Ứng dụng phương tiện công nghệ cao trong đổi mới phương pháp dạy học ở các học viện, nhà trường Quân đội không chỉ là yêu cầu khách quan để nâng cao chất lượng đào tạo sĩ quan, mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm hiện đại hóa quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hiện nay, phương tiện công nghệ cao trong giảng dạy bao gồm: Hệ thống học tập trực tuyến (LMS, LCMS), bảng tương tác thông minh, thiết bị thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), mô phỏng 3D, phần mềm mô phỏng kỹ thuật số (MATLAB, LabVIEW, VBS3...), nền tảng dạy học tích hợp AI, các công cụ đánh giá tự động, hệ thống thi trắc nghiệm trực tuyến, kho học liệu số… Việc ứng dụng các phương tiện này không đơn thuần là thay thế bảng phấn, máy chiếu, mà quan trọng hơn là góp phần đổi mới cách tiếp cận tri thức, tăng cường tính chủ động, tương tác, và đặc biệt là kết nối lý thuyết với thực tiễn chiến đấu trong môi trường quân sự đặc thù.

Thực tiễn tại các học viện, nhà trường Quân đội cho thấy, ứng dụng công nghệ cao đã mang lại nhiều hiệu quả thiết thực. Trong giảng dạy các môn lý luận quân sự, các tình huống huấn luyện chiến đấu được mô phỏng sinh động bằng video 3D, sơ đồ động, bản đồ số… giúp học viên dễ hình dung, ghi nhớ và xử lý tình huống hiệu quả. Trong các môn kỹ thuật, công nghệ như vật lý, cơ học, vũ khí... việc sử dụng phần mềm mô phỏng, thí nghiệm ảo không chỉ trực quan hóa kiến thức mà còn cho phép học viên thao tác thử nghiệm nhiều lần mà vẫn đảm bảo an toàn, tiết kiệm chi phí và thời gian. Đối với huấn luyện chiến thuật, sử dụng mô hình mô phỏng thực địa trên nền tảng công nghệ cao (ví dụ hệ thống mô phỏng VBS3, hệ thống thực tế ảo) đã giúp nâng cao năng lực tư duy chiến thuật, khả năng ra quyết định nhanh, chính xác trong điều kiện gần sát thực tế chiến đấu.

Học viên Trường Sĩ quan Lục quân 1 sử dụng mạng internet để tra cứu tài liệu phục vụ học tập. 

Tuy nhiên, để việc ứng dụng phương tiện công nghệ cao phát huy hiệu quả thực chất, cần đi đôi với đổi mới phương pháp dạy học. Việc này đòi hỏi đội ngũ giảng viên không chỉ nắm vững chuyên môn, mà còn cần có kỹ năng sử dụng công nghệ, thiết kế bài giảng số, tích hợp học liệu số, biết tổ chức dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học viên. Đồng thời, cần chuyển mạnh từ phương pháp thuyết trình một chiều sang phương pháp dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm; kết hợp giữa dạy học trên lớp và dạy học trực tuyến, giữa lý thuyết và tình huống thực hành - huấn luyện.

Thượng tá, Tiến sĩ Lê Hồng Việt, Chủ nhiệm Bộ môn Vật lý, Khoa Khoa học Tự nhiên, Trường Sĩ quan Lục quân 1 nhận định: “Ứng dụng phương tiện công nghệ cao trong giảng dạy không chỉ là yêu cầu tất yếu trong thời đại số, mà còn là cơ hội để giảng viên phát huy tính sáng tạo, giúp học viên tiếp cận tri thức một cách chủ động và linh hoạt. Những công cụ như mô phỏng chiến thuật, thí nghiệm ảo, hệ thống trắc nghiệm trực tuyến… không chỉ hỗ trợ việc tiếp thu kiến thức mà còn góp phần rèn luyện bản lĩnh, tư duy khoa học và khả năng xử lý tình huống cho sĩ quan tương lai".

Có cùng quan điểm trên, Thượng tá, Thạc sĩ Nguyễn Đức Tuệ, giảng viên bộ môn Vô thần, Đạo đức, Mỹ học, Khoa Triết học Mác-Lênin, Trường Sĩ quan Chính trị nhấn mạnh: “Trong môi trường giáo dục quân sự, ứng dụng công nghệ cao phải gắn với đặc thù giảng dạy và thực tiễn huấn luyện. Giảng viên không chỉ dừng ở việc thành thạo công nghệ, mà cần biết vận dụng công nghệ một cách sáng tạo để truyền cảm hứng học tập, phát triển tư duy phản biện và rèn luyện bản lĩnh xử lý tình huống cho học viên. Khi giảng viên sử dụng công nghệ đúng hướng, nó sẽ trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp nâng cao chất lượng dạy học và sát với yêu cầu thực tiễn”.

Nhằm thực hiện hiệu quả nội dung này cần triển khai đồng bộ một số giải pháp. Trước hết là nâng cao nhận thức và quyết tâm chính trị trong toàn hệ thống giáo dục quân sự về vai trò của công nghệ cao đối với đổi mới giáo dục - đào tạo. Thứ hai, cần bồi dưỡng đội ngũ giảng viên về năng lực sử dụng phương tiện hiện đại, thiết kế bài giảng điện tử, vận hành lớp học số, đồng thời xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá mức độ ứng dụng công nghệ trong giảng dạy để làm cơ sở xét thi đua, khen thưởng. Thứ ba, đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, trang bị các thiết bị công nghệ hiện đại. Thứ tư, cần xây dựng kho học liệu số phù hợp với đặc thù quân sự.

Ngoài ra, cần có cơ chế chính sách khuyến khích giảng viên ứng dụng công nghệ cao; tăng cường liên kết, hợp tác với các cơ sở đào tạo ngoài quân đội có thế mạnh về công nghệ, để học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận xu hướng giáo dục hiện đại, từ đó vận dụng linh hoạt phù hợp với điều kiện đặc thù quân sự.

Có thể khẳng định, ứng dụng phương tiện công nghệ cao trong đổi mới phương pháp giảng dạy là bước chuẩn bị quan trọng để hình thành đội ngũ sĩ quan hiện đại, vừa có bản lĩnh chính trị vững vàng, vừa có tư duy khoa học, năng lực công nghệ, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao.

Trung tá, Ths ĐẶNG THỊ VUI, Trường Sĩ quan Lục quân 1

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.