Đổi mới sách giáo khoa – nên chọn phương án nào?

QĐND Online – Ngày 28-8, tại Hà Nội, Ủy ban Văn hóa Giáo dục -Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đã tổ chức Hội nghị tham vấn chuyên gia về Đề án đổi mới chương trình sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông.

Hệ thống giáo dục sẽ giữ nguyên như hiện nay

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Vinh Hiển cho biết, Bộ GD-ĐT rút lại phương án thay đổi về hệ thống giáo dục, tức là xin giữ nguyên hệ thống giáo dục phổ thông hiện nay (9 năm giáo dục cơ bản gồm: 5 năm tiểu học và 4 năm THCS + 3 năm THPT). “Trước đó có nhiều ý kiến đề nghị thay đổi như đề xuất của Bộ GD-ĐT (thêm 1 năm học ở bậc THCS). Tuy nhiên, qua phiên họp của Ủy ban quốc gia về đổi mới GD-ĐT, Hội đồng phát triển giáo dục và nhân lực cũng như nhiều ý kiến khác, Bộ GD-ĐT quyết định giữ nguyên như hiện hành”, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển nhấn mạnh.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

GS Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban văn hóa, giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội cho rằng, giáo dục phổ thông 9 năm là quá đủ. Học sinh học xong bậc THCS là hoàn tất chương trình cơ bản, có thể theo học nghề, học thêm một năm cũng không giải quyết vấn đề gì mà còn kéo theo nhiều vấn đề phát sinh như các trường THCS sẽ không đủ cơ sở vật chất trong khi các trường THPT lại thừa, phân bổ lại giáo viên… Cũng theo GS Đào Trọng Thi, Bộ GD-ĐT có lý khi muốn dành 2 năm học ở THPT hoàn toàn cho việc hướng nghiệp. Rõ ràng cấu trúc 10+2 đẹp, nhưng nếu tính về mặt ổn định, kinh tế thì phương án này không ổn. GS Đào Trọng Thi cũng cho rằng, Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội sẽ theo hướng giữ nguyên hệ thống giáo dục 12 năm như hiện nay với các năm học không thay đổi. "Nếu trình điều này ra Quốc hội, chắc chắn Quốc hội cũng sẽ bác", GS Đào Trọng Thi nhấn mạnh.

Đề xuất hai phương án sách giáo khoa

Vấn đề đa dạng hóa SGK và tài liệu dạy học (một chương trình, nhiều sách giáo khoa cho mỗi môn học, sách, tài liệu tham khảo); các điều kiện bảo đảm thực hiện chương trình, sách giáo khoa phổ thông mới sau năm 2015; quy trình, lộ trình biên soạn và triển khai chương trình SGK phổ thông đổi mới sau năm 2015 cũng được nhiều đại biểu, nhà giáo, nhà khoa học thảo luận sôi nổi tại hội nghị.

PGS, TS Trần Thị Tâm Đan, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, chương trình giáo dục phổ thông và SGK hiện hành đã đạt được những bước tiến bộ nhất định so với chương trình trước đây. Tuy nhiên, SGK giai đoạn 2002-2014 vẫn còn những vấn đề cần giải quyết trên tinh thần kế thừa và tiếp tục đổi mới cho giai đoạn sau 2015. Đề án đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông phải gắn với với nội dung, phương pháp và hình thức thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục theo phương pháp tích hợp ở bậc Tiểu học và THCS, phân hóa sâu ở cấp THPT, tạo điều kiện phát huy năng lực cá nhân, định hướng nghề nghiệp và chuẩn bị tốt cho học sinh ở bậc đại học.

PGS, TS Trần Thị Tâm Đan tán thành với phương án Bộ GD-ĐT chủ động tổ chức biên soạn đầy đủ một bộ SGK; đồng thời khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn các bộ SGK hoặc các cuốn SGK khác, nhất là SGK cho các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số.

Khi Bộ GD-ĐT đã khuyến khích viết SGK thì nên có cơ chế đối xử bình đẳng với các đơn vị, cá nhân biên soạn. Nếu Bộ cho phép biên soạn nhiều bộ SGK thì trường học sẽ có quyền chọn lựa sách giáo khoa của nhà xuất bản, tổ chức, cá nhân nào cũng là chuyện bình thường. Việc chọn lựa SGK nào hay, phù hợp với chương trình học sẽ do trường học quyết định. Còn phương án Bộ không chỉ đạo biên soạn SGK mà để cho các tổ chức, cá nhân đáp ứng nhu cầu biên soạn SGK là không thể thực hiện được vì Việt Nam chưa có kinh nghiệm để cho các đơn vị, cá nhân tự viết sách và có trách nhiệm đối với nội dung trong SGK.

Theo GS Phạm Đình Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ GD-ĐT thì chưa hiểu Bộ GD-ĐT sẽ làm thế nào về dạy và học phân hóa. Đề án theo hướng dạy tích hợp, phân hóa là sự phân hóa rất lớn, có ý nghĩa thời đại của giáo dục Việt Nam và thích ứng được với giáo dục thế giới. Vì thế phải chuẩn bị thật kỹ để làm tốt nội dung này.

PGS Văn Như Cương kiến nghị với Bộ GD-ĐT và Ủy ban Văn hóa-Giáo dục-Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội rằng, việc đổi mới chương trình SGK phổ thông nên được thực hiện đồng loạt từ lớp 1 đến 12, chứ không nên thực hiện manh mún, chắp vá, tránh thay đổi nhiều, gây xáo trộn trong giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh.

Tại Hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015 đã được trình bày một cách hệ thống, xác định rõ được những nội dung và định hướng đổi mới. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, trong tổ chức thực hiện, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học là hai yếu tố có vai trò quan trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến sự thành công của chương trình mới. Đồng thời, cần điều chỉnh, bổ sung có lộ trình chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo hướng cụ thể hơn, có tính thực hành cao hơn và nhẹ hơn; không đặt nặng vấn đề thay đổi toàn bộ SGK ngay một lúc gây lãng phí và khó bảo đảm chất lượng, mà tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân biên soạn dần từng quyển hoặc từng bộ SGK thay thế sách giáo khoa hiện hành…

 Bài và ảnh:VƯƠNG THÚY