Với quyết tâm cùng ngành thủy sản cả nước gỡ thẻ vàng IUU, chính quyền và ngư dân các tỉnh ven biển khu vực Đông Nam Bộ đang nỗ lực thực hiện giải pháp đồng bộ, cấp bách với hy vọng sớm gỡ được thẻ vàng của EC.

Nhiều giải pháp cấp bách, đồng bộ

Khu vực Đông Nam Bộ, mà chủ yếu là tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Thuận, có số lượng tàu cá khá lớn so với cả nước. Chỉ riêng tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã có 5.399 tàu được cấp phép, trong đó có 2.808 tàu cá khai thác vùng khơi. Tổng sản lượng khai thác thủy sản 6 tháng đầu năm 2022 đạt hơn 189 nghìn tấn, bằng 52% kế hoạch năm. Còn ở Bình Thuận, tính đến hết tháng 9, sản lượng khai thác hải sản toàn tỉnh đạt hơn 171 nghìn tấn, bằng 81% kế hoạch năm 2022... Kim ngạch hải sản xuất khẩu của các tỉnh đều tăng, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các địa phương. Do vậy, chính quyền và cơ quan chức năng hai tỉnh này rất quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU để sản lượng thủy, hải sản xuất khẩu tăng thêm.

Gần 99% tàu cá từ 15m trở lên ở Bình Thuận đã lắp thiết bị giám sát hành trình để thuận tiện quản lý. 

Ngay từ năm 2021, đặc biệt là những tháng gần đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã thành lập đoàn kiểm tra công tác triển khai, thực hiện nhiệm vụ, giải pháp khắc phục cảnh báo của EC về chống khai thác bất hợp pháp tại các địa phương trực thuộc. Nội dung kiểm tra khá toàn diện, bao gồm: Hồ sơ xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác; sản lượng thủy sản cập bến tại cảng cá chỉ định và nhật ký khai thác của các tàu cá cập cảng; truy xuất nguồn gốc thủy sản; biên bản ghi chép việc kiểm tra tàu cá cập cảng, rời cảng; sổ theo dõi tàu cá cập cảng, rời cảng; công tác vệ sinh, bảo đảm an toàn thực phẩm tại cảng cá... Bà Phạm Thị Na, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết: Sở phối hợp với Bộ đội Biên phòng, Kiểm ngư, tiến hành kiểm tra chặt chẽ cả về phương tiện, thủ tục, con người, điều kiện vệ sinh môi trường... để kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm minh những trường hợp sai phạm; kiểm tra đột xuất các cảng cá đồng thời khẩn trương triển khai những giải pháp cấp bách, quyết liệt, hy vọng gỡ thẻ vàng IUU trong thời gian tới.

Tại tỉnh Bình Thuận, Ban chỉ đạo chống khai thác IUU tỉnh vừa ban hành quyết định thành lập 5 đoàn kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm chống khai thác IUU. Công tác kiểm tra được thực hiện đồng bộ, toàn diện với phương châm sai đâu sửa đó, quyết liệt, nghiêm minh... Theo ông Nguyễn Văn Chiến, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Thuận: Ngay từ đầu năm 2022, UBND tỉnh liên tiếp chỉ đạo về chống khai thác hải sản bất hợp pháp và yêu cầu khắc phục tồn tại, hạn chế theo ý kiến kết luận của Đoàn thanh tra EC. Đến nay, Bình Thuận đã thu được nhiều kết quả khả quan, hy vọng sẽ góp phần cùng ngành thủy sản cả nước gỡ được thẻ vàng của EC.

Chung tay cùng chính quyền và các ngành chức năng địa phương, Bộ đội Biên phòng hai tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Thuận tăng cường lực lượng, phương tiện làm nhiệm vụ trên biển nhằm phát hiện, bảo vệ, ngăn chặn tàu cá và ngư dân có nguy cơ xâm phạm vùng biển nước ngoài; tích cực tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho ngư dân về IUU; các văn bản quy phạm pháp luật về lao động, hợp đồng lao động nhằm gắn trách nhiệm của chủ tàu, thuyền trưởng với ngư dân trên tàu... Đại tá Chu Văn Tấn, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Bình Thuận chia sẻ: Chúng tôi chỉ đạo chặt chẽ việc thanh tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra, vào cảng; kiểm chứng, xác thực cho các tàu đủ điều kiện mới được ra khơi; đồng thời yêu cầu thuyền trưởng tàu cá phải giữ liên lạc thường xuyên với lực lượng chức năng, không được ngắt kết nối, định vị nhằm quản lý tàu cá trong suốt hải trình.

