Tết Khẩu Hó hay hiểu nôm na là tết mừng cơm mới, tết lúa mới, là một trong những hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng của dân tộc Lào. Giống như nhiều dân tộc khác, dân tộc Lào quan niệm vạn vật hữu linh. Mỗi dòng suối, mảnh nương… đều có thần linh ngự trị. Từ ngàn xưa, dân tộc Lào thường sinh sống cạnh các dòng suối lớn, tập quán sinh sống gắn liền với nông nghiệp và đánh bắt cá. Chính vì vậy, tết cơm mới là nghi lễ nông nghiệp quan trọng, khắc họa rõ nét nhất phong tục, tín ngưỡng truyền thống của đồng bào dân tộc Lào trong đời sống cộng đồng.
Với tập quán canh tác lúa nước, đánh bắt cá, thường sống cạnh các con suối, sông lớn, Tết Khẩu Hó (lúa mới) có vị trí  quan trọng trong đời sống tín ngưỡng, tinh thần của dân tộc Lào. 

Thông thường, Tết lúa mới thường được tổ chức vào rằm tháng 8 âm lịch hằng năm. Để chuẩn bị cho ngày tết quan trọng này, mỗi thành viên trong gia đình sẽ được phân công tìm kiếm, chuẩn bị các lễ vật cho mâm cúng. Có ba loại mâm cúng: Cúng trong nhà để mời tổ tiên về ăn tết; cúng ngoài hiên để mời thần núi, thần nước về dự cùng; mâm còn lại sẽ được đặt trong bếp, nơi bày biện các vật dụng quen thuộc, thiết yếu, không thể thiếu trong sinh hoạt hằng ngày.
Để chuẩn bị cho tết lúa mới, mỗi thành viên trong gia đình sẽ phân công nhau tìm kiếm, thu hái, chế biến những lễ vật nhất định. 
Mâm cúng tổ tiên trong Tết lúa mới, phần lớn là nông sản được trồng hoặc khai thác tại địa phương. 
Các lễ vật đều là nông sản của địa phương. 

Lễ vật trong mâm cúng rất đa dạng, như: Xôi cốm, cá suối, nhộng, bọ đất, rau củ… Đa số đều là các nguyên liệu được thu hái, tìm bắt ở nương rẫy của gia đình. Khi đã sắp lễ xong, gia chủ thắp nến, khấn vái mời ông bà tổ tiên, các vị thần linh về chứng giám, chung vui, ăn tết với gia đình, bản làng.

Bên cạnh các lễ vật là nông sản, thì còn có các lễ vật là trang phục... 
Chủ nhà làm lễ mời tổ tiên, thần linh về làm chứng, chung vui, ăn tết cùng gia đình, bản làng. 

Năm 2023, Tết Khẩu Hó ở Pa Xa Lào được tổ chức trong một ngày. Đây không chỉ là dịp thể hiện sự biết ơn tổ tiên, các vị thần đã phù hộ, che chở cho gia đình, bản làng, mà còn là dịp cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, con người, vạn vật ít bệnh tật, khỏe mạnh.

Đại diện chính quyền địa phương và các đoàn thể chúc mừng, vui Tết Khẩu Hó cùng người dân. 

Tết là dịp anh em, bạn bè, người thân tụ họp, trao đổi, chia sẻ những câu chuyện, những kinh nghiệm phát triển kinh tế. 
Các em nhỏ mặc những bộ quần áo mới trong dịp Tết.
 Người dân đến chơi, chúc mừng nhau tạo sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng.

Không chỉ có ý nghĩa đặc biệt về văn hóa, tín ngưỡng, tết cơm mới còn là dịp để người thân, bạn bè gặp mặt, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm làm ăn bên mâm cơm lúa mới. Mặc dù chỉ tổ chức trong gia đình nhưng gia chủ luôn chuẩn bị sẵn đồ ăn, thức uống mời khách, mọi người sẽ thay nhau đến chơi, chúc tết từng nhà trong bản. Trong nhà, ngoài ngõ tiếng cười nói rôm rả, từng lời chúc tụng sau chén rượu vui… Tất cả đều phấn khởi, chờ mong một vụ mùa bội thu, một năm tới thuận lợi.

CHÂU TÚ ANH - TRẦN DŨNG