thị trường theo đúng định hướng chiến lược, bảo đảm an toàn hệ thống bởi nền kinh tế nước ta có độ mở rất lớn.

Gần đây, có tình trạng một số cá nhân chào mời mua chứng khoán trên nhóm mạng xã hội mà không thông qua công ty chứng khoán nào cả. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi lưu ý nhà đầu tư cần nâng cao kiến thức cảnh giác để không bị thiệt hại, lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nếu các nhà đầu tư đều có đầy đủ hiểu biết thì sẽ không có đất sống cho tội phạm lừa đảo. Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi mong muốn các cơ quan thông tấn, báo chí truyền thông rộng rãi để xã hội nắm được các hình thức lừa đảo và phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và cơ quan có liên quan để ngăn ngừa tình trạng này.

Bài và ảnh: NGUYỄN ANH VIỆT