Ngư dân đồng lòng, nhưng vẫn còn khó khăn...

Thẻ vàng IUU gây thiệt hại rất lớn cho nền kinh tế cả nước nói chung và các tỉnh ven biển khu vực Đông Nam Bộ nói riêng. Hơn ai hết, những ngư dân chuyên sống bằng nghề đánh bắt hải sản xa bờ thấm thía nhất tác hại của thẻ vàng do EC cảnh báo. Ông Nguyễn Văn Tôn, ngư dân phường 11 (TP Vũng Tàu), chia sẻ: “Từ sự hướng dẫn của chính quyền, đoàn thể và các đơn vị Bộ đội Biên phòng, Kiểm ngư, Hải quân, Cảnh sát biển, chúng tôi đã nắm chắc hơn những quy định của luật pháp quốc tế. Chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng, nếu ngư dân còn vi phạm IUU thì thẻ vàng còn kéo dài, thậm chí lên thẻ đỏ sẽ không xuất khẩu được hải sản sang châu Âu, ảnh hưởng trực tiếp tới kinh tế của mỗi gia đình, thiệt hại rất lớn cho ngành hải sản nước nhà. Bởi vậy, chúng tôi bảo ban nhau chấp hành nghiêm quy định, không vi phạm IUU để chung tay gỡ thẻ vàng do EC khuyến cáo”.

Cũng với tinh thần đồng thuận cùng chính quyền, ông Nguyễn Văn Hòa, ngụ tại phường Tân Thiện, thị xã La Gi (Bình Thuận), thuyền trưởng, chủ tàu cá BTh 96886 TS, bộc bạch: “Hải sản không xuất khẩu được thì giá bán sẽ thấp, trong khi chi phí cao, tiền thuê lao động cũng ngày càng tăng, tác động trực tiếp đến thu nhập của ngư dân. Cho nên chúng tôi rất mong nước ta sớm gỡ được thẻ vàng. Là một chủ tàu, tôi luôn nhắc nhở các thuyền viên và những tàu bạn không đánh bắt hải sản xâm phạm vùng biển nước ngoài, khai báo đầy đủ trước khi ra, vào cảng; ghi nhật ký khai thác đều đặn và tuân thủ quy định lắp đặt thiết bị giám sát hành trình”.

Nhìn chung, ngư dân các tỉnh ven biển khu vực Đông Nam Bộ đều đồng thuận và mong muốn sớm gỡ thẻ vàng. Thế nhưng, trên thực tế các địa phương vẫn còn những khó khăn nhất định. Theo ngành NN&PTNT tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, khó khăn, vướng mắc lớn nhất hiện nay là thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá hoạt động chưa ổn định. Nhiều tàu bị mất kết nối hoặc gián đoạn kết nối khi đang đánh bắt ngoài khơi nên vượt ranh giới cảnh báo mà không biết...

Còn ở Bình Thuận, tính đến cuối tháng 9-2022, tỉnh có 98,8% tàu cá chiều dài từ 15m trở lên thực hiện lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Dù vậy, các trường hợp vi phạm về chống khai thác IUU vẫn diễn ra, tập trung ở một số hành vi như: Sử dụng tàu cá không đăng ký, khai thác thủy sản không có giấy phép, khai thác sai vùng, không đúng nghề ghi trong giấy phép... Theo PGS, TS Lê Vũ Nam, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế-Luật, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, những khó khăn kể trên có trách nhiệm của địa phương, ngành chủ quản và ngư dân. Bởi vậy, phải cộng đồng trách nhiệm, rốt ráo thực hiện những biện pháp cấp bách, toàn diện và có giải pháp căn cơ, bền vững mới sớm gỡ được thẻ vàng, đưa ngành thủy sản tiếp tục phát triển.

Bài và ảnh: THANH HUYỀN