QĐND - Trong công cuộc đổi mới giáo dục, đội ngũ giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định xoay chuyển nền giáo dục nước nhà. Vì vậy, năm học mới 2014-2015, ngành giáo dục nên chọn khâu đột phá từ phía các nhà giáo.

Nhà giáo có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp giáo dục. Từ thuở xa xưa, ông cha ta đã từng căn dặn: “Không thầy đố mày làm nên”. Khoa học kỹ thuật dù phát triển đến đâu, máy móc cũng không thể thay thế được người thầy trong giáo dục bởi người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn trau dồi đạo đức và là tấm gương để học sinh, sinh viên noi theo. Đảng ta đã xác định “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh”. Luật Giáo dục năm 2005 cũng  khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục”.

Niềm vui của các thí sinh sau kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2014. Ảnh : Minh Trường

 

Thực tế hiện nay, trong các trường từ bậc học mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, phổ thông trung học… đến cao đẳng, đại học, đội ngũ nhà giáo vừa thiếu lại vừa thừa. Thiếu những nhà giáo tâm huyết đủ năng lực trí tuệ và thừa một bộ phận nhà giáo chưa đạt chuẩn đào tạo, một số thiếu năng lực giảng dạy và tinh thần trách nhiệm. Đáng lo ngại là tác động tiêu cực của cơ chế thị trường đã làm xói mòn phẩm chất của một số nhà giáo, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín người thầy trong xã hội. Việc thừa, thiếu nhà giáo cũng có nguyên nhân quan trọng là do việc đào tạo giáo viên không theo nhu cầu của xã hội dẫn tới môn thiếu, môn thừa giáo viên; vùng thiếu, vùng thừa giáo viên…

Để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, trước hết phải đổi mới từ đội ngũ giáo viên. Muốn vậy, phải chăm lo tới đội ngũ nhà giáo đúng như tinh thần Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI). Bắt đầu từ năm học này, cần xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có trình độ từ đại học trở lên, có năng lực sư phạm. Giảng viên cao đẳng, đại học có trình độ từ thạc sĩ trở lên và phải được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp phải qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý. Phát triển hệ thống trường sư phạm đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; ưu tiên đầu tư xây dựng một số trường sư phạm, trường sư phạm kỹ thuật trọng điểm; khắc phục tình trạng phân tán trong hệ thống các cơ sở đào tạo nhà giáo. Có cơ chế tuyển sinh và cử tuyển riêng để tuyển chọn được những người có phẩm chất, năng lực phù hợp vào ngành sư phạm. Có chế độ ưu đãi đối với nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Việc tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải trên cơ sở đánh giá năng lực, đạo đức nghề nghiệp và hiệu quả công tác. Có chế độ ưu đãi và quy định tuổi nghỉ hưu hợp lý đối với nhà giáo có trình độ cao; có cơ chế miễn nhiệm, bố trí công việc khác hoặc kiên quyết đưa ra khỏi ngành đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, không đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Nghề giáo là một nghề đòi hỏi rất cao, không chỉ về chuyên môn, nghiệp vụ mà còn về đạo đức, tư cách, sự đầu tư thời gian, công sức. Lao động sư phạm là lao động đặc biệt, vừa là lao động khoa học vừa là lao động nghệ thuật. Vì vậy, Nhà nước và xã hội phải đánh giá đúng và trả công xứng đáng với công sức lao động và những cống hiến của nhà giáo. Phải dựa vào trình độ và hiệu quả công tác của giáo viên, tránh cào bằng. Nếu không, mọi đổi mới, cải cách của nền giáo dục sẽ không thể đi đến đâu. Trong bối cảnh hiện nay, khi chúng ta đang có quá nhiều sinh viên sư phạm ra trường chưa có việc làm, cần ưu tiên tuyển dụng, có thể quá biên chế so với nhu cầu thực tế của các trường để cho một số giáo viên đào tạo lại đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Một số giáo viên năng lực yếu mà tuổi đã cao nên giải quyết chế độ nghỉ hưu sớm. Khuyến khích đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Có chính sách hỗ trợ giảng viên trẻ về chỗ ở, học tập và nghiên cứu khoa học. Bảo đảm bình đẳng giữa nhà giáo trường công lập và nhà giáo trường ngoài công lập về tôn vinh và cơ hội đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ... Tạo điều kiện để chuyên gia quốc tế và người Việt Nam ở nước ngoài tham gia giảng dạy và nghiên cứu ở các cơ sở giáo dục, đào tạo trong nước.

Mặt khác, cũng cần khắc phục những hạn chế trong nhận thức của các cơ quan quản lý giáo dục, các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương về vai trò của đội ngũ nhà giáo. Phải coi đầu tư cho đội ngũ nhà giáo là đầu tư cho cả một thế hệ, cho một lực lượng lao động, có ý nghĩa lớn đối với sự thành bại của nền giáo dục và của việc phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn mới, chứ không thể coi là một thứ phúc lợi đơn thuần, đầu tư đến đâu hay đến đó.

Trước mắt, ngay trong năm nay, cần thực hiện ngay chế độ lương cho nhà giáo theo Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương: “Lương của nhà giáo cần được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng”. Có như vậy, các nhà giáo mới có thể có điều kiện để toàn tâm toàn ý với nghề, yêu người và càng yêu nghề, chủ động, sáng tạo gắn bó hết mình với công việc làm xoay chuyển nền giáo dục nước nhà.

Tiến sĩ NHIÊM VĂN BẢY 

Bài 3: Giải pháp hợp lý cho kỳ thi đại học, cao đẳng

Bài 1: Gánh nặng năm học mới