Thời gian qua, nhiều cơ sở giáo dục đã chủ động tiếp cận và vận dụng mục tiêu của hoạt động trải nghiệm theo chương trình giáo dục phổ thông mới phù hợp với từng cấp học, bậc học. Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, hoạt động trải nghiệm cũng đang tồn tại nhiều bất cập khi tổ chức rầm rộ mà chưa đi vào chiều sâu, chưa bảo đảm an toàn, từ đó đòi hỏi cần được điều chỉnh, định hướng cho phù hợp.
Anh Nguyễn Thanh Tuấn ở phường Khương Trung, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội cho biết: “Vừa qua, các học sinh trong đó có con gái tôi đi tham quan trải nghiệm một địa điểm tại huyện Gia Lâm, TP Hà Nội với kinh phí là 270.000 đồng/1 cháu. Trong chương trình được gửi đến phụ huynh có nhiều hoạt động thú vị như: Tranh tài đấu vật, tham gia hoạt động dân gian nặn đất, làm cơm nắm, làm tranh Đông Hồ, nghiên cứu tái chế rác thải, bắt cá dưới suối, chơi golf mi ni... Tôi với một số phụ huynh đã tham gia cùng các con và thấy nhiều trải nghiệm còn mang tính hình thức, đi trải nghiệm thực tế nhưng lại thiếu thực tế. Ví dụ như trải nghiệm bắt cá dưới suối, mỗi em được phát một cây gậy có buộc một chiếc rổ để ngồi bắt cá. Tuy nhiên trong hồ lại không có một con cá nào khiến các em học sinh hụt hẫng...”.
    |
 |
| Học sinh tham gia dã ngoại tại Phù Đổng Green Park ở xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội. |
Hiện nay, nhiều trường học đã đa dạng hóa các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm như: Tổ chức các câu lạc bộ, chương trình ngoại khóa, diễn đàn, tổ chức cho học sinh đến những làng nghề truyền thống, các cơ sở sản xuất, đưa học sinh đi tham quan, dã ngoại tại nhiều khu di tích, lưu niệm, địa chỉ cách mạng. Chương trình này giúp học sinh tăng cường tính tự chủ, hoàn thiện các kỹ năng trong giao tiếp, ứng phó với nhiều tình huống trong cuộc sống. Các em đã trực tiếp giải quyết các tình huống đặt ra từ thực tế sự vận dụng những tri thức trong sách vở và qua quá trình tìm hiểu từ đời sống hiện thực xung quanh.
Bên cạnh những kết quả đạt được thì hoạt động giáo dục này ở các nhà trường vẫn gặp nhiều khó khăn, hạn chế và còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho học sinh. Ở một số cơ sở giáo dục, tổ chức hoạt động trải nghiệm còn mang tính hình thức, chỉ dừng lại ở việc tổ chức đưa học sinh đi chơi, thiếu thiết thực, thậm chí gây lãng phí, tốn kém. Do công tác tổ chức chưa tốt, đã có nhiều sự việc đáng tiếc xảy ra. Như ngày 10-2-2023, một nam sinh lớp 11 Trường THPT Lý Thánh Tông (TP Hà Nội) đã bị đuối nước trong khi đi dã ngoại cùng lớp tại Khu sinh thái Bản Lác thuộc huyện Mai Châu (Hòa Bình). Gần đây nhất, ngày 28-3, Trường Tiểu học Kim Giang (TP Hà Nội) tổ chức cho 915 học sinh khối 1 và khối 2 đi tham quan Nông trại giáo dục Cánh Buồm Xanh tại huyện Gia Lâm. Khi về đến trường, nhiều học sinh có biểu hiện đau bụng, nôn khiến 73 em phải nhập viện.
Từ những vấn đề thực tiễn đặt ra đòi hỏi phải thực sự quan tâm, nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm. Hoạt động ngoại khóa là kết hợp giữa nhu cầu, nguyện vọng của học sinh, phụ huynh và khả năng tổ chức, đáp ứng của nhà trường, có sự phối hợp của các đơn vị tổ chức. Việc tổ chức các hoạt động này cần phải được quản lý, kiểm soát chặt chẽ, như: Xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, chi tiết, nhất là về địa điểm, kinh phí, thời gian... Kế hoạch tổ chức phải được sự thống nhất, đồng thuận của phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm, nhà trường và phải được cơ quan quản lý giáo dục cấp trên phê duyệt, kiểm tra, theo dõi. Trao đổi với chúng tôi, thầy giáo Nguyễn Quốc Toản, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Vinh Tiền (xã Vinh Tiền, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ) cho biết: “Nhà trường coi trọng việc phối hợp với phụ huynh học sinh và lựa chọn đơn vị phối hợp khi tổ chức hoạt động ngoại khóa. Trước mỗi chuyến đi, nhà trường và phụ huynh đều rà soát lại sức khỏe của toàn bộ học sinh và khi đi phải có nhân viên y tế đi cùng”.
Về vấn đề này, theo PGS, TS Trần Thành Nam, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp không có kinh nghiệm tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh nhưng vẫn tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm, do thiếu kinh nghiệm nên đã xảy ra các rủi ro. Để mang lại hiệu quả của tổ chức hoạt động trải nghiệm, các trường phải chịu trách nhiệm chính chứ không thể giao tất cả cho đơn vị phối hợp tổ chức từ nội dung, hình thức đến kinh phí... Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ở các cơ sở giáo dục phải có kiến thức, kỹ năng để tổ chức, điều hành và quản lý. Tổ chức hoạt động trải nghiệm làm sao phải an toàn, thiết thực, tiết kiệm, tránh phô trương, hình thức. Có như vậy, hoạt động ngoại khóa, dã ngoại mới thật sự đi vào nền nếp, phát huy hiệu quả thiết thực, từ đó hoạt động này sẽ nhẹ nhàng và có ý nghĩa hơn.
Bài và ảnh: HUYỀN TRANG