Sự kiện là dịp để giới chuyên môn, các nhà khoa học và công chúng cùng nhìn lại cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp đồ sộ của cố nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi (bút danh Trần Từ) - người được xem là nhịp cầu nối quan trọng giữa dân tộc học truyền thống và hiện đại.

Nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi (1925 - 1995) sinh ra tại Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình trước đây, nay là tỉnh Quảng Trị), trưởng thành tại Huế. Sau khi đỗ Tú tài ban Triết học văn chương năm 1945, ông sớm lựa chọn con đường cách mạng, tham gia kháng chiến tại Liên khu 5, sau đó công tác tại Thông tấn xã Việt Nam và gắn bó lâu dài với Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật.

Hội thảo tổ chức nhằm tôn vinh và khẳng định những giá trị khoa học của nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi để lại cho nước nhà. 

Cuộc đời ông là một hành trình tự học và nghiên cứu không mệt mỏi. Ông từng được cố Tổng thống Pháp Jacques Chirac ca ngợi là một “bác học lớn, một tấm gương” tại lễ khai trương Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam năm 1997.

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà nghiên cứu đã tập trung phân tích những đóng góp quan trọng của ông thông qua các tác phẩm kinh điển, tiêu biểu như: "Cơ cấu làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ" - tác phẩm xuất sắc tái hiện sinh động mô hình làng xã bằng lý thuyết cấu trúc và tư liệu thực địa tinh tế.

Nghiên cứu về người Mường với các công trình như "Hoa văn cạp váy Mường", "Cõi sống và cõi chết" và "Xung quanh các hình thức khai thác ruộng lang" đã vẽ nên một bức tranh vũ trụ luận và hệ thống xã hội đặc sắc của người Mường.

Đặc biệt, ông là người phát hiện ra sự tương đồng thú vị giữa các mô típ hoa văn trên cạp váy Mường đương đại với kỹ thuật đúc đồng trên trống đồng Đông Sơn xưa.

Phát biểu tại hội thảo, PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, nhấn mạnh: “Nhắc đến Nguyễn Từ Chi là nhắc tới một nhà văn hóa đích thực. Những nghiên cứu thấu cảm của ông giúp chúng ta bảo tồn bản sắc văn hóa một cách sống động, không cực đoan, không “bảo tàng hóa” và không tách rời khỏi cộng đồng”.

PGS, TS Bùi Hoài Sơn nêu rõ những cống hiến của nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi với văn hóa truyền thống và hiện đại. 

Các đại biểu tham dự cũng thống nhất nhận định: Nguyễn Từ Chi không chỉ đặt nền móng cho phương pháp luận dân tộc học hiện đại gắn liền với thực địa, mà còn để lại bài học lớn về đạo đức nghề nghiệp, lòng trung thực và sự khiêm nhường.

Với những cống hiến đặc biệt xuất sắc cho khoa học nước nhà, nhà dân tộc học Nguyễn Từ Chi đã vinh dự được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Hội thảo một lần nữa khẳng định giá trị bền vững của con đường khoa học nhân văn mà ông đã mở lối - nơi con người và văn hóa luôn ở vị trí trung tâm; đồng thời đề xuất Hà Nội nên có một con đường mang tên nhà văn hóa Nguyễn Từ Chi.