Tâm lý chủ quan

Đầu tháng 9, các bác sĩ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương đã cấp cứu cho cháu bé 11 tuổi (ở Nghệ An) bị chó nhà cắn và mắc bệnh dại. Theo gia đình cháu bé, vài ngày trước khi bé gái phát bệnh, con chó nuôi của gia đình chết không rõ nguyên nhân. Gia đình không nghi ngờ con vật mắc bệnh dại nên nguyên nhân vì sao nó chết bị bỏ qua. Vài ngày sau, bé gái có biểu hiện mệt mỏi, đau đầu, khó uống nước, sốt cao nên gia đình đưa bé đi khám nhưng không tìm ra bệnh. Ngày hôm sau, bé gái đã thay đổi tính tình, cáu gắt, nói nhảm, có biểu hiện sợ nước, sợ gió, ý thức chậm nên được đưa vào bệnh viện điều trị. Tại đây, bác sĩ nghi ngờ cháu bị bệnh dại và lấy mẫu xét nghiệm, sau đó cháu được đặt ống nội khí quản, thở máy và chuyển đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương nhưng bệnh tình rất nặng, không còn khả năng cứu chữa, gia đình xin cho cháu về.

Trước đó, vào tháng 7, ông Đ.H.B (62 tuổi, làm nghề lái xe, trú tại Bắc Ninh) từng nhiều lần bị chó cắn, lần gần nhất cách đó khoảng 3 tháng, nhưng chủ quan không đi tiêm phòng. Bệnh nhân nhập viện có các triệu chứng điển hình của bệnh dại thể hung dữ như kích động, hốt hoảng, tăng tiết đờm dãi, mắt đỏ, tai thính. Những biểu hiện này cho thấy bệnh đã bước sang giai đoạn toàn phát-giai đoạn cực kỳ nguy hiểm, tiên lượng rất xấu và hầu như không còn khả năng điều trị khỏi.

Một bệnh nhân mắc bệnh dại điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương. Ảnh: ĐẶNG THANH 

Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, nguồn chính gây bệnh dại ở Việt Nam là chó và mèo (chiếm 98% trong tổng số người đi tiêm chủng và chiếm 100% đối với các trường hợp tử vong do bệnh dại). Năm 2024, có 89 trường hợp tử vong do bệnh dại trên toàn quốc (tăng 7 trường hợp so với năm 2023, tăng 17 trường hợp so với năm 2022). 9 tháng năm 2025, cả nước có 58 trường hợp tử vong tại 18 tỉnh, thành phố. Báo cáo tổng kết năm 2024 cho thấy 100% số ca tử vong vì bệnh dại là do không tiêm vaccine phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại. 63% lý do không tiêm vì cho rằng tại thời điểm bị chó nhà cắn, chó vẫn bình thường nên không đi tiêm phòng. Ngoài ra còn do không hiểu biết về bệnh dại, e ngại tiêm vaccine phòng dại sợ “độc”, sợ tác dụng phụ, sợ không có tiền, dùng thuốc nam/đông y...

Để phòng, chống bệnh dại hiệu quả 

Bệnh dại là mối nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), bệnh dại là bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm, khi đã lên cơn dại là tử vong 100%. Điều trị dự phòng sớm là rất quan trọng. Hiện bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng rửa vết thương, tiêm vaccine phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại ngay sau khi bị chó, mèo cắn. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, cách phòng tránh bệnh dại tốt nhất là bảo vệ bản thân không tiếp xúc với virus dại (bị chó, mèo cắn, cào) đặc biệt là trẻ em, đối tượng dễ bị chó cắn nhất và dễ bị bệnh dại hơn. Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân khi bị động vật cắn phải rửa ngay vết thương và đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn tiêm vaccine phòng dại; không sử dụng các biện pháp chuyên môn, kỹ thuật y tế chưa được công nhận (bài thuốc đông y, cổ truyền, gia truyền), hoạt động mê tín dị đoan để khám, điều trị cho người bị bệnh dại hoặc người bị chó, mèo cắn.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm Phòng chống dịch và Tiêm chủng (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương) chia sẻ: Tất cả vaccine phòng dại lưu hành đều đã qua quy trình kiểm định nghiêm ngặt về chất lượng, an toàn và khả năng sinh miễn dịch; chúng không chứa virus sống gây bệnh và hoàn toàn an toàn khi tiêm đúng liều, đúng lịch. Sự chần chừ sau phơi nhiễm có thể khiến người bệnh đánh mất cơ hội sống duy nhất, một mũi tiêm kịp thời có thể cứu cả cuộc đời.

Để phòng, chống bệnh dại hiệu quả, ngày 21-12-2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2151/QĐ-TTg về việc phê duyệt “Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại, giai đoạn 2022-2030”. Mục tiêu của chương trình là kiểm soát được bệnh dại trên đàn chó, mèo nuôi và phấn đấu không có người tử vong vì bệnh dại vào năm 2030. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng thả rông chó, mèo vẫn còn diễn ra tại nhiều địa phương trên cả nước. Tình trạng này sẽ làm tăng sự tiếp xúc giữa chó, mèo và con người, đồng thời là nguy cơ làm tăng sự lây lan bệnh dại giữa chó, mèo, khiến tỷ lệ nhiễm dại ở chó, mèo gia tăng. Vì thế, để phòng ngừa bệnh dại hiệu quả, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, như tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân nuôi chó, mèo không thả rông, thực hiện việc tiêm phòng dại đầy đủ cho vật nuôi. Đồng thời, cần có chế tài đủ mạnh để người nuôi chịu trách nhiệm khi xảy ra sự cố vật nuôi của mình cắn người. Bên cạnh đó, chính quyền các địa phương đã yêu cầu chủ vật nuôi ký cam kết thực hiện quản lý và tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo. Các địa phương cần tuyên truyền nâng cao nhận thức về sự nguy hiểm của bệnh dại và người nuôi phải có trách nhiệm tiêm phòng vaccine dại cho vật nuôi. Chủ động tiêm phòng, quản lý vật nuôi và nâng cao nhận thức chính là chìa khóa để đẩy lùi căn bệnh này. Việc thực hiện nghiêm túc và đồng bộ các giải pháp trên sẽ giúp kiểm soát tốt hơn bệnh dại, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm các rủi ro do vật nuôi gây ra.

DIỆP CHÂU

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.