Màu sắc chính trị và động cơ kinh tế
Tính đến tháng trước, tổng cộng số vàng mà Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ dự trữ ở Mỹ là 220 tấn, có trị giá lên tới 25,3 tỷ USD. Hiện Thổ Nhĩ Kỳ đã cho rút hết vàng dự trữ ở nước ngoài về nước. Động thái này đáp ứng lời kêu gọi của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan “xóa bỏ sức ép của tỷ giá hối đoái và sử dụng vàng đối phó với đồng USD”. Theo thống kê do trang số liệu The Statistics Portal đưa ra, Thổ Nhĩ Kỳ đứng thứ 11 trong số các quốc gia có dự trữ vàng lớn trên thế giới, với 536 tấn.
Hãng tin Kitco dẫn nhận định từ giới phân tích, cho rằng động thái rút vàng về nước của Thổ Nhĩ Kỳ mang màu sắc chính trị hơn là động cơ kinh tế, mà mục tiêu là muốn bắn tín hiệu cho Mỹ. Ông George Gero, Giám đốc quản lý tại Công ty quản lý tài sản RBC Wealth Management nhận xét: “Với vàng, không có sự phục tùng chính trị. Vàng khiến nhiều quốc gia cảm thấy thoải mái, đặc biệt là khi họ sợ tình trạng lạm phát. Nhiều nước họ muốn tự giữ vàng của mình”.
Hiện quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ ngày một trở nên căng thẳng vì chính quyền Washington hậu thuẫn lực lượng dân quân người Kurd (YPG) ở Syria, tổ chức có mối liên hệ với Đảng Công nhân Kurd (PKK) luôn bị chính quyền Ankara liệt vào danh sách khủng bố. Không chỉ vậy, Nhà Trắng còn đe dọa trừng phạt Ankara nếu như Thổ Nhĩ Kỳ kiên quyết triển khai kế hoạch mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga.
Trật tự thế giới đang thay đổi
Liên quan đến vấn đề này, ông Claudio Grass, đại diện của Viện Ludwig von Mises và cố vấn của Trung tâm Thụy Sĩ về kim loại quý, đã giải thích tại sao động thái của Ankara báo hiệu rằng hệ thống tài chính toàn cầu sẽ về với trật tự đa cực.
Theo ông Grass, có một vài nguyên nhân dẫn đến quyết định này, trong đó lý do chính là giáo sĩ Fethullah Gülen hiện đang sống ở Pennsylvania dưới sự bảo trợ của Chính phủ Mỹ. Ông Erdogan nói rằng giáo sĩ Fethullah Gülen cố gắng gây ảnh hưởng đến chính quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ. Vì vậy, Tổng thống Erdogan không còn tin cậy Mỹ… Mặt khác, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang gặp khó khăn với đồng lira phải chịu áp lực trong một thời gian dài. Trong khi đó, Tổng thống Erdogan hoàn toàn nhận thức được rằng, vàng là tiền bạc và vàng thậm chí luôn được coi trọng trong thế giới Hồi giáo. Vì vậy, quyết định của ông nhằm rút vàng dự trữ về nước cho thấy rằng ông không còn coi Mỹ là đối tác đáng tin cậy.
Cho dù Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là một đồng minh trong tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) nhưng mặt khác, có vẻ như ông Erdogan muốn đi theo con đường riêng của mình và vàng dự trữ cho phép ông tài trợ những dự án, giao dịch tiền tệ không cần đi qua hệ thống ngân hàng quốc tế.
Nhận định về việc liệu các nước khác có theo gót Thổ Nhĩ Kỳ hay không, ông Claudio Grass cho rằng điều này có thể xảy ra trong tương lai. Vài năm trước, thế giới đã ghi nhận xu hướng các ngân hàng trung ương bắt đầu rút vàng dự trữ về nước. Điều này cho thấy các quốc gia đã nhận thức được sự lựa chọn khôn ngoan hơn. Ngân hàng trung ương của các nước phương Tây, như Đức, Hà Lan và Hungaria, đã rút vàng dự trữ về nước, cho thấy họ đang cố gắng đa dạng hóa đồng tiền thanh toán để tránh rủi ro liên quan đến đồng USD như một đồng tiền dự trữ của thế giới.
Về việc liệu tình trạng này có liên quan đến tình hình địa chính trị thế giới sau khi ông Donald Trump giữ ghế Tổng thống Mỹ hay không, ông Grass cho hay, trong 60 năm qua, Mỹ đã trở thành "con nợ" lớn nhất thế giới. Đồng USD là loại tiền tệ thông dụng nhất trên thế giới; thậm chí ngày nay, dự trữ USD chiếm khoảng 60% dự trữ ngoại tệ của tất cả các ngân hàng trung ương. Trong ngành thương mại quốc tế, đồng USD vẫn là đồng tiền chính. Việc mua vàng và rút vàng dự trữ từ Mỹ là dấu hiệu của sự tan rã và nó cho thấy trật tự thế giới đang rời khỏi thế đơn cực và quay trở lại thế đa cực.
Ông Grass cho rằng thế giới đang ở giai đoạn cuối của chu kỳ nợ dài hạn gần 50 năm, kể từ khi Tổng thống Nixon hủy bỏ tiêu chuẩn vàng. Kể từ đó, đồng USD trở thành loại tiền tệ thông dụng nhất trên thế giới. Tuy nhiên, tình trạng này sắp kết thúc. Không thể giải quyết cuộc khủng hoảng nợ bằng cách vay nợ nhiều hơn. Tất cả các cuộc chiến tiền tệ xảy ra trong 10 năm qua đều phản ánh một điều là thế giới đang thay đổi.
HOA HUYỀN