Vị đắng của cà phê xen lẫn vị ngọt của bánh mang đến một cảm giác thơm ngon và mới mẻ giống như một luồng gió tươi mát, đưa tôi trở về với những kỷ niệm của 18 năm trước, năm 2004, khi tôi đón cái Tết Trung thu đầu tiên tại nơi đất khách quê người.

Tác giả tham dự Lễ kỷ niệm 77 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc tổ chức.

Đó là một mùa hè oi bức và nóng như đổ lửa, tôi đến học tại Phân viện Báo chí và Tuyên truyền Việt Nam. Lúc đó, tôi chỉ biết giao tiếp đơn giản với các bạn Việt Nam, lần đầu tiên xa nhà, bắt đầu cuộc sống du học 1 năm tại Việt Nam, có chút hồi hộp và căng thẳng, nhưng các thầy cô và các bạn Việt Nam rất nhiệt tình và chân thành. Cô Thu Hương dạy chúng tôi môn dịch Trung-Việt là một người rất hiểu về Trung Quốc, cô hình như cũng đoán được các bạn lưu học sinh Trung Quốc “Mỗi phùng giai tiết bội tư thân” (mỗi khi ngày lễ tết đến lại nhớ người thân) sẽ rất nhớ nhà trong dịp Tết Trung thu vốn mang ý nghĩa nghĩa sum họp. Thế là cô Thu Hương đã sớm lên kế hoạch, mời cả lớp lưu học sinh Trung Quốc gồm 11 bạn cùng ăn Tết Trung thu tại nhà cô, để cảm nhận phong tục Tết Trung thu Việt Nam, bỗng chốc, cảm giác nhớ nhà tan biến, trong tôi chỉ còn lại sự xúc động và chờ mong.

Hôm đó, sau giờ học, tôi cùng các bạn học đến thăm nhà cô Hương cách trường không xa. Nhà cô không rộng, mang đậm phong cách truyền thống, thuần chất, giản dị, sạch sẽ, trước bài vị tổ tiên có bày các loại bánh ngọt và trái cây để tỏ lòng trọng đạo hiếu. Cô Hương bảo đây là lần đầu tiên mời nhiều bạn bè quốc tế tới thăm, để các em cảm nhận một cách chân thực văn hóa ẩm thực của người dân Việt Nam, cô mời chúng tôi ngồi trên chiếc chiếu dài. “Chắc các em đói rồi phải không? Sắp có đồ ăn rồi”, cô nói.

Cô Hương đã chuẩn bị một mâm cơm Trung thu Việt Nam rất hấp dẫn cho chúng tôi: Bánh trung thu, sa lát bưởi, cá chấm nước mắm, cốm dừa... Đám học sinh chúng tôi thưởng thức từng món, cảm thấy rất đặc biệt và mới mẻ. Bánh trung thu nhà cô có hai loại: bánh nướng và bánh dẻo, có hình hoa mai, hoa sen, hoa hồng, tôm, cá và cua... vị tương đối giống bánh trung thu Trung Quốc. Cô Hương còn giới thiệu, cốm là một trong những loại lương thực thu hoạch vào mùa thu tại Việt Nam, ngày Tết Trung thu cũng có ý nghĩa là ngày lễ mà người nông dân thư giãn và thụ hưởng thành quả sau một năm làm việc vất vả. Do đó, cốm là một trong những món ăn trung thu truyền thống của Việt Nam, hương gạo thơm nhẹ cùng với vị dừa nạo khiến tôi nhớ mãi.

Tại Trung Quốc, đến buổi tối Trung thu, người dân thường ngắm trăng và thưởng thức đèn hoa, cùng xum họp với gia đình, hưởng niềm vui đoàn tụ với người thân. Cô Hương nói với chúng tôi rằng, tại Việt Nam, ngày Tết Trung thu khá khác với Trung Quốc-vì đây là ngày Tết dành cho trẻ em. Khi ăn cơm, cô Hương còn giới thiệu cho chúng tôi nghe về nguồn gốc ngày Tết Trung thu Việt Nam. Tương truyền rằng, chú Cuội sau khi được cây tiên, chưa tuân theo lời dạy của thần tiên đã tưới cây bằng nước bẩn, khiến cây tiên bay lên cung trăng, chú Cuội vì muốn giữ cây nên cũng bị kéo bay lên cung trăng. Hồi đó tôi cảm thấy, “chú Cuội” mà cô Hương kể đúng là “Hằng Nga phiên bản Việt Nam”, thật thú vị.

Ăn cơm xong, cô Hương đưa chúng tôi đi dạo phố. Hóa ra đêm Trung thu Việt Nam vô cùng tưng bừng náo nhiệt, các cửa hàng bày bán rất nhiều đồ chơi để thu hút người dân đến góp vui và mua sắm. Trẻ em cầm đèn lồng đi chơi trên phố, xem biểu diễn múa lân. Người lớn cũng rất hồ hởi như được quay trở lại thời thơ ấu, cùng tụ tập đón Tết Trung thu.

Những giây phút đẹp đẽ trong cuộc sống đáng để chúng ta trân trọng, lưu giữ lại đêm Trung thu khó quên tại Việt Nam năm ấy. Trong bài thơ “Thủy điệu ca đầu-Minh nguyệt kỷ thời hữu” của nhà thơ Tô Thức (Trung Quốc) có câu: “Nhân hữu bi hoan ly hợp, nguyệt hữu âm tình viên khuyết”, tạm dịch là người có lúc buồn, vui, tan, hợp; trăng có đêm tối, sáng, tròn, khuyết.

Cuộc đời vô thường, giống như mặt trăng, luôn có thay đổi, nhưng điều không thay đổi là ngàn năm mặt trăng vẫn sáng, như niềm mong ước chung về cuộc sống tốt đẹp mà nhân dân hai nước Trung Quốc và Việt Nam theo đuổi. Tôi rất may mắn, sau khi tốt nghiệp nhiều năm có được sự nghiệp mà tôi luôn yêu thích, đó là nhà báo làm cầu nối hữu nghị cho nhân dân hai nước Trung-Việt.

Trong dịp Tết Trung thu, xin chúc tất cả thầy cô và bạn bè Việt Nam cùng đoàn tụ, chúc nhân dân hai nước Trung-Việt cùng vui đón trăng sáng: “Đãn nguyện nhân trường cửu, Thiên lý cộng thiền quyên” (Chỉ nguyện người trường cửu. Thuyền quyên muôn dặm bên nhau).

SẢNH HOA (Ban Việt ngữ Đài Phát thanh-Truyền hình Trung ương Trung Quốc)