Nâng cao nhận thức bảo vệ rừng

VQG Xuân Thủy có diện tích tự nhiên 7.100ha, là nơi cung cấp nguồn hải sản dồi dào, như: Tôm, cua, cá, sò, vạng, rau câu… cho người dân. Bên cạnh đó, VQG Xuân Thủy còn là “ga chim” quan trọng đối với loài chim di trú, trong số đó, nhiều loài được ghi vào Sách Đỏ của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) do đang đối mặt nguy cơ tuyệt chủng, như: Cò thìa, cò lạo Ấn Độ, bồ nông chân xám… Với diện tích hơn 8.000ha, vùng đệm nằm trên địa bàn 5 xã của huyện Giao Thủy, gồm: Giao Thiện, Giao An, Giao Lạc, Giao Xuân và Giao Hải, vùng này chủ yếu nuôi trồng thủy sản và sản xuất nông nghiệp, mang lại thu nhập cho người dân và cũng là nguyên nhân gây ra tác động xấu về môi trường, đe dọa sự phát triển bền vững VQG.

 Cán bộ Vườn Quốc gia Xuân Thủy kiểm tra chất lượng các bịch nấm. Ảnh: Vũ Đạt

Theo ông Nguyễn Phúc Hội, Giám đốc VQG Xuân Thủy: Trước đây, kinh tế biển là nguồn thu nhập chính đối với hầu hết các hộ dân trên địa bàn huyện. Vì thế, có hiện tượng khai thác đến mức tận diệt nguồn lợi từ VQG, cùng với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu khiến công tác quản lý, bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn. Trước tình hình đó, Ban quản lý VQG cùng chính quyền địa phương đưa ra nhiều giải pháp, trong đó chú trọng khôi phục và mở rộng hệ sinh thái rừng ngập mặn nhằm tạo tấm “lá chắn xanh” cho vùng ven biển. Cùng với đó, mô hình du lịch sinh thái cộng đồng cũng được phát triển. Người dân địa phương được tham gia các khóa đào tạo, tập huấn, trang bị những kỹ năng cơ bản về trồng, bảo vệ rừng; được hỗ trợ cải tạo nhà làm du lịch và phát triển các đặc sản địa phương. Cùng với phát triển kinh tế, Ban quản lý VQG cũng thực hiện tuyên truyền, giáo dục cho cộng đồng địa phương có ý thức giữ gìn rừng ngập mặn và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên đất ngập nước.

Phát triển bền vững kinh tế rừng 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, người dân khu vực VQG Xuân Thủy có nhiều sản phẩm chất lượng cao, có thể được coi là đặc sản. Ông Vũ Quốc Đạt, Phó giám đốc VQG Xuân Thủy cho biết: “Để nâng cao giá trị sản xuất cho bà con, thời gian qua, chúng tôi đã chọn mật ong sú vẹt và nấm sò làm hai sản phẩm chủ đạo để xây dựng quy trình quản lý chất lượng, nâng cao giá trị sản phẩm. Đến thời điểm hiện tại, có tổng cộng 44 cơ sở, hộ gia đình ở địa phương tham gia sản xuất và phát triển hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phê duyệt”.

Bà Nguyễn Thị Tốn ở xã Giao Thiện cho biết: “Vụ nấm sò năm nay gia đình tôi dự kiến treo gần 3.000 bịch nấm. Tính ra sẽ cho thu nhập 45-60 triệu đồng/vụ, cao hơn nhiều so với trồng lúa mà chi phí đầu tư rẻ do tận dụng được nguyên liệu là rơm rạ sau thu hoạch”. Chúng tôi được biết, do chất lượng và nguồn gốc rõ ràng, giá bán nấm sò lúc nào cũng dao động 22-30.000 đồng/kg, nấm sản xuất ra đến đâu đều được thu mua đến đó nên không xảy ra tình trạng hàng tồn. Mọi quy trình đều được các chuyên gia (những ngày đầu là chuyên gia từ Đức) của VQG Xuân Thủy trực tiếp hướng dẫn nên việc sản xuất của bà con diễn ra thuận lợi. Hiện tại, việc sản xuất nấm sò đã được nhân rộng với khoảng 30 hộ tại các xã: Giao Hương, Giao An, Giao Thiện. Nguồn hàng chủ yếu được tiêu thụ tại địa phương hoặc ở một số chợ ở Hà Nội.

Cùng với nấm, sản xuất mật ong rừng sú vẹt cũng được nhiều hộ dân đón nhận. Từ năm 2014, Ban quản lý VQG Xuân Thủy mời chuyên gia của Viện Khoa học nông nghiệp (Bộ NN&PTNT) về hướng dẫn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ quản lý, chăm sóc đàn ong cũng như tìm hiểu về nguồn hoa nuôi ong, cách thu hoạch, sơ chế và tiêu thụ sản phẩm… cho các hộ có nhu cầu. Ông Ngô Văn Chiều, cán bộ kỹ thuật VQG Xuân Thủy, cho biết: "Đến thời điểm hiện tại, sản phẩm mật ong sú vẹt của VQG có sản lượng đều đặn 35-50 tấn/năm với hơn 30 hộ tham gia nuôi ong. Nhìn chung, các hộ nuôi ong đều có thu nhập bình quân 30-40 triệu đồng/năm; nhiều hộ đạt mức thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm". Theo ông Chiều, sú vẹt là loại cây mọc ở ven biển, hoa nở tự nhiên, không bị ảnh hưởng bởi hóa chất nên ngoài đặc điểm sạch, thơm, mật ong hoa sú vẹt còn rất tốt cho sức khỏe. Cũng nhờ có các đàn ong mà từ nhiều năm nay, cây sú vẹt được thụ phấn, phát triển tốt, góp phần tái tạo giống cho VQG.

Theo ông Nguyễn Phúc Hội, thời gian qua, VQG Xuân Thủy đã và đang tăng cường phối hợp với các ngành chức năng và người dân các xã vùng đệm VQG thành lập Hiệp hội Khai thác và sử dụng nhãn hiệu sản phẩm của VQG Xuân Thủy. Cùng với đó là tiếp tục hỗ trợ thúc đẩy sinh kế trong khu vực phát triển bền vững, đồng thời xây dựng thêm các thương hiệu đặc sản của VQG, như: Ngao bản địa, gạo... Bên cạnh đó, VQG cũng tăng cường công tác tuyên truyền, đồng hành cùng người dân phát triển nghề trồng nấm và nuôi ong, góp phần cải thiện đời sống người dân và quản lý, bảo vệ bền vững tài nguyên thiên nhiên.   

LÊ HIẾU